Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Od czego zależy wysokość alimentów na żonę po rozwodzie i jak je dostać?  

Z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami obowiązek alimentacyjny, jeżeli spełnione zostaną przesłanki wskazane w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zwanego dalej K.r.o. W przepisie art. 60 § 1 K.r.o. ustawodawca wprowadził możliwość wystąpienia z roszczeniem małżonka rozwiedzionego, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, przeciwko drugiemu małżonkowi rozwiedzionemu o dostarczanie środków utrzymania, a w przepisie art. 60 § 2 K.r.o. – byłego małżonka przeciwko drugiemu małżonkowi rozwiedzionemu uznanemu za wyłącznie winnego rozkładu pożycia o przyczynianie się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb. Przepis art. 60 § 1 K.r.o. reguluje zatem istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu, w sytuacji gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego, jak również gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, a zatem sąd rozwodowy na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie (art. 57 § 2 zd. pierwsze K.r.o.). Czynna legitymacja procesowa do wystąpienia z żądaniem z art. 60 § 1 K.r.o. nie przysługuje małżonkowi, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

Ocena zasadności zgłoszonego roszczenia należy w każdym wypadku do sądu orzekającego, który dokonuje jej przy uwzględnieniu przesłanek decydujących o istnieniu obowiązku alimentacyjnego pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami. Powstanie obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami zależy od równoczesnego spełnienia dwóch przesłanek, a mianowicie pierwsza z nich wiąże się z ustaleniem, który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia, a druga z istnieniem niedostatku po stronie małżonka żądającego dostarczenia środków utrzymania.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że osobny proces o alimenty przed Sądem Rejonowym nie może przekształcić się w proces quasi-rozwodowy, w którym sąd miałby ustalać, czy doszło do rozkładu pożycia małżeńskiego i z czyjej winy, gdyż ustalenia w tym zakresie zawarte w wyroku rozwodowym wiążą sąd rozpoznający sprawę na podstawie art. 60 K.r.o. (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 sierpnia 1974 r., III CZP 46/74, LEX nr 1848).

Dokonując oceny w zakresie istnienia niedostatku po stronie małżonka domagającego się alimentów w trybie art. 60 § 1 K.r.o., sąd porównuje sytuację materialną byłych małżonków sprzed rozwodu z sytuacją występującą w dacie orzekania o obowiązku alimentacyjnym. W każdym jednak przypadku bada okoliczności konkretnej sprawy i przy ich uwzględnieniu decyduje o słuszności żądania.

Zgodnie z przyjętym w orzecznictwie poglądem niedostatek jako przesłanka obowiązku alimentacyjnego przewidzianego w przepisie art. 60 § 1 K.r.o. odnosi się zarówno do braku jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuacji, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343). Usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku. Jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb, o których mowa w art. 60 § 1 K.r.o., należą także lekarstwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, LEX nr 1935).  W każdej sprawie zakres usprawiedliwionych potrzeb małżonka dochodzącego świadczeń alimentacyjnych w trybie przepisu art. 60 § 1 K.r.o. będzie podlegał indywidualnej ocenie przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Niewykluczona jest zatem sytuacja, że pomimo stwierdzenia niedostatku po stronie uprawnionego sąd nie uwzględni żądania alimentów z uwagi na negatywną ocenę co do wskazanych możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

Wskazać również należy, że małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszelkie możliwe działania w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb. Wprawdzie w wyroku z dnia 4 sierpnia 1999 r. (I CKN 226/00, LEX nr 51343) Sąd Najwyższy podkreślił, że przy ocenie niedostatku, o którym mowa w art. 60 § 1 K.r.o., należy uwzględnić nie aktywność danej osoby ukierunkowaną na osiąganie dochodów, a tylko wysokość dochodów pochodzących z tej aktywności, to nie zaprzecza to wcześniejszym wskazaniom co do zasadności uwzględnienia przez sąd działań podjętych przez uprawnionego właśnie w celu uzyskania tych dochodów. Przyjmuje się, że niedostatek jest przesłanką powstania obowiązku alimentacyjnego, gdy jego przyczyną są okoliczności niezależne od woli osoby ubiegającej się o alimenty, a świadczenia alimentacyjne nie przysługują osobie zdolnej do pracy, jeżeli z własnej winy nie wykorzystuje ona swoich zdolności albo bez uzasadnionej przyczyny rezygnuje z dochodów.

Jak wynika z powyższego, sąd w toku postępowania winien skorzystać z wszelkich dostępnych środków dowodowych służących poczynieniu ustaleń niezbędnych do rozstrzygnięcia o zasadności roszczenia zgłoszonego przez uprawnionego małżonka w trybie przepisu art. 60 § 1 K.r.o. Pozwoli to na weryfikację sytuacji materialnej i życiowej każdej ze stron, w tym również małżonka występującego z tym roszczeniem.

W przypadku wystąpienia przez uprawnionego z powództwem o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego w trybie przepisu art. 60 § 3 K.r.o., przewidującego wygaśnięcie obowiązku dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu sąd, z uwagi na wyjątkowe okoliczności może przedłużyć termin pięcioletni, po uprzednim zbadaniu zasadności roszczenia w kontekście zaistnienia tych wyjątkowych okoliczności.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że nie są wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 K.r.o. stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego małżonka występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego dotykające go w miarę upływu życia. Wyjątkowymi okolicznościami, o których mowa, są nie tylko nagłe zdarzenia – wypadki powodujące kalectwo, ale również niektóre choroby, wywołujące silny rozstrój zdrowia, np. prowadzące do poważnych operacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1998 r., I CKN 1029/97, LEX nr 1215906).

Zasadność uwzględnienia przez sąd w sprawie o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego faktu niepodjęcia przez dłuższy czas pracy przez uprawnionego małżonka będzie zatem podlegała ocenie sądu. Znaczenie tej okoliczności dla prawidłowego rozstrzygnięcia konkretnej sprawy będzie przedmiotem analizy w kontekście całokształtu zgormadzonego w toku postępowania materiału dowodowego.

Należy wskazać, że ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1431) dodano przepis art. 1441 K.r.o., zgodnie z którym zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z założeniem ustawodawcy celem powołanej regulacji jest ochrona uzasadnionego interesu zobowiązanego i środków jego utrzymania przed żądaniem niezasługującym na ochronę. W oparciu o ten przepis małżonek zobowiązany może domagać się oddalenia powództwa w przypadku żądania przez uprawnionego alimentów z rażącym naruszeniem zasad współżycia społecznego.

Istnieją zatem mechanizmy prawne zarówno z zakresu prawa materialnego, jak i procesowego pozwalające na dochodzenie przez małżonka zobowiązanego do alimentacji ochrony jego słusznego interesu. Realizacja uprawnień w tym zakresie zależy od woli zainteresowanego. (Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości – z upoważnienia ministra  na interpelację nr 22206 w sprawie obowiązku alimentacyjnego zachodzącego pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami przy rozwodzie z orzeczeniem winy obu stron.)

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu