Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Mieszkam i pracuje za granicą, czy muszę płacić za Dom Pomocy Społecznej DPS

Zgodnie z art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r., poz. 1507, ze zm.; dalej jako: u.p.s., pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny do wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca (który w rozpoznawanej sprawie ustala starosta i ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym – art. 61 ust. 2 pkt 2). W kręgu podmiotów zobowiązanych do ponoszenia opłaty ustawodawca oprócz bezpośredniego beneficjenta (mieszkańca domu, w pierwszej kolejności) oraz gminy (w ostatniej kolejności) wymienił również małżonka oraz zstępnych przed wstępnymi, z zastrzeżeniem, że ich obowiązek aktualizuje się tylko w przypadku, gdy dochód (osoby samotnie gospodarującej albo osoby w rodzinie) jest wyższy niż 300% odpowiedniego kryterium dochodowego (art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s.).

Z przytoczonych regulacji wynika, że opłata, jaką ponosi zstępny za pobyt krewnego w DPS jest wypadkową kilku czynników: średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca DPS, jego zdolności do ponoszenia ciężaru opłaty (jako zobowiązanego w pierwszej kolejności), aktualnego dochodu osoby zobowiązanej (tu: zstępnego) oraz aktualnej wysokości kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Ustalenie wysokości opłaty ponoszonej przez zstępnego powinno uwzględniać wszystkie te czynniki, co więcej, zmiana tych czynników powinna znajdować odzwierciedlenie w wysokości opłaty.

Jak podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 września 2019 r. (I OSK 1236/19), zarówno przyznawanie i korzystanie ze świadczeń z pomocy społecznej, jak i ustalanie opłat za świadczenia z pomocy społecznej związane jest z zasadą aktualności. Zmiana w stanie faktycznym, który przyjęty jest do orzekania przez organy w sprawie z zakresu odpłatności za pobyt w DPS, generuje konieczność wydania aktu administracyjnego właściwego dla nowego stanu faktycznego. Zmiana sytuacji prawnej strony dokonywana tym aktem musi być adekwatna do czasu w jakim nastąpiły zmiany w stanie faktycznym. Z tych przyczyn ustawodawca nakazuje przy udzielaniu świadczeń z zakresu pomocy społecznej (w tym umieszczanie w DPS i ustalanie wysokości odpłatności za pobyt) uwzględniać sytuację materialną świadczeniobiorcy adekwatną do czasu, w którym występuje on o przyznanie danej pomocy lub też z danej pomocy korzysta. Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 ust. 3 u.p.s., sytuacja finansowa wnioskodawcy badana jest na miesiąc sprzed złożenia wniosku.

W kontekście zmiany czynników determinujących wysokość opłaty należy odróżnić sytuację zmiany w toku postępowania od zmiany, która nastąpiła już po tym, gdy postepowanie zakończyło się wydaniem decyzji ostatecznej. W pierwszej sytuacji organ powinien uwzględniać zmiany w treści swojego rozstrzygnięcia, ewentualnie różnicując wysokość opłat za poszczególne okresy, w drugim, istnieją podstawy do zmiany decyzji w trybie art. 106 ust. 5 u.p.s.

Ustawodawca w art. 61 u.p.s. odwołał się do pojęcia dochodu, nie wprowadzając jednak jednocześnie żadnych szczególnych zasad jego obliczania. W związku z tym ustalając dochód osoby zobowiązanej do uiszczenia opłaty należy stosować zasady określone w art. 8 u.p.s., tym bardziej, że art. 61 odwołuje się do pojęcia „kryterium dochodowego na osobę w rodzinie”, regulowanego w art. 8 ust. 1. Zastosowanie art. 8 u.p.s., w tym ust. 3 tego artykułu, do ustalenia dochodu osoby zobowiązanej do uiszczenia opłaty za pobyt w DPS wymaga jednak pewnych zabiegów interpretacyjnych, bowiem przepis ten odwołuje się zasadniczo do miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku. Ustalanie zstępnemu wysokości opłaty za pobyt krewnego w DPS odbywa się co do zasady z urzędu, a nie na wniosek.

Zgodnie z przywołaną wyżej zasadą aktualności, zmiana wysokości dochodu powinna znajdować odzwierciedlenie w zmianach wysokości opłaty, do jakiej zobowiązana jest osoba wskazana w art. 61 ust. 1 pkt 2 u.p.s. Jeżeli następuje zmniejszenie dochodu, inicjatywa w tym zakresie w pierwszej kolejności spoczywa na osobie zobowiązanej. Decyzja o wysokości opłaty powinna jednak bazować na jak najbardziej aktualnych ustaleniach co do dochodu, tego od organu wymaga zasada prawdy materialnej (art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a.). Nie można jednak tej zasady rozumieć w sposób absolutny, prowadzący do absurdów. Nie można wymagać od organu, aby uwzględniał zmiany sytuacji dochodowej osoby zobowiązanej, jeśli ta osoba nie wykazuje żadnej inicjatywy w tym względzie, a organ nie ma możliwości poczynienia ustaleń przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych mu środków dowodowych. Granica inicjatywy dowodowej organu sięga do granic racjonalnych wymagań w zakresie wykorzystania dostępnych środków dowodowych.

Odmowa i niewykonanie wywiadu środowiskowego DPS

W przypadku odmowy osoby zobowiązanej do ponoszenia opłaty zawarcia umowy oraz niewyrażenia zgody na przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, wysokość ich opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala, w drodze decyzji, organ gminy właściwej, w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu i opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane. Wysokość opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej ustala się proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia. W przypadku niewywiązywania się osób z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej, ustalonego w decyzji lub umowie opłaty te zastępczo wnosi gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Wydatki gminy podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Gdy brak jest możliwości przeprowadzenia wywiadu środowiskowego i osoba uniemożliwia ustalenie dochodu, to nie sposób zastosować ograniczeń determinowanych kryterium dochodowym.

Co prawda orzecznictwo wywodziło konieczność prowadzenia postępowania jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu zobowiązanych, ale reguły tej, jakkolwiek słusznej, nie można traktować w sposób bezwzględny. Nie do zaakceptowania jest sytuacja, w której niemożność nawiązania kontaktu z jedną z osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty w tym samym kręgu uniemożliwia obciążenia opłatą pozostałych osób z tego samego kręgu. Równie nieracjonalne byłoby jednak przyjęcie rozwiązania, że w takim przypadku osoba, z którą udało się nawiązać kontakt ponosi cały ciężar opłaty (z wyłączeniem tej części, którą uiszcza sam pensjonariusz).

W związku z tym organ bardzo często podejmuje próby ustalenia miejsca zamieszkania zobowiązanych osób do wnoszenia opłat za DPS nie wyłączając również sięgnięcia po pomoc polskich placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych za granicą.

Wysokość opłaty za pobyt w DPS jest ustalana proporcjonalnie do liczby osób obowiązanych do jej wnoszenia. W związku z tym należy przyjąć następującą wykładnię art. 61 ust. 2e i 2f u.p.s.: część opłaty, która obarcza osoby wymienione w art. 61 ust. 2 pkt 2 u.p.s. jest rozkładana proporcjonalnie. Przykładowo: w przypadku dwóch osób zobowiązanych w tym kręgu, każda z nich ponosi ciężar opłaty w wysokości nie większej niż 50% części przypadającej na podmioty znajdujące się w tej samej grupie zobowiązanych. W kontekście prowadzi to do konkluzji, że górną granicą odpowiedzialności W.G. jest 50% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatą wnoszoną przez mieszkańca domu (J. M.). Jeżeli nie będzie możliwe nawiązanie kontaktu z E. G. i obciążenie jej stosowną częścią opłaty, organ może obciążyć W.G. opłatą do tej górnej granicy, przy założeniu spełnienia pozostałych przesłanek, wskazanych w art. 61 ust. 2e u.p.s.

Czyli reguła kolejności nie ma znaczenia w sytuacji wystąpienia obowiązku ponoszenia opłat przez kilkoro zstępnych. Każdy z nich ma taki sam obowiązek ponoszenia opłat, a jedynie różnicować ich może kryterium dochodowe. Z tych względów organ ma prowadzić postępowania jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu osób zobowiązanych do ponoszenia opłaty za pobyt. Osoby te powinny być zawiadamiane o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania, a także ich wszystkich powinna dotyczyć decyzja w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.

Zwolnienie za dom pomocy społecznej DPS

Podstawę prawną rozstrzygnięcia w przedmiocie zwolnienia z odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej stanowi art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Stosownie do tego unormowania osoby wnoszące opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej można zwolnić, na ich wniosek, częściowo lub całkowicie z tej opłaty, w szczególności jeżeli:

1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;

2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;

3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;

4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;

6)  osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu