Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Odpowiedzialność za długi, zaległości męża czy żony w ZUS

Zasadą jest ścisły związek między długiem, a odpowiedzialnością, czego wyrazem jest treść art. 26 OrdPU w związku z art. 31 ustawy systemowej, ustanawiająca odpowiedzialność płatnika całym jego majątkiem za składki wynikające ze zobowiązań składkowych. Zasada ta nie ma jednak charakteru bezwzględnego i w pewnych sytuacjach więź między długiem, a odpowiedzialnością ulega rozluźnieniu. Dzieje się tak, między innymi, w przypadku dłużników pozostających w związku małżeńskim. Przepis art. 29 § 1 OrdPU w związku z art. 31 ustawy systemowej przyjmuje bowiem, że odpowiedzialność za wynikające ze zobowiązań składkowych składki osób pozostających w związku małżeńskim obejmuje majątek odrębny (osobisty według przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) płatnika oraz majątek wspólny małżonków. Współmałżonek odpowiadający za zaległość składkową małżonka nie może być więc utożsamiany z płatnikiem. Jego zobowiązanie wynika z długu małżonka – płatnika i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego. Domniemanie istnienia majątku wspólnego stwarza ex lege dopiero zawarcie małżeństwa (art. 31 § 1 KRO). Z tą też chwilą powstaje odpowiedzialność ex lege z art. 29 § 1 OrdPU w związku z art. 31 ustawy systemowej, z czego wynika, że nie może dotyczyć zobowiązań powstałych wcześniej. Nie ma bowiem możliwości ustanowienia odpowiedzialności za zobowiązanie z tych składników majątku, które faktycznie w momencie powstania tego zobowiązania nie istnieją. Powstanie tego obowiązku pod względem chronologicznym musi być więc wtórne do aktu zawarcia małżeństwa. To, że art. 29 § 1 OrdPU w związku z art. 31 ustawy systemowej nie dotyczy odpowiedzialności za zaległości jednego z małżonków sprzed zawarcia małżeństwa, potwierdza także treść jego § 2, bowiem żaden z przypadków braku skutków prawnych ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej nie odnosi się do zobowiązań powstałych przed zawarciem związku małżeńskiego

Odpowiedzialność za długi, zaległości męża czy żony w ZUS Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Z treści art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (nazywanej dalej ustawą systemową) wynika, że płatnik składek odpowiada całym swoim majątkiem za należności z tytułu zaległych składek.

Podstawę do dochodzenia należności z tytułu składek od małżonka płatnika składek, które powstały przed dniem zniesienia wspólności majątkowej (rozdzielności majątkowej), stanowi przepis art. 29 § 1 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 ustawy systemowej, na mocy którego w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim odpowiedzialność, o której mowa w art. 26, obejmuje majątek odrębny płatnika składek oraz majątek wspólny płatnika składek i jego małżonka.

Wszelkie modyfikacje ustroju majątkowego małżonków są skuteczne w stosunku do zobowiązań podatkowych powstałych po dokonanej rozdzielności majątkowej. A zatem ograniczenie, zniesienie, wyłączenie lub ustanie wspólności majątkowej nie będzie się odnosiło do zobowiązań podatkowych powstałych przed datą zawarcia umowy o ograniczeniu lub wyłączeniu ustawowej wspólności majątkowej, zniesienia wspólności majątkowej prawomocnym orzeczeniem sądu, ustania wspólności majątkowej w razie ubezwłasnowolnienia małżonka względnie uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji małżonków.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 maja 2012 r. (II UK 339/11) zaznaczył, że ustawodawca umożliwił zaspokojenie z majątku wspólnego zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej. Sąd Najwyższy wskazał, że przepisy prawa publicznego regulujące powstawanie zobowiązań publicznoprawnych o charakterze finansowym, w tym krąg osób, po stronie których miałyby powstawać takie zobowiązania, stanowią materię ustawową. Wynika to z art. 217 Konstytucji RP, zgodnie z którym nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych obowiązany jest zatem tylko ten, który jest wyraźnie określony w ustawie ( art. 84 Konstytucji RP).

Odpowiedzialność za długi, zaległości męża czy żony w ZUS Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Przepis art. 29 § 1 Ordynacji w związku z art. 31 ustawy systemowej przyjmuje, że odpowiedzialność za wynikające ze zobowiązań składkowych składki osób pozostających w związku małżeńskim obejmuje majątek odrębny (osobisty według przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) płatnika oraz majątek wspólny małżonków. Współmałżonek odpowiadający za zaległość składkową małżonka nie może być utożsamiany z płatnikiem. Jego zobowiązanie wynika z długu małżonka – płatnika i ograniczone jest do odpowiedzialności z majątku wspólnego.

Przytoczone wyżej przepisy, poglądy doktryny oraz stanowisko Sądu Najwyższego dowodzi, że małżonek płatnika odpowiada wyłącznie za zaległości z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej. Odpowiedzialność małżonka nie rozciąga się na jego majątek osobisty. Małżonkowie nie ponoszą odpowiedzialności solidarnej, jednakże dług z tytułu składek może być zaspokojony z majątku wspólnego i majątku osobistego płatnika.

Wnioski płynące z wykładni gramatycznej analizowanego przepisu wzmacniają wszystkie pozostałe rodzaje wykładni. Jedynym uzasadnieniem dla regulacji ustanawiającej, jak wskazano, nie odpowiedzialność jednego z małżonków za długi drugiego, lecz odpowiedzialność dłużnika za jego zobowiązania publicznoprawne z majątku wspólnego, jest bez wątpienia to, że nieuregulowane w czasie trwania małżeństwa zobowiązania powiększają faktycznie majątek wspólny i stąd też z tego majątku mogą być egzekwowane. Potwierdza to treść art. 110 § 1 OrdPU w związku z art. 31 ustawy systemowej, według którego rozwiedziony małżonek płatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości składkowe z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Przepis ten stosuje się odpowiednio również w razie unieważnienia małżeństwa lub separacji (art. 110 § 3 OrdPU).

Skoro małżonek rozwiedziony odpowiada wyłącznie za zaległości z tytułu zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej, to wykładnia art. 29 § 1 OrdPU opowiadająca się za szerszym, bo dotyczącym również zobowiązań sprzed zawarcia związku małżeńskiego, zakresem odpowiedzialności byłaby systemowo niespójna. Trudno bowiem stwierdzić, z jakich powodów i dla jakich celów ustawodawca miałby najpierw umożliwić zaspokojenie z majątku wspólnego nie tylko zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej, ale i powstałych wcześniej, aby następnie ograniczyć możliwość zaspokojenia wyłącznie do zobowiązań powstałych w czasie trwania wspólności ustawowej, stawiając przez to w korzystniejszej sytuacji małżonków rozwiedzionych, separowanych, albo tych, których małżeństwo unieważniono.

Odpowiedzialność za długi, zaległości męża czy żony w ZUS Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Skoro zatem art. 29 § 1 Ordynacji w związku z art. 31 ustawy systemowej nie stanowi wyraźnie o odpowiedzialności majątkiem wspólnym za zobowiązania jednego z małżonków sprzed powstania wspólności ustawowej, to nie można takiej odpowiedzialności kreować w drodze wykładni. Ilekroć bowiem w systemie prawa ustanawia się odpowiedzialność z majątku wspólnego za zobowiązania sprzed zawarcia związku małżeńskiego, stanowi się o tym expressis verbis. Takim przepisem na gruncie prawa prywatnego jest art. 41 § 3 KRO, według którego jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności ustawowej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika i wymienionych składników majątku wspólnego (wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy). Brak odpowiednika tego rodzaju wyraźnej regulacji odnoszącej się do zobowiązań sprzed powstania wspólności ustawowej w art. 29 § 1 Ordynacji musi prowadzić do wniosku, że z majątku wspólnego mogą być zaspokojone tylko te zobowiązania, które powstały w czasie trwania wspólności ustawowej, bo inna konkluzja musiałaby być wynikiem wykładni rozszerzającej, niedopuszczalnej, jak powiedziano, przy przepisach ograniczających prawo własności.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu