Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego, pola, gruntu czy ziemi: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności

Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele. Sprzeczność podziału gospodarstwa z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej zachodzi wtedy, gdy reguły te przemawiają przeciwko podziałowi, np. gdyby istniała szansa na podjęcie towarowej produkcji rolnej w działowym gospodarstwie, a podział doprowadziłby do powstania nieżywotnej jednostki, która ze względu na obszar, brak siedliska, inwentarza oraz na inny zawód, brak zainteresowań, z góry skazana byłaby na wyłączenie z produkcji rolnej. Jeśli sąd znosi współwłasność gospodarstwa poprzez jego podział, musi to zrobić z uwzględnieniem prawidłowej gospodarki rolnej. Sprzeczność z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej musi być bowiem oceniana w odniesieniu do realiów danego stanu faktycznego.

W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela. Jeżeli warunki przewidziane spełnia kilku współwłaścicieli albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia. Na wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Sprzedaż gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa. Przy przyznaniu gospodarstwa rolnego jednemu ze współwłaścicieli, sąd powinien mieć na względzie zachowanie odpowiedniej struktury agrarnej gospodarstwa rolnego, jego efektywności oraz interesy bytowe wszystkich współwłaścicieli. Udowodnienie przesłanki zamieszkiwania w gospodarstwie rolnym, wymaga wykazania, że uprawniony zajmował w tym gospodarstwie pomieszczenie, będące jedynym mieszkaniem, w którym koncentrowały się jego życiowe interesy.

Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego, pola, gruntu czy ziemi: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności Poznań Warszawa

Problem wyboru pomiędzy współwłaścicielami, którzy prowadzą gospodarstwo rolne albo stale w nim pracują odpada, gdy jeden z nich nie chce prowadzić tego gospodarstwa. Ograniczenie wyboru sądu do wymienionych kategorii współwłaścicieli ustaje dopiero wtedy, gdy za przyznaniem gospodarstwa innemu współwłaścicielowi przemawia interes społeczno-gospodarczy. Innymi słowy, sądowi wolno przyznać gospodarstwo rolne współwłaścicielowi, który tego gospodarstwa nie prowadzi ani stale w nim nie pracuje wtedy, gdy interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela. Przy czym, interesu społeczno-gospodarczego nie należy rozumieć wąsko, wyłącznie w kategoriach ekonomicznych (postanowienie Sądu Najwyższego z 26 lipca 2012 r., II CSK 738/11).

W postanowieniu z 17 października 2000 r. (I CKN 832/98) Sąd Najwyższy wskazał, że ocena, który współwłaściciel daje najlepszą gwarancję należytego prowadzenia gospodarstwa rolnego, powinna być oparta na rozważeniu wyników postępowania dowodowego co do posiadanej przez współwłaścicieli wiedzy w zakresie rolnictwa, stosunków osobistych i rodzinnych współwłaścicieli, ich dotychczasowego źródła utrzymania oraz sytuacji życiowej i materialnej. Innymi słowy, zachodzi potrzeba uwzględnienia kwalifikacji podmiotowych, a nie odwoływania się jedynie do kwestii towarowości tworzonego gospodarstwa rolnego.

Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności;

2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty..

Beneficjentem  przywileju obniżenia wysokości spłaty przy zniesieniu współwłasności można być jedynie wtedy, gdy wykaże się, że spłata pełnej wartości udziału zagraża prawidłowemu prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Taki stan rzeczy będzie miał miejsce wówczas, gdy przedmiotem podziału jest gospodarstwo rolne, które ma przynajmniej potencjalną możliwość służenia produkcji rolnej oraz, z którego dochodów współwłaściciel, któremu zostało ono przyznane na własność, będzie dokonywał dopłat lub spłat na rzecz jego byłych współwłaścicieli.

Sam fakt jednoczesnego wykonywania przez współwłaściciela innej pracy poza rolnictwem oraz fakt zamieszkiwania w innej miejscowości niż ta, w jakiej położone jest gospodarstwo, w którym on także pracuje, nie stoi na przeszkodzie przyznaniu mu spłaty. Konieczne jest natomiast wykazanie, że pomimo pełnienia innej pracy współwaściciel pracuje w gospodarstwie rolnym w zakresie niezbędnym z punktu widzenia prawidłowej gospodarki, i to mimo zamieszkiwania w innej miejscowości.

Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu lat od chwili zniesienia współwłasności, jest obowiązany pozostałym współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać – proporcjonalnie do wielkości ich udziałów – korzyści uzyskane z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa.

Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni – nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.  Do uprawnień wynikających z przepisów paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.

Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.

Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego, pola, gruntu czy ziemi: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności Poznań Warszawa

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W niniejszej sprawie wnioskodawcy D. i K. małżonkowie K. oraz uczestnicy postępowania I. i E. małżonkowie Z. ostatecznie zgodnie wnosili o zniesienie współwłasności nieruchomości przez przyznanie w całości działki. Również wartość nieruchomości nie była sporna, strony zgodziły się na przyjęcie wartości na kwotę 11000 zł, zgodnie z wyceną biegłego J. J.. Przedmiotem sporu była okoliczność komu ma przypaść nieruchomość. Zarówno wnioskodawcy jak i uczestnicy wnosili o przyznanie im na wyłączną własność całej nieruchomości i deklarowali natychmiastową spłatę na rzecz współwłaścicieli. Z wydanych tutejszego Sądu postanowień wynika, że udziały wnioskodawców w zabudowanej działce gruntu oznaczonej numerem 34/1 położonej w R. o powierzchni 0,0495 ha, zabudowanej budynkiem gospodarczym, wynoszą: D. i K. małżonków K. w 4/5 częściach na zasadach ustawowej współwłasności małżeńskiej oraz I. i E. małżonków Z. w 1/5 części na zasadach ustawowej współwłasności małżeńskiej.

W niniejszej sprawie strony zgodnie wskazały, iż ich intencją jest wyjście ze współwłasności przez przyznanie prawa do nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem zasądzenia spłaty na rzecz drugiego. Jednakże każdy ze współwłaścicieli wnosił o przyznanie jemu własności całej nieruchomości.

Zgodnie z art. 214 § 1 KC pierwszeństwo uzyskuje, jako sposób zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, przyznanie własności rzeczy temu ze współwłaścicieli, który prowadzi gospodarstwo. W niniejszej sprawie całe gospodarstwo rolne nie jest użytkowane przez współwłaścicieli. Chociaż uczestnicy I. i E. małżonkowie Z. objęli działkę (…) w posiadanie, to ze względu na zaprzestanie przez nich działalności gospodarczej, od kilku lat grunt jest w posiadaniu dzierżawcy. Ponadto w budynku gospodarczym syn uczestników M. Z. (3) trzyma konia. Tym samym należy uznać, że skoro uczestnicy nie prowadzą działalności gospodarczej, a udział ich w całej działce wynosi tylko 1/5 część, to nie ma gospodarczego uzasadnienia aby im przyznać na wyłączną własność całą działkę. Zebrany materiał dowodowy wskazuje, że współwłaścicielem dającym najlepszą gwarancję należytego prowadzenia gospodarstwa rolnego są wnioskodawcy.

Na przyznanie całej nieruchomości wnioskodawcom wskazuje również okoliczność, że działka (…) przylega bezpośrednio do ich gospodarstwa i tym samym dają oni lepszą gwarancję należytego wykorzystania działki. Takiej gwarancji nie dają uczestnicy, którzy nie prowadzą żadnego gospodarstwa, gdyż są rencistami rolniczymi i pobieranie renty wymaga od nich zaprzestania działalności gospodarczej. W tej sytuacji, Sąd uznał, że interes społeczno-gospodarczy przemawia za tym, by działka nr (…) pozostała niepodzielona i przyznał ją wnioskodawcom, którzy dają najlepszą gwarancję jej należytego prowadzenia. Podkreślić należy, iż również biegły z zakresu rolnictwa podnosił te argumenty wskazując na lepsze wykorzystanie gruntu przez wnioskodawców.

Uwzględniając opinię biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i stanowisko stron, Sąd ustalił, że wartość rynkowa przedmiotowej nieruchomości według cen obecnie obowiązujących wynosi 11000 zł. Udziały wnioskodawców D. i K. małżonków K. wynoszą 4/5 części wartości 8800 zł, a uczestników I. i E. małżonków Z. 1/5 części wartości 2200 zł. Stosownie do wysokości udziałów, Sąd zasądził spłatę od D. i K. małżonków K. na rzecz uczestników w kwocie 2200 zł, z ustawowymi odsetkami od wydania postanowienia, ze względu na składane deklaracje o gotowości natychmiastowej spłaty należności.

Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego, pola, gruntu czy ziemi: podział rzeczy wspólnej, sprzedaż, dopłaty, spłaty i przyznanie na własności Poznań Warszawa

Sąd postanowił:

I. ustalić, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest zabudowana nieruchomość położona w R. gmina G., dla której w Sądzie Rejonowym w Ciechanowie w Wydziale VI Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta KW (…), stanowiąca działkę oznaczoną nr (…) o powierzchni 0,0495 ha, przedstawioną na mapie sytuacyjnej z projektem podziału działki nr (…) sporządzonej przez biegłego sądowego w zakresie geodezji i kartografii inż. D. S. w dniu 15 kwietnia 2014 r., przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 16 kwietnia 2014 r. za numerem 035.017 – (…) wartości 11000 zł (jedenaście tysięcy złotych);

II. ustalić, że udziały w majątku stanowiącym przedmiot zniesienia współwłasności, opisanym w pkt I postanowienia wynoszą:

a. wnioskodawców D. i K. małżonków K. 4/5 (cztery piąte) części na zasadach ustawowej współwłasności małżeńskiej o wartości 8800 zł (osiem tysięcy osiemset złotych),

b. uczestników I. i E. małżonków Z. 1/5 (jedną piątą) część na zasadach ustawowej współwłasności małżeńskiej o wartości 2200 zł (dwa tysiące dwieście złotych);

II. dokonać zniesienia współwłasności w ten sposób, że opisaną w punkcie I postanowienia zabudowaną nieruchomość przyznać na wyłączną własność wnioskodawcom D. i K. małżonkom K. na zasadach ustawowej współwłasności małżeńskiej;

III. zasądzić solidarnie od wnioskodawców D. K. i K. K. (1) na rzecz I. Z. i E. Z. solidarnie tytułem spłaty kwotę 2200 zł (dwa tysiące dwieście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wydania postanowienia do dnia zapłaty;

IV. odstąpić od obciążania stron obowiązkiem zwrotu wydatkowanych ze Skarbu Państwa sum budżetowych;

V. w pozostałym zakresie pozostawić strony przy poniesionych kosztach postępowania związanych ze swym udziałem w sprawie. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 11 lipca 2018 r. I Ns 405/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu