Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową

W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Zakaz ten wynika z tego, że podstawowym jej celem jest umocnienie związku małżeńskiego oraz zabezpieczenie rodziny, którą małżonkowie przez ten związek założyli. Toteż podział majątku wspólnego – zarówno umowny, jak i sądowy – jest dopuszczalny dopiero od chwili ustania wspólności Podział majątku w trakcie małżeństwa może nastąpić po rozdzielności majątkowej u notariusza lub w sądzie. Ewentualnie po rozwodzie albo separacji.

Nieważne będą jedynie takie czynności prawne między małżonkami odnoszące się do składników majątku wspólnego, których treść i cel wskazują, że zmierzają do podziału majątku wspólnego w czasie trwania wspólności ustawowej, bądź stanowią rozporządzenie udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Małżonkom żyjącym w ustroju wspólności ustawowej wolno zatem rozporządzać wzajemnie przedmiotami majątkowymi należącymi do majątku wspólnego, chyba że rozporządzenia te miałyby praktycznie biorąc skutek niedopuszczalnego w czasie trwania wspólności podziału tego majątku, zabronionego przez art. 35 KRO.

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową Poznań Warszawa

W związku z tym rozporządzanie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego, na rzecz majątku odrębnego drugiego z małżonków, nie jest podziałem tego majątku wspólnego. Sprzeczne z tym przepisem, i w konsekwencji nieważne (art. 58 § 1 KC), będą jedynie takie czynności prawne między małżonkami, odnoszące się do składników majątku wspólnego, których treść i cel wskazują, że zmierzają do – w powyższym znaczeniu – podziału majątku wspólnego w czasie trwania wspólności ustawowej, bądź stanowią rozporządzenie udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Zakazy te są konsekwencją ukształtowania wspólności ustawowej jako bezudziałowej wspólności łącznej trwającej aż do chwili jej ustania. Takie czynności dokonywane nawet na zgodny wniosek małżonków są bezwzględnie nieważne. Czynności takie stanowią bowiem obejście przepisów o zakazie podziału majątku wspólnego. Od zakazu rozporządzania i zobowiązywania się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności ustawowej przypadnie małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku, ustawa nie przewiduje wyjątku. Zakaz ten obowiązuje także małżonków, którzy zgodnie chcą dokonać zakazanej czynności lub gdyby to miała być czynność dokonana przez jedno z nich na rzecz drugiego.

Dopuszczalne jest dokonywanie przez małżonków w drodze odpowiednich czynności prawnych przesunięć z majątku wspólnego do osobistego (odrębnego) takich składników majątkowych, jak pieniądze, rzeczy ruchome, nieruchomości i prawa majątkowe. Zgodne przesunięcia składników majątkowych z masy wspólnej do odrębnej mieszczą się w służącym małżonkom prawie zarządu majątkiem wspólnym i nie można wykluczyć rozporządzeń powodujących takie przesunięcia między małżonkami, skoro wolno im rozporządzać wspólnymi przedmiotami na rzecz osób trzecich.

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową Poznań Warszawa

Darowizna na rzecz żony czy męża w trakcie małżeństwa

Rozważając przedstawione zagadnienie w aspekcie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego normujących zarząd majątkiem wspólnym należy przyjąć szerokie znaczenie pojęcia zarządu tym majątkiem. Zarząd ten obejmuje całokształt dotyczących majątku wspólnego czynności prawnych oraz działań faktycznych, a wśród nich czynności, których treścią jest zarówno zobowiązanie się do zbycia prawa majątkowego stanowiącego składnik majątku wspólnego, jak i przeniesienie takiego prawa na inną osobę. Kodeks rodzinny i opiekuńczy dopuszcza zatem, w ramach zarządu majątkiem wspólnym, dokonanie na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, czynności rozporządzających dotyczących konkretnych składników tego majątku. Istnieją zatem podstawy do przyjęcia, że rozporządzeniu przez małżonka, w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej, przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego, na rzecz drugiego z małżonków za jego zgodą, nie sprzeciwiając się art. 36 – 40 KRO, regulujące zarząd majątkiem wspólnym.

Za przyjęciem takiego poglądu przemawiają dalsze jeszcze argumenty:

 – obowiązujące prawo nie przewiduje żadnych – związanych z zawarciem małżeństwa – ograniczeń zdolności małżonków do czynności prawnych, a w szczególności czynności prawnych z zakresu kodeksu cywilnego;

 – małżonkowie powinni mieć prawo dysponowania majątkiem wspólnym w formach dozwolonych przez prawo. Niezrozumiały byłby zakaz zbywania składników majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego jednego z małżonków, skoro małżonkowie mogą swobodnie zbywać składniki majątku wspólnego na rzecz osób trzecich (art. 36 i 37 KRO). Instytucja wspólności ustawowej ma służyć przede wszystkim małżonkom a nie osobom trzecim;

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową Poznań Warszawa

– rozporządzenie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego drugiego z małżonków, w czasie trwania wspólności majątkowej, nie może być traktowane jako umowa majątkowa małżeńska w znaczeniu użytym w art. 47 – 51 KRO. Odnosi się ono bowiem do konkretnego, indywidualnie oznaczonego przedmiotu (przedmiotów) majątku wspólnego i nie znaczy, że w przyszłości przedmioty majątkowe tego samego rodzaju mają należeć do majątku odrębnego. Celem zaś umowy majątkowej małżeńskiej jest ustalenie zasad, według których kształtować się mają wzajemne stosunki majątkowe małżonków, a więc uregulowanie – w granicach dozwolonych przez prawo – istnienia i zakresu wspólności majątkowej (art. 47 § 1 KRO). Dał temu wyraz Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 16 stycznia 1964 r. III CO 64/63. Gdyby wyłączyć dopuszczalność wymienionego rozporządzenia, to należałoby założyć konieczność uprzedniego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej, a następnie ponowne jej ustanowienie, gdyby małżonkowie chcieli nadal pozostawać w takiej wspólności majątkowej;

 – bezzasadna jest podnoszona obawa, że w drodze przedmiotowych kolejnych rozporządzeń nastąpi likwidacja wspólności majątkowej. Do jej powstania i istnienia nie jest bowiem potrzebna substancja majątkowa; wspólność ta istnieje nawet wówczas, gdy w danej chwili nie obejmuje żadnych składników majątkowych.

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową Poznań Warszawa

Jednocześnie trzeba jednak podkreślić, że kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje wprawdzie możliwość szerokiego, swobodnego kształtowania przez małżonków (przyszłych małżonków) ustroju majątkowego małżeńskiego (art. 47-51 KRO), jeżeli jednak przyjęli oni ustrój wspólności majątkowej (ustawowy lub umowny), to ze wszystkimi tego konsekwencjami. Dlatego o tym, co stanowi dorobek, rozstrzygają obowiązujące przepisy (art. 32-34 KRO), jeśli ich stosowanie nie zostało wyłączone umową majątkową małżeńską z art. 47 KRO. Przynależenie do majątku wspólnego określonego nabytego przedmiotu jest wynikiem samego działania ustawy. Nie można więc przypisywać decydującego znaczenia oświadczeniu małżonków stwierdzających, że dany przedmiot do takiego majątku nie należy, albo stwierdzeniu jednego z małżonków, że nabywa go tylko dla siebie lub tylko dla drugiego z nich; tym bardziej nie należy utożsamiać takiego oświadczenia z przeniesieniem na drugiego z małżonków uprawnień do danego przedmiotu, wynikających ze wspólności ustawowej, ani też bez dalszych przesłanek przyjmować tego oświadczenia jako innej czynności, jak np. darowanie współmałżonkowi funduszów przeznaczonych na pokrycie kosztów nabycia tego przedmiotu.

Nieważność i zakaz podziału majątku w trakcie małżeństwa, przed rozwodem, intercyzą i rozdzielnością majątkową

Z tego wynika, że małżonkom żyjącym w ustroju wspólności ustawowej wolno rozporządzać wzajemnie przedmiotami majątkowymi należącymi do majątku wspólnego, chyba że rozporządzenia te miałyby praktycznie biorąc skutek niedopuszczalnego w czasie trwania wspólności podziału tego majątku, zabronionego przez art. 35 KRO. Jeżeli natomiast chodzi o rozporządzenie wzajemne nie mające takiego skutku, to kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera zakazu ich dokonywania, ani wyraźnego, ani domniemanego. Wprost przeciwnie, z jego art. 50 wynika, że uznaje on za dopuszczalne włączanie do wspólności przedmiotów, które do niej nie należą, skoro reguluje skutki prawne takiego włączenia z punktu widzenia ochrony wierzyciela. Kodeks ten natomiast nie stanowi nic o sytuacji wyłączenia przez małżonków, na rzecz ich majątków odrębnych, przedmiotów majątkowych objętych wspólnością, bo takie wyłączenie praw wierzycieli nie narusza. Także i przepisy o zarządzie majątkiem wspólnym nie zawierają żadnych zakazów w tym przedmiocie. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 kwietnia 1991 r. III CZP 76/90

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu