Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości

Stosownie do treści art. 31 § 1 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Ze względu na poczynienie nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków drugiemu z nich przysługuje żądanie zwrotu tych nakładów (art. 45 § 1 KRO), które może przybrać postać roszczenia o zasądzenie odpowiedniej sumy pieniędzy. Żądanie takie może być dochodzone przed sądem i w zasadzie powinno to nastąpić przy podziale majątku wspólnego (art. 45 § 1 KRO). Jest ono wówczas rozpoznawane w postępowaniu  o podział tego majątku (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 stycznia 2000 r. I CKN 376/98, analogicznie uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 3 kwietnia 1970 r. III CZP 18/70).

Pomimo, że tego roszczenia nie uwzględnia się przy ustaleniu składu majątku wspólnego, to z urzędu orzeka się o ich zwrocie, jest to orzeczenie dodatkowe. W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (uchwała Sądu Najwyższego wydane w sprawie o sygnaturze III CZP 148/07, z dnia 21 luty 2008 roku).

Zgodnie z art. 45 § 1 KRO, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Jak wynika z § 2 powołanego przepisu, zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Przepis art. 45 KRO reguluje rozliczenia z tytułu wydatków i nakładów poczynionych w czasie trwania wspólności ustawowej. Nie reguluje natomiast rozliczeń pomiędzy małżonkami wydatków i nakładów poczynionych z majątków osobistych na majątek wspólny w czasie od ustania wspólności ustawowej do momentu podziału majątku, których podstawę materialnoprawną stanowią odpowiednio zastosowane przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym art. 207 KC. Stosownie do treści przywołanego art. 207 KC., pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Treść art. 45 § 1 krio pozwala przyjąć, że przepis ten – jako materialnoprawna podstawa rozliczenia małżonków – dotyczy zwrotu nakładów z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków oraz z majątku odrębnego na majątek wspólny. Przepis ten nie rozstrzyga natomiast sposobu rozliczenia nakładów dokonanych z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego z małżonków, podstawę materialnoprawną tych rozliczeń stanowią zatem przepisy kodeksu cywilnego. Zatem dyspozycja cytowanego powyżej przepisu art. 45 § 1 krio nie są objęte i nie podlegają wyrównaniom przy podziale majątku wspólnego wydatki i nakłady poczynione kosztem majątku osobistego jednego małżonków na majątek osobisty drugiego.

Tym samym rozliczenia te podlegają ogólnym normom prawa i postępowania cywilnego, nakazującym dochodzenie przez byłych małżonków roszczeń, które nie są objęte przepisem art. 45 § 1 krio, w postępowaniu procesowym (orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1970 roku, III CRN 90/70, z dnia 18 marca 1999 roku, (…) 483/98). Obowiązujące orzecznictwo dopuszcza tylko jedną możliwość rozliczenia nakładów poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonka ma majątek osobisty drugiego z małżonków, a mianowicie nakłady z majątku odrębnego jednego małżonków na majątek odrębny drugiego podlegają rozliczeniu z majątku wspólnego tylko wówczas, gdy na przedmiot majątkowy stanowiący majątek odrębny jednego z małżonków dokonano nakładów zarówno z majątku wspólnego, jak i z majątku odrębnego małżonków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2002 roku, IV CKN 1108/00, OSNC 2003/9/123).

Metodologia rozliczenia tak dokonanych nakładów została wskazana w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 roku (sygnatura akt sprawy III CZP 46/80), który stwierdził, iż w sytuacji, gdy małżonkowie w czasie trwania wspólności majątkowej, wspólnie zbudowali dom na gruncie wchodzącym w skład majątku osobistego jednego z nich, wartość nakładów określa się w ten sposób, że najpierw ustala się ułamkowy udział nakładów małżonków w wartości domu według cen rynkowych z czasu jego budowy, a następnie oblicza się ten sam ułamkowy udział w wartości domu według cen rynkowych w chwili podziału majątku wspólnego. Po pierwsze – należy zatem ustalić ułamkowy udział nakładów każdego z małżonków w sumie nakładów, wskutek których powstał budynek, i to według rzeczywistych kosztów z czasu budowy, i stosownie do tych ułamków ustalić udział każdego z małżonków w wartości rynkowej domu w chwili ukończenia jego budowy albo w chwili ustania wspólności ustawowej. Po drugie, jeśli między tamtą chwilą, a datą orzekania o podziale majątku wspólnego nastąpiła zmiana wartości budynku nie wywołana okolicznościami, za które jeden z małżonków odpowiada, należy ustalić wartość domu według cen rynkowych z daty podziału i ustalić udział każdego z małżonków w tej wartości według ustalonego – jak poprzednio – ułamka.

O zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny orzeka Sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem domagając się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, a sformułowanymi przez stronę żądaniami Sąd jest związany. Jedynie gdy chodzi o wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty, to Sąd uwzględnia je bez osobnego żądania uczestników postępowania, gdyż roszczenia te wchodzą w skład majątku wspólnego, a zatem podlegają podziałowi. W tym miejscu podkreślić należy, iż niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń tych wydatków i nakładów, które wiążą się z utrzymaniem rodziny i zaspokajaniem jej normalnych potrzeb, chociażby zostały dokonane przez jednego z małżonków, zaś w odniesieniu do wydatków i nakładów powstałych po ustaniu wspólności majątkowej podlegają one rozliczeniu jedynie wówczas, gdy związane są z utrzymaniem składników majątku wspólnego w stanie niepogorszonym lub zwiększają jego wartość (zob. J. Pietrzykowski w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Komentarz, Warszawa 2003, s. 448-451).

Stosownie do art. 212 § 3 KC w zw. z art. 46 KRO, art. 567 § 3 KPC i art. 688 KPC, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby sposób ich zabezpieczenia. Przepis ten, który z mocy art. 1035 KC ma zastosowanie również do działu spadku i na podstawie art. 46 KRO do podziału majątku wspólnego, wkłada na Sąd, jak to zresztą wyjaśniły już wytyczne Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969r III CZP 12/69 obowiązek dokonania z urzędu oznaczenia w postępowaniu o podział majątku terminu i sposobu uiszczenia dopłat lub spłat, przy czym przepis ten wiąże początkowy termin, od którego przysługują uprawnienia byłemu małżonkowi odsetki, z terminem uiszczenia dopłaty lub spłaty. Z przepisów art. 618 oraz art. 684, 685 i 688 KPC oraz art. 567 § 3 KPC wynika, że tak w postępowaniu o zniesienie współwłasności jak i w postępowaniu o dział spadku oraz o podział majątku wspólnego chodzi o załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współwłaścicielami, spadkobiercami lub byłymi małżonkami. W zakresie uregulowania tych stosunków jednym z podstawowych elementów jest oznaczenie wysokości spłaty lub dopłaty, terminu i sposobu ich uiszczenia oraz oznaczenie wysokości odsetek. Rozstrzygnięcie w tym zakresie należy do integralnych składników każdego postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o podział majątku wspólnego. Określając zatem termin płatności dopłaty (art. 212 § 3 KC) na rzecz wnioskodawczyni w terminie daty prawomocności orzeczenia.

Zasadą zgodnie z art. 43 §l KRO jest, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, co stanowi wyraz równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej, bez względu na stopień, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego i niezależnie od przyczyny ustania wspólności. Zasada ta odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się, chodzi przy tym o to, aby należycie uwzględnić wartości, jaką w tym zakresie przedstawia osobista praca przy wychowywaniu dzieci i w gospodarstwie domowym, co zresztą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraźnie podkreślają w art. 43 § 3 i art. 27. Jednakże przedmiotowa zasada równych udziałów małżonków w majątku wspólnych doznaje wyjątku, tj. możliwości ustalenia przez Sąd nierównych udziałów przy łącznym spełnieniu w myśl art. 43 § 2 KRO dwóch przesłanek: 1) istnienia ważnych powodów i 2) przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.

Cytowany przepis art. 43 § 2 KRO nie definiuje pojęcia „ważne powody”. Ogólnie rozumie się przez nie takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznawaniem jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której małżonek ten nie przyczynił się. W doktrynie można spotkać się z dwiema grupami poglądów na temat sposobu rozumienia pojęcia „ważnych powodów”. Pierwsza grupa utożsamia pojęcie ważnych powodów, o których mowa w art. 43 § 2 KRO z ważnymi powodami, o których mowa w art. 52 KRO, a więc takich, których wystąpienie decyduje o zniesieniu wspólności ustawowej. Natomiast druga grupa poglądów wyrażanych w piśmiennictwie odrywa definicję tego pojęcia od znaczenia, jakie ma ono na gruncie art. 52 KRO, wskazując iż w porównaniu ze zniesieniem wspólności majątkowej decyzja o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym powoduje znacznie poważniejsze skutki, gdyż w pierwszym wypadku oboje małżonkowie zachowują swoje jednakowe uprawnienia do majątku wspólnego, tyle tylko, że skonkretyzowane w postaci równych udziałów, w drugim natomiast uprawnienia jednego z małżonków ulegają zwiększeniu, zaś uprawnienia jego współmałżonka ograniczeniu, a nawet mogą być w skrajnych wypadkach całkowicie wyeliminowane wskutek pozbawienia go udziału w majątku wspólnym, co przemawia za bardziej restryktywną wykładnią pojęcia „ważnych powodów”.

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości

Ponadto podkreśla się, że w art. 52 KRO chodzi przede wszystkim o powody majątkowe, tymczasem w art. 43 § 2 KRO okoliczności natury majątkowej mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, wobec czego ważnymi powodami są względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego, (por. J. St. Piątowski w System Prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985 r., s. 490) Podkreślić przy tym należy, iż taki sposób interpretacji pojęcia ważnych powodów jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z 28.04.1972 r. (sygn. III CRN 626/1971, niepublik.) i postanowieniu z 5.10.1974 r. (sygn. III CRN 190/1974, niepublikow.) wskazywał, iż przy ocenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art. 43 § 2 KRO należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli i za ważne mogą być uznane tylko takie powody, które zasługują na aprobatę w świetle zasad współżycia społecznego. U podstaw art. 43 § 2 KRO leży bowiem założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie w różnym stopniu przyczyniali się do jego powstania. Opiera się ono na więziach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. Z orzeczeń Sądu Najwyższego z 30.11.1972 r (sygn. III CRN 235/1972, opublik. w OSNC 1973 r, nr 10, poz. 174) i z 26.11.1973 r (sygn. III CRN 227/1973, opublik. w OSNC 1974 r, nr 11, poz. 189) i z 27.06.2003 r. (sygn. IV CKN 278/2001, opublik. w OSNC 2004 r, nr 9, poz. 146) wynika nadto, iż z ważnymi powodami w rozumieniu art. 43 § 2 KRO mamy nie w każdym przypadku, gdy zachodzi faktyczna nierówność przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wyłącznie wówczas, gdy małżonek przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Przyczyna żądania ustalenia nierównych udziałów leży zatem przede wszystkim w dysharmonii stosunków między małżonkami, z których jedno zachowywało się nagannie.

Oznacza to, że w ramach art. 43 § 2 KRO należy stosować zasadę zawinienia, która zawsze działa na niekorzyść małżonka postępującego nagannie w ten sposób, że jeśli nie przyczynił się on do powstania majątku wspólnego Sąd ustali udziały z uwzględnieniem wysokości, w jakiej oboje małżonkowie przyczyniali się do powstania majątku wspólnego, natomiast jeśli małżonek postępujący nagannie przyczynił się do powstania majątku w większym stopniu  przez np. wyższe zarobki, to Sąd odmówi ustalenia udziału w majątku na jego korzyść, kierując się zasadą nemo turpitudinem sua allegans audiatur. (por. glosa Tadeusza Smyczyńskiego do postanowienia SN z 6.01.2000 r, sygn. I CKN 320/1998, opublik. w OSP 2001 r, nr 9, poz. 136).

Przy ocenie istnienia ważnych powodów w celu ochrony interesów małżonka osiągającego niższe dochody, z uwagi na dyspozycję art. 43 § 3 KRO i art. 27 KRO, należy przyjąć ograniczenia czasowe, tak aby doniosłość prawną miały tylko takie powody, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, a należałoby wykluczyć takie okoliczności, które zaistniałyby po ustaniu tejże wspólności, gdyż w przeciwnym razie nie można by wykluczyć sytuacji gdy w przypadku orzekania w przedmiocie żądania ustalenia nierównych udziałów w kilka, czy- co również częstokroć się zdarza- w kilkanaście lat po ustaniu wspólności ustawowej, ocenie miałby podlegać okres, w którym małżonków np. na skutek trwałego rozkładu pożycia (nawet przy separacji faktycznej) nie łączyły żadne więzy osobiste i gospodarcze, czy ich wzajemne stosunki nie odpowiadałyby ogólnie przyjętym normom społecznym.

Drugą przesłanką ustalenia nierównych udziałów jest w różnym stopniu przyczynienie się do powstania majątku wspólnego, przez które to przyczynienie się należy rozumieć całokształt starań każdego małżonka o założoną przez siebie rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość dochodów osiąganych przez małżonków. Stosownie do treści art. 43 § 3 KRO przy ocenie, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Przy czym wartości tej pracy nie można szacować według kryteriów szacowania wartości odpłatnych usług. Z reguły w normalnie funkcjonującej, przeciętnej rodzinie nie może być mowy o nierównym przyczynieniu się małżonków do powstania majątku wspólnego, gdy utrzymaniem rodziny zgodnie z ustalonym przez małżonków podziałem ról zajmuje się maż, a niepracująca zarobkowo żona zajmuje się wychowywaniem dzieci i pracą w gospodarstwie domowym (por. Marek Sychowicz w Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod red. Kazimierza Piaseckiego, Warszawa 2002 r., s. 235).

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Podkreślić należy, iż same tylko wyliczenia rachunkowe nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do ustalenia stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego i nie mogą przesądzać o określeniu tego stopnia, gdyż powinno ono następować także przy uwzględnieniu wartość niematerialnych. Ewentualny zarzut przyczyniania się małżonka nie pracującego zarobkowo w stopniu mniejszym do powstania majątku wspólnego, aniżeli byłoby to możliwe może być ewentualnie aktualny, gdy małżonek ten ponadto nie wychowuje dzieci czy też jego nakład pracy w gospodarstwie domowym jest niewielki.

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z art. 6 KC ciężar udowodnienia istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów (zob. postanowienie SN z 2.10.1997 r., sygn. II CKN 348/97, niepublik.)

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

Wnioskiem wnioskodawca P. K. (1) wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków P. K. (1) i A. K. (1) wchodzą: prawo własności nieruchomości położonej w W. – W. przy ul. (…), zabudowanej domem mieszkalnym w zabudowie szeregowej o wartości 600 000 zł, ruchomości stanowiące wyposażenie tego domu (szczegółowo wymienione we wniosku), prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (…) przy ul. (…) i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (…) przy ul. (…), które jest obciążone hipoteką umowną kaucyjną. Wnioskodawca domagał się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcjach: 80 % – udział wnioskodawcy P. K. (1) i 20 % udział uczestniczki – A. K. (1). Ponadto wnioskodawca domagał się rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny w postaci: przeznaczenia środków pochodzących ze sprzedaży należącego do jego majątku osobistego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (…) przy ul. (…) w kwocie 240 000 zł na sfinansowanie ceny zakupu nieruchomości przy ul. (…) oraz kosztów wykończenia nieruchomości, przeznaczenia uzyskanej roku kwoty 17 000 zł ze sprzedaży samochodu osobowego marki M. na zakup samochodu marki O. (…) oraz przeznaczenia środków pochodzących z uzyskanych przez P. K. (1) pożyczek i darowizn na sfinansowanie budowy i wykończenia domu przy ul. (…) w W.. Ponadto wnioskodawca domaga się rozliczenia nakładu uczestniczki z majątku osobistego uczestniczki w postaci przeznaczenia na majątek wspólny 1/2 środków z majątku wspólnego. Wnioskodawca wniósł o podział majątku wspólnego przyznanie mu domu i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a uczestniczce lokalu mieszkalnego przy ul. (…) wraz z wyposażeniem. W uzasadnieniu wniosku przedstawiono obszerną argumentację na poparcie jego twierdzeń.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka A. K. (1) przyłączyła się do żądania podziału majątku wspólnego, wnosząc o ustalenie równych udziałów w majątku wspólnym. Odnosząc się do składu majątku wspólnego przyznała, że w skład tego majątku wchodzą nieruchomości wskazane we wniosku. Dodatkowo uczestniczka podniosła, że w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzą ruchomości, stanowiące wyposażenie domu i dwóch mieszkań, szczegółowo wymienione w uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek. A. K. (1) zakwestionowała wartość nieruchomości przy ul. (…) i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (…). Ponadto uczestniczka domagała się rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci: przeznaczenia kwoty 73 000 zł na zakup domu przy ul. (…), dokonanych darowizn od rodziców uczestniczki. Uzasadniając swoje stanowisko uczestniczka przedstawiła szczegółową argumentację na poparcie swoich twierdzeń.

Na częściowe uwzględnienie zasługiwały roszczenia wnioskodawcy z tytułu zwrotu wydatków poniesionych na zakup i wykończenie nieruchomości przy ul. (…) w W.. Ponadto uwzględniono roszczenie z tytułu wydatku poniesionego przez uczestniczkę z majątku osobistego na ten sam cel.

Jak wynika z poczynionych w części faktycznej uzasadnienia ustaleń i dokonanej następnie oceny dowodów, P. K. (1) przeznaczył na ten cel kwotę 200 000 zł, pochodzącą ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (…). Nie ulega wątpliwości, że prawo to – jako nabyte przed zawarciem przez strony związku małżeńskiego – należało do majątku osobistego wnioskodawcy (art. 33 pkt 1 KRO). Wbrew przekonaniu uczestniczki Sąd uznał, że do tej kwoty nakład został udowodniony, co wynika z rozważań poczynionych już przy ocenie zeznań wnioskodawcy (str. 11-13 niniejszego uzasadnienia).

Sąd uznał także za udowodniony wydatek z majątku wspólnego uczestniczki w kwocie 73 000 zł. Nawiązując do ustaleń faktycznych stwierdzić należy, że kwota ta pochodziła w istocie z dwóch źródeł. Połowa, czyli 37 500 zł pochodziła bezpośrednio ze sprzedaży nieruchomości stanowiącej współwłasność uczestniczki w udziale wynoszącym 1/2, a udział ten również należał do majątku osobistego A. K. (1) zgodnie z art. 33 pkt 1 KRO Odnosząc się do drugiej kwoty 37 500 zł, która odpowiadała udziałowi rodziców uczestniczki, należy przyjąć, że uzgodniony przez nich z uczestniczką sposób przekazania środków bezpośrednio do rąk A. K. (1) stanowił w istocie darowiznę na jej rzecz kwoty 37 500 zł. Przedmiot tej darowizny, która mimo braku formy aktu notarialnego stała się ważna z chwilą jej wykonania, wszedł do majątku osobistego uczestniczki na mocy art. 33 pkt 3 KRO Kwota ta została również przeznaczona na zakup i wykończenie nieruchomości przy ul. (…). Dlatego istnienie dwóch różnych tytułów nie ma wpływu na ustalenie, że wysokość tego wydatku wynosi 73 000 zł i taka kwota jest podstawą do rozliczenia.

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości

Nie wymaga szerszego uzasadnienia stwierdzenie, że poczynienie nakładów z majątków osobistych małżonków na zakup i wykończenie domu stanowiło nakład mający na celu zaspokojenie potrzeb rodziny w rozumieniu art. 45 § 1 zd. 3 KRO Równie oczywiste jest jednak, że nakład ten powiększył wartość majątku wspólnego stron w chwili dokonywania podziału, a zatem podlega on rozliczeniu w niniejszym postępowaniu.

Odnosząc przedstawione uwagi do realiów sprawy należy przypomnieć, że z poczynionych na wstępie uzasadnienia ustaleń faktycznych wynika, że łączny koszt zakupu i wykończenia domu na Brylantowej wynosił 381 326,51 zł. Okoliczności niniejszej sprawy różnią się od stanu faktycznego, który legł u podstaw uchwały Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 46/80 tym, że strony poniosły najpierw koszt zakupu nieruchomości w stanie surowym, a następnie koszt jego wykończenia. Udział procentowy obydwojga zainteresowanych należy więc odnieść do sumy kwoty zakupu i prac wykończeniowych. Z tej kwoty udowodniony nakład wnioskodawcy z majątku osobistego wynosił 200 000 zł, co stanowiło 52,4 % (200 000/381 326). Udowodniony nakład uczestniczki wyniósł 73 000 zł, czyli 19,1 % (73 000/381 326).

Skoro obecna wartość domu wynosi 600 000 zł, to wartość nakładu poniesionego przez wnioskodawcę na dzień orzekania należy ustalić na kwotę 314 400 zł (0,524 * 600 000), natomiast wartość nakładu poniesionego z majątku osobistego uczestniczki wynosi 114 600 zł (0,191 * 600 000).

Spośród pozostałych roszczeń o zwrot wydatków i nakładów Sąd uwzględnił jedynie kwotę 10 000 zł, która stanowi nakład uczestniczki z majątku osobistego polegający na tym, że przeznaczyła ona kwotę darowizny otrzymanej od rodziców na wyposażenie lokalu przy ul. (…). W odniesieniu do tej darowizny Sąd przyjął, że wobec braku odmiennego zastrzeżenia przez S. i K. P. (1) środki pieniężne weszły do majątku osobistego A. K. (1) (art. 33 pkt 3 KRO). Środki te zostały przeznaczone na wyposażenie lokalu należącego do majątku wspólnego stron, który był przeznaczony na wynajem. Uczestniczka w sposób należyty wykazała zarówno fakt dokonania tego nakładu, jak i jego wysokość.

Łączna wartość nakładów i wydatków poczynionych przez wnioskodawcę z majątku osobistego na majątek wspólny wynosi 314 400 zł, a przez uczestniczkę – 124 600 zł. Mając na względzie, że udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe, zgodnie z art. 45 § 1 zd. 2 stronom przysługują wzajemnie z tego tytułu roszczenia o zasądzenie połowy tych kwot. A. K. (1) powinna więc zwrócić P. K. (1) kwotę 157 200 zł (314 400/2), a P. K. (1) winien zwrócić A. K. (1) z tego tytułu 62 300 zł (124 600/2). Postanowienie Sądu Rejonowego – VII Wydział Cywilny z dnia 12 grudnia 2016 r. VII Ns 384/16

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

W przedmiotowej sprawie ustrój wspólności majątkowej powstał pomiędzy A. R. (1), a J. R., kiedy to strony zawarły związek małżeński, a ustał, kiedy to Sąd Okręgowy wyrokiem rozwiązał ich małżeństwo przez rozwód.

Wnioskodawca wnosił o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wchodzą nakłady z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki, tj. budowę domu jednorodzinnego o powierzchni 200 m2 wraz z podjazdem i ogrodzeniem na nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem ewidencyjnym (…) w Ł. przy ulicy (…), dla której Sąd Rejonowy XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (…) o wartości 307.442,00 zł, nakłady z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki w kwocie 142.558,00 zł na budowę domu jednorodzinnego przy ulicy (…), nakłady z majątku wspólnego stron na spłatę kredytu hipotecznego indeksowanego kursem (…) o numerze (…) Bank (…) Spółkę Akcyjną zaciągniętego przez uczestników na majątek osobisty uczestniczki w postaci pokrycia kosztów budowy domu jednorodzinnego przy ulicy (…), spłacone kwotą w wysokości 68.846,02 zł, nakłady z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki w kwocie 10.000,00 zł stanowiące wartość osobistej pracy ojca wnioskodawcy – A. R. (2) w trakcie budowy domu.

Wnioskodawca domagał się rozliczenia zarówno nakładów poniesionych z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki związany z budową domu jednorodzinnego, jak i nakładów poczynionych z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki na ten sam przedmiot majątkowy to jest budowę domu jednorodzinnego. Tym samym zarówno nakład poczyniony przez A. R. (1) jak  i J. R., na majątek osobisty uczestniczki, jak i nakład poniesiony  z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki podlega rozliczeniu  w toku niniejszego postępowania o podział majątku wspólnego.

Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, że nakład z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki wynosił łącznie 104.000,00 zł, składały się na niego środki pieniężne otrzymane przez wnioskodawcę od rodziców, co znalazło potwierdzenie w depozycjach świadków: K. R., E. R., E. L., Z. W., A. R. (2), a częściowo również zeznaniach uczestniczki, która ostatecznie przyznała, iż jej teściowie przekazali przed rozpoczęciem budowy kwotę 100.000,00 zł.

Podział majątku, nakład, wydatek i przelew z majątku osobistego, odrębnego męża czy żony za wybudowanie, zakup, remont mieszkania, domu lokalu czy nieruchomości

W związku z powyższym w sprawie ustalono, iż suma nakładów według stanu ich dokonania to jest na dzień zakończenia budowy domu jednorodzinnego wynosiła 348.000,00 zł, co wynika z niekwestionowanej opinii biegłego. Powyższa kwota obejmowała rozbudowę i nadbudowę budynku jednorodzinnego do stanu wykończonego wraz z zagospodarowaniem terenu i rozbiórką starego budynku jednorodzinnego z wyłączeniem części fundamentu. Tak ustalona kwota nakładu została pomniejszona o nakład z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki w wysokości 104.000,00 zł, co pozwoli ustalić wysokość nakładu poczynionego z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestniczki (348.000,00 zł – 104.000,00 zł = 244.000,00 zł) . Zatem nakład z majątku wspólnego byłych małżonków na majątek osobisty uczestniczki (w tym mieści się również kredyt hipoteczny, który w całości został przeznaczony na zabudowę nieruchomości uczestniczki i który to był spłacany z otrzymywanych przez stronę wynagrodzeń za pracę) wynosi 244.000,00 zł. Udziały  w majątku wspólnym są równie, co zostało omówione we wcześniejszej części przedmiotowego uzasadnienia, czyli 244.000,00 zł/2 =122.000,00 zł. Licząc ułamkowy udział każdego z małżonków w sumie nakładów należy wskazać, iż wnioskodawca finalnie wyłożył na majątek osobisty uczestniczki kwoty: 104.000,00 zł + 122.000,00 zł= 226.000,00 zł. Z kolei uczestniczka poniosła nakład z majątku wspólnego na swój mają tek osobisty w wysokości 122.000,00 zł. Tym samym udział wnioskodawcy w budowie budynku wynosił zatem 65%  (348.000,00 = 100% , 226.000,00 = x, a więc x = 65% ).

Wartość budynku na dziś wynosi 435.000,00 zł (do daty zamknięcia przewodu sądowego w sprawie wartość ta nie uległa zmianie). Uwzględniając nakład z majątku wspólnego stron na majątek osobisty uczestniczki jak i nakład z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek osobisty uczestniczki, należna wnioskodawcy kwota wynosi 282.750 zł (435.000,00 zł x 65% ). Ponadto, uczestnikowi należy się dopłata z tytułu rozliczenia składników majątku wspólnego, uzasadniona powyżej, w wysokości 3.282,74 zł. Zatem należna wnioskodawcy od uczestniczki spłata, dopłata wynosi 286.032,74 zł. Płatność tak ustalonej kwoty, od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy, Sąd ustalił w terminie dwóch lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności. W pierwszej kolejności Sąd miał na względzie, iż wnioskodawca wyrażał zgodę na odroczenie terminu płatności do dwóch lat. Nadto Sąd wziął pod uwagę sytuację materialną uczestniczki, która na datę zamknięcia rozprawy nie posiadała żadnych oszczędności, mając jednakże świadomość konieczności rozliczenia się z wnioskodawcą, do czego została wezwana tuż przed uprawomocnieniem się orzeczenia rozwiązującego małżeństwo stron. Postanowienie Sądu Rejonowego – II Wydział Cywilny z dnia 6 kwietnia 2020 r. II Ns 2811/16

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu