Osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.
Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż charakter roszczeń zwrotnych jest inny niż charakter roszczeń alimentacyjnych. Odrębny charakter roszczeń zwrotnych w porównaniu z roszczeniami alimentacyjnymi polega na tym, że są one roszczeniami czysto majątkowymi. Osoba, której przysługuje roszczenie regresowe nie jest ograniczona w dysponowaniu nim, może je przenieść na inną osobę lub zrzec się jego dochodzenia.
Do skutecznego dochodzenia roszczenia regresowego nie jest konieczna uprzednia konkretyzacja określonego stosunku alimentacyjnego. Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż to z rodziców, które świadczyło alimenty na rzecz dziecka w zakresie przekraczającym jego obowiązek, nie traci roszczenia z art. 140 § 1 KRO względem drugiego rodzica – tylko z tej przyczyny, że mogło we właściwym czasie bez nadmiernych trudności uzyskać dla dziecka od drugiego z rodziców świadczenia alimentacyjne. (por. uchwała z dnia 6 marca 1975 r., III CZP 3/75, OSN CP 1976, nr 3, poz. 32).
Sąd Najwyższy podkreślił również, że małżonkowi, który wyłącznie łożył na utrzymanie wspólnego dziecka, przysługuje prawo domagania się od współmałżonka zwrotu odpowiedniej części poniesionych na ten cel kosztów, niezależnie od tego, z jakich źródeł czerpał on środki na zaspokojenie potrzeb dziecka. (por. uchwała z dnia 24 lutego 1978 r., III CZP 4/78, OSN CP 1978, nr 9, poz. 15).
W procesie regresowym o dochodzenie dla ustalenia stanu majątkowego i zarobków obu stron, lecz tylko pozwanego (zobowiązanego) i uprawnionego, który w procesie udziału nie bierze, i to tego stanu, jaki istniał w czasie, którego roszczenie regresowe dotyczy.
Dochodzenie powinno bowiem zmierzać do ustalenia, jakich świadczeń alimentacyjnych powinien dokonać zobowiązany i jakie świadczenia na skutek tego można uważać za poniesione w jego miejsce przez powoda. (por. uchwała 7 sędziów SN z dnia 29 stycznia 1954 r., IC 3074/52 OSN 1955, nr 4, poz. 68).
Ze względu na powyższe wysokość roszczeń regresowych podlega zatem podwójnemu ograniczeniu, z jednej strony limituje ją wartość świadczeń spełnionych na rzecz uprawnionego przez dochodzącego roszczenia regresowe, a z drugiej strony granicę tego roszczenia stanowi zakres usprawiedliwionych i podlegających zaspokojeniu potrzeb uprawnionego.
Zgodnie z treścią art. 133 § 1 KRO – rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać.
Natomiast art. 135 KRO stanowi zaś, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego określenie wysokości alimentów od każdego z rodziców na rzecz dziecka stanowi wypadkową usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz wkładu osobistych starań rodzica o utrzymanie i wychowanie dziecka. (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 1974 r., III CZP 41/74, OSN CP 1975, nr 5, poz. 76).
Do zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego będącego w niedostatku należy zaliczyć tylko takie potrzeby (materialne i niematerialne), których zaspokojenie jest konieczne do godziwej egzystencji uprawnionego.
Najszerszy zakres usprawiedliwionych potrzeb przysługuje dziecku, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Przyjmuje się, że zakres ten powinien być ustalony w ten sposób, aby w razie zaspokojenia potrzeb stopa życiowa dziecka była taka sama, jak stopa życiowa rodziców.
Zgodnie z utrwaloną w orzecznictwie zasadą dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy, gdy żyją z nimi wspólnie, jak i wtedy, gdy żyją oddzielnie. Oznacza to, iż rodzice powinni zapewnić dziecku warunki materialne odpowiadające tym, w jakich sami żyją. (por. IV uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 r.).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięSkoro co najmniej od czasu rozstania stron, tj. października do dnia wniesienia niniejszego pozwu wyłącznie B. Z. ponosiła wszelkie koszty utrzymania i wychowania R. S., a miało to miejsce w sytuacji, w której to oboje rodzice, tj. B. Z. i R. S. (1) byli zobowiązani w odpowiednim zakresie do alimentowania małoletniej (art. 133 § 1 kio), to stwierdzić należy, że powódka, świadcząc w tym okresie alimenty na rzecz córki ponad swój obowiązek, uzyskała roszczenie regresowe względem pozwanego co do kwot świadczonych na utrzymanie uprawnionej, które to kwoty przekraczały jej obowiązek alimentacyjny. Tym samym przyjąć należy, że wymieniona ma legitymacje do dochodzenia roszczenia regresowego, które powstało właśnie przez sam fakt dostarczania przez nią świadczeń alimentacyjnych, które obciążały także pozwanego.
W tym zakresie powódka domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 36 000 zł, stanowiącej równowartość żądanych alimentów na rzecz małoletniej córki w kwocie po 1000 zł miesięcznie, a ograniczonych do okresu jedynie 3 lat z racji treści art. 140 § 2 krio, zgodnie z którym roszczenie regresowe przedawnia się z upływem 3 lat.
Sąd przy tym, ustalił w pkt I wyroku, że pozwany z uwagi na możliwości zarobkowe i majątkowe oraz wskazane w pierwszej części rozważań niniejszego uzasadnienia okoliczności, winien ponosić koszty utrzymania córki w wymiarze nie wyższym aniżeli po 800 zł miesięcznie. Zasadnym zatem – w ocenie – Sądu jest zasądzenie na rzecz B. Z. od R. S. (1) kwoty 28 800 zł (36 miesięcy x 800 zł). Pamiętać bowiem należy, że w procesie regresowym przyjmuje się w zasadzie zakres obowiązku alimentacyjnego ustalony w wydanym przeciwko zobowiązanemu tytule egzekucyjnym.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
