Zgodnie z art. 38 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19.08.1994 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 535 ze zm.) osoba, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej. Stosownie natomiast do treści art. 39 wskazanej ustawy, jeśli osoba taka lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na przyjęcie do domu pomocy społecznej, a brak opieki zagraża życiu tej osoby organ do spraw pomocy społecznej może wystąpić do sądu opiekuńczego o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody.
Zgodnie z art. 39 ust. 3 tejże ustawy jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.
Wskazać należy, iż skierowanie do domu pomocy społecznej wymaga oceny stanu zdrowia oraz możliwości korzystania przez daną osobę z pomocy środowiskowej, w szczególności zaś zbadania możliwości zorganizowania usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania lub w ośrodku wsparcia. Niemożność zapewnienia tych usług w miejscu zamieszkania oznaczać będzie niemożliwość przyznania ich w zakresie niezbędnym do zaspokojenia codziennych potrzeb życiowych. Prowadząc postępowanie w sprawie umieszczenia osoby w domu pomocy, organ obowiązany jest ustalić, czy osoba ta może otrzymać konieczną pomoc w miejscu zamieszkania. W przypadku ustalenia, że udzielenie pomocy jest możliwe, ale w rozmiarze niewystarczającym, należy przyjąć zaistnienie przesłanki uprawniającej do umieszczenia w placówce. Jak zaznaczono wyżej, umieszczenie osoby w domu pomocy społecznej jest ostatecznością i powinno być poprzedzone oceną możliwości udzielenia pomocy osobie potrzebującej w miejscu jej zamieszkania oraz zbadaniem jej sytuacji rodzinnej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięUczestnik postępowania Z. S. w dniu. został ubezwłasnowolniony całkowicie, a jego opiekunem prawnym została matka – M. S. (1). Uczestnik postępowania jest osobą chorą psychicznie, upośledzoną w stopniu lekkim, leczoną z powodu schizofrenii paranoidalnej. Ze względu na swój stan psychiczny, całkowity brak wglądu w chorobę i niski intelekt, nie jest w stanie świadomie i z rozeznaniem podejmować decyzji oraz stosować się do zaleceń lekarskich w zakresie przyjmowania leków. Pozostawienie procesu jego leczenia w warunkach domowych bez codziennego nadzoru może zagrażać życiu i zdrowiu samego zainteresowanego, jak i innych osób. Z. S. jest leczony w Centrum Psychiatrycznym w W. od wielu lat. Przebywał na leczeniu szpitalnym około 30 razy. Uczestnik nie jest zdolny do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, wymaga stałej opieki i pielęgnacji innych osób. Zamieszkuje wraz z rodzicami i młodszym bratem M. S. (2), inwalidą pierwszej grupy.
M. S. (1) uważa, że w sposób właściwy nadzoruje proces leczenia syna, zabezpiecza jego wszystkie interesy i pilnuje podawania leków. Nie wyraża zgody na to, by syn był umieszczony w domu pomocy społecznej. Zaprzecza jakoby zaniedbywała syna, używała wobec niego przemocy czy wulgaryzmów, choć na temat właściwego leczenia farmakologicznego ma odmienne zdanie od psychiatrów, upatrując zaostrzenia choroby w nieodpowiednim doborze leków.
M. S. (1) opiekę nad synem sprawowała niewłaściwie, ignorowała zalecenia lekarskie w zakresie podawania leków, jedne uważała za przynoszące poprawę, a inne nie, często modyfikując zalecane dawki. Leczenie farmakologiczne Z. S. jest natomiast skuteczne wówczas, gdy regularnie stosuje leki psychotropowe, co powoduje, że nie ma napadów agresji i jest równy emocjonalnie. Zaniechanie powyższych zaleceń powoduje u niego rozpad osobowości, niebezpieczny dla niego samego oraz otoczenia.
Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie, Sąd pierwszej instancji oparł się przede wszystkim na opinii biegłego sądowego, jak również zeznaniach świadka K. W., lekarza psychiatry, który nadzorował proces leczenia szpitalnego Z. S.. Zeznania te, opinia oraz karty leczenia szpitalnego pozostają ze sobą w ścisłym związku, przedstawiając spójny obraz sytuacji opiekuńczej i zdrowotnej uczestnika.
W ocenie Sądu pierwszej instancji, w sprawie spełnione zostały wskazane w art. 38 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U.04.111.535) przesłanki przyjęcia uczestnika postępowania do domu pomocy społecznej. Uczestnik dotknięty jest chorobą psychiczną, która wymaga systematycznego i rygorystycznego przyjmowania leków i stosowania się do zaleceń lekarskich. Z. S. nie ma pełnego rozeznania co do rzeczywistości. To ograniczenie negatywnie odbija się na jego funkcjonowaniu w środowisku domowym, albowiem nie jest w stanie samodzielne zadbać o proces leczenia farmakologicznego. Powyższego nie zapewnia mu także jego matka, będąca jednocześnie opiekunką prawną. Uczestnik nie może liczyć na stałe wsparcie w swoim środowisku domowym, nie posiada zdolności pokierowania swoim postępowaniem, a brak opieki skutkuje tym, że utrzymywanie tego stanu rzeczy stanowi zagrożenie dla jego życia i zdrowia.
Jak zauważył Sąd Rejonowy, w postępowaniu należało w sposób szczególny rozważyć najbardziej racjonalne rozstrzygnięcie, które będzie służyło dobru Z. S., potrzebującego wsparcia instytucjonalnego, a nie interesom jego opiekunki prawnej, która w oderwaniu od wyników tego postępowania nie działa w interesie syna. Fakt przeniesienia opieki faktycznej nad Z. S. na dom pomocy społecznej nie pozbawia zaś M. S. (1) opieki prawnej nad uczestnikiem. Zdaniem Sądu, poprawa sytuacji zdrowotnej i polepszenie stanu zdrowia Z. S. nastąpi wówczas, gdy zostanie umieszczony w domu pomocy społecznej, gdzie będzie miał jednocześnie zapewnione całodobowe wyżywienie, utrzymanie czystości oraz opiekę medyczną i pielęgniarską. Postanowienie Sądu Okręgowego – I Wydział Cywilny z dnia 13 czerwca 2018 r. I Ca 189/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
