Z chwilą zawarcia małżeństwa, powstała między stronami z mocy ustawy, na podstawie art. 31 § 1 KRO, wspólność majątkowa, nazwana przez ustawodawcę wspólnością ustawową. Wspólność ustawowa stanowi ustrój majątkowy preferowany przez prawodawcę, jednak nie jest on obligatoryjny. Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozwalają na inne ukształtowanie tego ustroju, a mianowicie na rozszerzenie lub ograniczenie wspólności, a nawet na jej wyłączenie. Mogą tego dokonać sami małżonkowie, stosownie do art. 47 § 1 KRO, a w braku ich zgody sąd na żądanie jednego z małżonków w trybie art. 52 KRO Zgodnie z przywołanym art. 52 § 1 KRO, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.
Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W świetle art. 52 § 2 zdanie drugie KRO, w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, gdy małżonkowie żyli w rozłączeniu. Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52 KRO możliwe jest wbrew woli jednego z małżonków, dlatego też może nastąpić tylko w razie istnienia ku temu ważnych powodów.
Ustawa nie definiuje pojęcia ważne powody, jednakże w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że pod pojęciem tym rozumieć należy takie okoliczności, które powodują, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność ustawowa przestaje służyć dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny, a wręcz dalsze jej trwanie zagraża interesom drugiego małżonka (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 czerwca 2000 roku, III CKN 287/00, LexPolonica nr 379815; M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2006, komentarz do art. 52, tezy 14 i nast.).
Wśród katalogu ważnych powodów wymienia się okoliczność, że małżonkowie żyją w rozłączeniu (separacja faktyczna), trwonienie majątku, alkoholizm czy narkomania, hazard, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny. Podkreślić należy ponadto, że ważne powody przemawiające za ustanowieniem rozdzielności majątkowej powinny mieć charakter majątkowy. W realiach rozpoznawanej sprawy zachodzi ważny powód w rozumieniu art. 52 § 1 KRO uzasadniający ustanowienie przez Sąd rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami. Jest nim długotrwała, separacja faktyczna, uniemożliwiająca wspólny zarząd majątkiem wspólnym. Od 1 kwietnia 2015 roku strony nie prowadziły wspólnego gospodarstwa domowego. Powódka wyprowadziła się ze wspólnego domu stron i wynajmuje mieszkanie w Ł. Wyrok SN z 4.11.2004 r. (V CK 215/04, L.) również potwierdza tezę, że „ważnym powodem uzasadniającym żądanie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może być separacja faktyczna, uniemożliwiająca współdziałanie w zarządzie tym majątkiem”. Definicja ważnego powodu została również doprecyzowana w wyroku SN z 14.1.2005 r. (III CK 112/04, L.). Zgodnie z zaproponowaną tam definicją, „ważnym powodem w rozumieniu art. 52 § 1 KRO jest taka separacja faktyczna, która skutkuje trwałym zerwaniem wszelkich stosunków majątkowych stron i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych”.
Podkreślić należy ponadto, że ważne powody przemawiające za ustanowieniem rozdzielności majątkowej powinny mieć charakter majątkowy, choć u ich źródeł mogą leżeć przyczyny natury osobistej, stwarzające taką sytuację, że wykonywanie przez małżonków zarządu majątkiem wspólnym jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, jak w rozważanym przypadku, a co za tym idzie wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny (M. Sychowicz, Małżeńskie ustroje majątkowe (w:) Kodeks Rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2009, LexisNexis, s. 334). Tak jest w realiach omawianej sprawy oprócz separacji faktycznej znacznie utrudniającej zarząd majątkiem wspólnym należy wziąć pod uwagę względy natury osobistej, na które powołuje się powódka, tj. zdradę małżeńską oraz zamieszkanie z nową partnerką we wspólnym domu stron, które powodują iż powódka nie chce kontaktować się z pozwanym i nie chce prowadzić z nim wspólnego zarządu majątkiem wspólnym, co wymaga kontaktów osobistych, których powódka nie chce utrzymywać z pozwanym (wyrok SN z 6 listopada 1972 r., III CRN 250/72, OSNCP 1973, nr 6, poz. 113, z glosami: B. D., OSPiKA 1973, nr 7-8, poz. 159 i M. W., NP. 1974, nr 3, s. 338; wyrok SN z 5 grudnia 1995 r., III CRN 164/95).
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest możliwe o tyle tylko, o ile w tej dacie istniały już ważne powody ustanowienia rozdzielności, także w kontekście realnego zagrożenia interesu wierzycieli (por. wyr. SN z 4.6.2004 r., III CK 126/03, L.). W dniu 1 kwietnia 2015 r. istniały już zatem powody orzeczenia rozdzielności majątkowej. Należy podnieść, iż zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną może być orzeczone tylko w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych, za czym przemawia wzgląd na ochronę interesu wierzycieli każdego z małżonków, przy rozważaniu zaś takiego zniesienia sąd musi rozważyć nie tylko interes rodziny, ale także ewentualność pokrzywdzenia tych wierzycieli każdego z małżonków, których należności powstały w okresie objętym wstecznym działaniem orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1994 r., I CRN 50/94, OSNCP 1994, nr 12, poz. 246; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1995 r., II CRN 148/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 70; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1995 r., II CRN 162/94, OSNC 1995, nr 6, poz. 100).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPowódka G. K. wniosła o ustanowienie rozdzielności małżeńskiej majątkowej między nią a pozwanym A. K. z datą wsteczną, od 1 kwietnia z powodu pozostawania przez strony w separacji faktycznej, która powoduje brak porozumienia w zarządzaniu majątkiem, a w szczególności podniosła to, że mąż groził zaciągnięciem kredytubez zgody powódki. W uzasadnieniu wskazała, że od 1 kwietnia wyprowadziła się z domu rodzinnego i obecnie wynajmuje mieszkanie, z powodu zdrady małżeńskiej i znęcania się męża nad nią. Od tego czasu nie utrzymuje kontaktów z mężem
Powyższe okoliczności świadczą o tym, że w związku małżeńskim powódki i pozwanego wspólność ustawowa nie spełnia już swych funkcji, a jej dalsze trwanie stwarza zagrożenie interesów majątkowych stron a w szczególności powódki, która nie jest w stanie przeciwdziałać poczynaniom pozwanego, który obecnie prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z nową partnerką życiową (kochanką) zatem bezzasadnie oczekuje współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym z żoną.
Nie budzi zatem wątpliwości, iż strony od 1 kwietnia są w separacji faktycznej, co zostało potwierdzone zeznaniami stron. Jednocześnie z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż strony nie są w stanie podejmować wspólnych, zgodnych decyzji gospodarczych. Nie rozmawiają ze sobą a co za tym idzie nie konsultują ze sobą decyzji w sprawie zarządu majątkiem wspólnym. Powódka boi się wrócić do domu, obawia się kolejnych awantur domowych i nie życzy sobie kontaktu z kochanką męża.
W niniejszej sprawie zachodzą wyjątkowe wypadki, o których mowa w art. 52 § 2 zdanie drugie in principio KRO, dla ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. Trwająca przed wniesieniem pozwu separacja faktyczna przemawia za uznaniem, że w przedmiotowej sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami z datą wcześniejszą, tj. z dniem 1 kwietnia, kiedy to G. K. wyprowadziła z domu i wynajmuje mieszkanie w Ł..
W okolicznościach przedmiotowej sprawy rozważenie interesów obojga małżonków, widziane w perspektywie przyszłości, a także wnikliwe rozważenie interesów osób trzecich, w szczególności wierzycieli stron, pozwala na uwzględnienie żądania powoda w całości. Uwzględnienie powództwa nie stanowi zatem zagrożenia dla osób trzecich i nie narusza ich interesu, bowiem kwestia spłat może zostać rozstrzygnięta w postępowaniu o podział dorobku.
Mając na względzie powyższe ustalenia i rozważania, Sąd uznał za zasadne ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy G. K. a A. K. z dniem 1 kwietnia znoszącej wspólność majątkową małżeńską powstałą między nimi na skutek zawarcia związku małżeńskiego w dniu 21 kwietnia 1990 roku. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 18 sierpnia 2016 r. III RC 91/16
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
