Postępowanie w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem uregulowane są w przepisach art. 59815 – 59821 KPC przewidujących w szczególności zasady nakładania sankcji pieniężnych na osoby nie wykonujące nałożonych obowiązków oraz regulujących zasady zwrotu wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem do kontaktów, do których nie doszło.
Przepis art. 59815§ 1 KPC stanowi, że jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. Zgodnie z treścią przepisu art. 59816 § 1 KPC , jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń.
Postępowanie w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem w istocie ogranicza się do ustalenia istnienia wykonalnego orzeczenia regulującego kontakty z dzieckiem oraz ustalenia, czy doszło do naruszenia w realizacji tego orzeczenia.
Postępowanie w przedmiocie nałożenia sankcji za niewykonywanie kontaktu z dzieckiem ma specyficzny, odrębny charakter i nie jest jego przedmiotem ponowna ocena zasadności ustalonych wcześniej prawomocnym orzeczeniem kontaktów. Dlatego postępowanie dowodowe w tych sprawach ogranicza się do ustalenia po pierwsze, czy doszło do naruszenia prawomocnego i wykonalnego orzeczenia w przedmiocie kontaktów, a po wtóre, w przypadku pozytywnego ustalenia pierwszej przesłanki, ustalenia możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica naruszającego orzeczenie o kontaktach w kontekście wysokości sankcji finansowej za niewykonany kontakt. Reguła tego ograniczonego w istocie postępowania dowodowego ma celu wyeliminowanie ponownej oceny celowości orzeczonych kontaktów oraz zapewnienie względnej szybkości postępowania, którego celem jest zakończenie niezgodnej z dobrej dziecka blokady kontaktu z jednym z rodziców. Jedynie wzgląd na dobro dziecka może w szczególnych wypadkach prowadzić do wniosku, że orzeczony kontakt na tyle stanowi zagrożenia dla dobra dziecka, że nie powinien być egzekwowany poprzez nakładanie sankcji pieniężnej. W ocenie Sądu, analiza materiału dowodowego w przedmiotowej sprawie, ale także akt sprawy rozwodowej, nie pozwala na przyjęcie, iż przymusowa realizacja kontaktów ustalonych w wyroku rozwodowym zagraża w jakikolwiek sposób dobru dziecka.
Brzmienie cytowanych wyżej przepisów art. 59815 i 59816 KPC wskazuje, że pierwszym postanowieniem sądu opiekuńczego w sprawie wykonywania kontaktów z dzieckiem jest zagrożenie osobie zobowiązanej tą karą. Drugim dopiero etapem jest nałożenie takiej kary, w przypadku nie wypełniania nadal obowiązków przez osobę, której zagrożono nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięMałoletnia Nadia M. jest córką M. M. (1) i K. K. (1) pochodzącą z ich małżeństwa rozwiązanego przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego. Wyrokiem tym uregulowano sposób kontaktowania się ojca M. M. (1) z córką poprzez ustalenie, że będzie miał on prawo spędzać z córką poza miejscem zamieszkania jej matki każdy pierwszy i trzeci weekend miesiąca od godziny 16-tej w piątek do godziny 18-tej w niedzielę, a ponadto będzie odbierał córkę z przedszkola w każdą środę najpóźniej o godzinie 15.30 i odprowadzał ją do miejsca zamieszkania matki o godzinie 17.00. Oprócz powyżej wskazanych kontaktów, ojciec ma prawo spędzać z córką pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych od godziny 10.00 do godziny 18.00 oraz drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia od godziny 11.00 do 18.00 dnia następnego, a także w okresie wakacji letnich każde pierwsze dwa tygodnie sierpnia i każdy drugi tydzień ferii zimowych, z tym zastrzeżeniem, że M. M. (1) będzie każdorazowo będzie odbierał córkę z miejsca zamieszkania matki i tam ją odprowadzał, a matka dziecka każdorazowo będzie wydawała dziecko ojcu i nie utrudniała tych kontaktów, strony będą przekazywały sobie dziecko osobiście bez udziału osób trzecich. Ponadto M. M. (1) ma prawo do spędzenia z córką dnia jej urodzin w godzinach od 14.00 do 19.00 w miejscu zamieszkania matki. Wyrok w tym zakresie jest prawomocny i wykonalny.
Uczestniczka K. K. (1) w dniu 15 grudnia złożyła wniosek o zmianę kontaktów M. M. (1) z córką stron ustalonych w wyroku rozwodowym. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą III Nsm 540/15. Wnioskodawca ostatni kontakt z córką miał w marcu. W dniu 17 kwietnia M. M. (1) udał się po córkę do miejsca zamieszkania matki dziecka, tj. do L. przy ul. (…). Dzień wcześniej poinformował K. K. (1), że zabierze córkę tylko na jedną noc, zaś na pytanie matki dziecka, gdzie będzie przebywał z córką, wskazał, że w M., u swoich rodziców. Po przybyciu na miejsce, o godzinie 15.45 poinformował Uczestniczkę za pomocą wiadomości sms, że jest pod domem i chce odebrać dziecko. Uczestniczka nie odpowiedziała, natomiast przyszedł jej ojciec – Z. O. i zażądał zaświadczenia o wynagrodzeniu Wnioskodawcy, mówiąc, że nie stać go na utrzymanie Nadii, więc nie dostanie dziecka. Kazał odjechać M. M. (1) odmawiając wydania dziecka.
Wnioskodawca potem jeszcze kilkukrotnie próbował dodzwonić się do matki dziecka przed przypadającymi mu terminami kontaktów, ta jednak nie odbierała od niego telefonów. Ostatecznie Uczestniczka zmieniła numer telefonu. Dwukrotnie jeszcze przyjeżdżał po dziecko osobiście, jednak bezskutecznie (raz nikt nie otworzył drzwi, a za drugim razem matka Uczestniczki powiedziała, że Nadii nie ma i spotkanie nie jest możliwe). Wnioskodawca w tych okolicznościach zaprzestał przyjazdów do dziecka i w dniu 6 maja złożył wniosek do sądu w przedmiotowej sprawie. Od zdarzania z kwietnia nie miał kontaktu z córką, poza przypadkowym spotkaniem z córką na mieście w październiku.
Ustalenia faktyczne, które mają znaczenie w przedmiotowej sprawie, były w znakomitej części pomiędzy stronami bezsporne – K. K. (1) potwierdziła, że 17 kwietnia, działając poprzez swojego ojca, który wyszedł do Wnioskodawcy, gdy ten przyjechał po córkę, odmówiła wydania dziecka, aby mogło pojechać z ojcem w ustalony dzień kontaktu. Był to trzeci weekend miesiąca, a więc bezspornie dzień, w który przypadało rozpoczęcie przez Wnioskodawcę kontaktu z córką. Uczestniczka potwierdziła, że od tego czasu dziecko nie było wydawane na kontakt ojcu i tak jest do chwili obecnej.
Uczestniczka postępowania przyznała, iż nie zezwala na bezpośredni kontakt córki z Wnioskodawcą, gdyż – jej zdaniem – kontakt ten godzi w dobro dziecka. Nie może bowiem pozwolić, by kontakt ten odbywał się w domkach letniskowych, hotelach czy namiotach. W jej ocenie zakres i forma kontaktów wymaga zmiany, wobec czego złożyła stosowny wniosek do Sądu, w którym domaga się ustalenia kontaktów w swoim miejscu zamieszkania. Wprawdzie słuchana na rozprawie Uczestniczka twierdziła, że Wnioskodawca znał jej numer telefonu, wiedział, gdzie mieszka, więc miał możliwość skontaktowania się z dzieckiem, jednak wyjaśnienia
Powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w oświadczeniu M. M. (1), który wskazał, iż w okresie od kwietnia roku do chwili obecnej nie mógł kontaktować się z córką, gdyż matka dziecka nie odpowiadała na jego telefony, a potem zmieniła numer telefonu, nie podając mu go. Trzykrotnie też przyjeżdżał pod dom Uczestniczki, jednak nie uzyskał kontaktu z dzieckiem.
W przedmiotowej sprawie istnieje prawomocny i podlegający wykonaniu wyrok Sądu Okręgowego ustalający prawo M. M. (1) do kontaktów z małoletnią córką, w szczególności w każdy pierwszy i trzeci weekend miesiąca, poczynając od godziny 16.00 w piątek do godziny 18.00 w niedzielę. W toku postępowania ustalono, iż Uczestniczka postępowania m.in. w dniu 17 kwietnia oraz w kolejne przypadające Wnioskodawcy dni kontaktu naruszyła obowiązek nałożony na nią opisanym na wstępie wyrokiem Sądu Okręgowego. Należy w tym miejscu przypomnieć, iż w wyroku rozwodowym nie tylko określono dni i godziny kontaktu przypadającego ojcu z dzieckiem, ale zawarto wyraźne zobowiązanie adresowane do matki dziecka, aby każdorazowo wydawała dziecko na kontakt i nie utrudniała tego kontaktu.
Jakkolwiek istotnie przed tutejszym Sądem zostało wszczęte postępowanie w przedmiocie zmiany kontaktów na wniosek K. K. (1), jednakże wskazać należy, iż orzeczenie Sądu Okręgowego w Słupsku w przedmiocie prawa Wnioskodawcy do kontaktów z córką nadal obowiązuje, nie zostało dotychczas zmienione czy też uchylone. Samo złożenie nowego wniosku o zmianę kontaktów, nota bene w tygodniu rozprawy w przedmiotowej sprawie, nie może zwalniać stron z przestrzegania orzeczenie w tym zakresie nadal wiążących. Należy mieć na względzie długi już, kilkumiesięczny okres pozbawienia ojca kontaktu z dzieckiem i nieodwracalną szkodę dla dziecka i jego relacji z ojcem, jaką przynosi każdy kolejny dzień trwania tej sytuacji. Orzeczenie w przedmiocie złożonego nowego wniosku o zmianę kontaktów może zapaść po kilku kolejnych miesiącach, bowiem Wnioskodawca już na rozprawie w przedmiotowej sprawie zapowiedział, że nie zgodzi się na kontakt w miejscu zamieszkania matki zawnioskowany przez Uczestniczkę.
Uczestniczka postępowania nie może arbitralnie, według sobie znanych kryteriów (np. „bo najlepiej zna swoje dziecko”) decydować, czy kontakt małoletniej z ojcem służy jej dobru, czy też godzi w nie, rozstrzygnięcia w tej mierze należą bowiem do kompetencji sądu. Nadal w kwestii kontaktów wnioskodawcy z małoletnim wiążący jest cytowany wyżej, stosunkowo niedawny wyrok Sądu Okręgowego, który w sposób jasny i konkretny rozstrzyga częstotliwość i sposób kontaktów pomiędzy Wnioskodawcą a córką. W ocenie Sądu realizacja kontaktów nie zagraża dobru małoletniej, przeciwnie, małoletnia powinna mieć regularny kontakt z ojcem, niezależnie od silnego konfliktu pomiędzy rodzicami. Ponadto z wywiadu kuratora przeprowadzonego w miejscu zamieszkania Wnioskodawcy wynika, iż brak jest przeszkód do prawidłowego wykonywania kontaktów z córką, jego partnerka popiera jego spotkania z córką, nie ma nic przeciwko nocowaniu dziecka w mieszkaniu, Wnioskodawca zaś posiada bardzo dobre warunki mieszkaniowe, a małoletnia otoczona jest tam właściwą opieką.
Nie wdając się w ponowną analizę materiału dowodowego dokonaną w sprawie rozwodowej, zauważyć należy, iż forma i częstotliwość kontaktów ustalona w orzeczeniu Sądu Okręgowego w Słupsku oparta została o wszechstronny materiał dowodowy, w tym także dowód z opinii RODK w S. W konkluzji tej opinii z sierpnia biegli wyraźnie stwierdzają, że niezbędne dla prawidłowego rozwoju wskazane jest, aby kontakty Nadii z ojcem były częstsze i w miarę regularne. Oboje rodzice wykazują więzi emocjonalne z córką. Co więcej, na rozprawie rozwodowej Uczestniczka wyraziła zgodę na kontakty zaproponowane przez biegłych z RODK i nie zgłaszała żadnych obiekcji wobec kwalifikacji opiekuńczych ojca.
Niestety obie strony nadal nie potrafią wygasić swojego konfliktu nawet dla dobra wspólnego dziecka. Uczestniczka na wiele miesięcy zablokowała kontakt ojca z dzieckiem, powodując trudne do przewidzenia straty emocjonalne dziecka, rozluźniając zapewne więzi ojca z córką. W jej działaniach można dopatrzyć bardziej lub mniej uświadomionej próby wyeliminowania ojca z życia dziecka, czemu z kolei sprzyja rozwijający się i zaobserwowany przez kuratora znakomity kontakt dziecka z obecnym mężem matki dziecka. Jako niestosowną należy ocenić w ustach Uczestniczki argumentację, że po kilkumiesięcznej przerwie w kontaktach, teraz więzi dziecka z ojcem zostały zerwane i kontakt ten jest niecelowy, niezgodny z dobrem dziecka. Wszak to Uczestniczka poprzez swoją odmowę stosowania się do orzeczenia w sprawie kontaktów doprowadziła po części do rozluźnienia tych więzi. Zapewne odbudowanie tych więzi po tak długiej przerwie w kontaktach będzie trudne, ale jako odpowiedzialny rodzic Uczestniczka może w dużym stopniu, poprzez przygotowanie córki do kontaktu z ojcem, przedstawienie tego kontaktu w pozytywnym świetle, zminimalizować negatywny aspekt tej rozłąki i przyspieszyć proces odbudowywania więzi dziecka z ojcem.
Również postawa Wnioskodawcy w zakresie kontaktowania się z córką wymaga istotnych korekt. Nieprzekonująca w tym zakresie jest jego argumentacja, iż nie opłaca mu się przyjeżdżać na kontakt w środę, gdyż to krótki kontakt a długa droga do pokonania. Należy przypomnieć, iż domagał się tego kontaktu w chwili, gdy właśnie ta odległość od miejsca zamieszkania Uczestniczki była już mu znana. Kontakt z córką został ustalony przez Sąd Okręgowy w różnorodnej formie w celu możliwie szybkiego odbudowania więzi z dzieckiem, w tym zakresie, zwłaszcza w początkowej fazie, korzystne jest przeplatanie kontaktu weekendowego co dwa tygodnie, krótszym, ale częstym kontaktem. Kontakty nie są ustalane dla dobra i wygody rodzica, ale mają służyć dziecku, Wnioskodawca nie powinien tym samym wybiórczo stosować się do ustaleń wyroku. Również Uczestniczce przysługuje prawo egzekwowania od Wnioskodawcy stosowania się do ustalonych kontaktów. Innym, zasługującym na dezaprobatę zachowaniem Wnioskodawcy, jest zaprzestanie alimentacji dziecka w związku z uniemożliwieniem kontaktu z córką. Kontakty i obowiązek alimentacyjny są niezależnymi elementami władzy rodzicielskiej i nic nie zwalnia Wnioskodawcy z obowiązku łożenia na utrzymanie swojego dziecka.
Mając na względzie niekwestionowane przez wnioskodawcę oświadczenia uczestniczki postępowania o sytuacji materialnej, oznaczono sumę pieniężną za każde naruszenie obowiązków na 1000 zł. Uczestniczka nie podała Sądowi wysokości dochodów swojej rodziny, wskazała, że jest na utrzymaniu męża, który posiada duże oszczędności pieniężne poczynione z 12 letniej działalności gospodarczej w Stanach Zjednoczonych. Oceniając sytuację finansową swojej rodziny Uczestniczka wskazała, że jest ona bardzo dobra, żyją w dobrobycie, poza tym ma bogatych rodziców i teściów. Stąd też Sąd, aby sankcja odniosła zamierzony skutek, ustalił ją na wysokim, jak na miejscowe warunki, poziomie – zbliżonym do najniższego wynagrodzenia netto. Nie spowoduje to, w ocenie Sądu, znaczącego uszczerbku dla jej utrzymania, a stanowić będzie wystarczającą dolegliwość skłaniającą do respektowania prawomocnego wyroku w przyszłości. W istocie bowiem oznaczona jako kara za niewykonanie orzeczenia dotyczącego kontaktów suma pieniężna powinna mieć cel prewencyjny, a nie alimentacyjny. Należy zatem ustalić ją w takiej wysokości, by osoba zobowiązana nie była w stanie uiszczać tej kwoty. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 18 grudnia 2015 r. III Nsm 207/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
