W trakcie małżeństw zostały dokonane przez jednego albo oboje małżonków na nieruchomość wspólną, męża czy żony wydatki i nakłady konieczne, zbytkowne, użyteczne czy inwestycyjne. Czy można w sprawie o podział majątku po rozwodzie dochodzi ich zwrotu i rozliczenia? Oczywiście, że tak! przeczytaj nasz obszerny materiał na ten temat.
Zgodnie z art. 684 KPC w związku z art. 567 § 3 KPC skład i wartość majątku wspólnego, podlegającego podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustala się według stanu istniejącego w chwili ustania wspólności majątkowej, a według cen z chwili orzekania. Przyjmuje się, że obowiązek ustalenia składu i wartości majątku oznacza, że sąd nie jest związany oświadczeniami i wnioskami małżonków w sprawie przynależności poszczególnych przedmiotów do majątku wspólnego, a w razie potrzeby powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi. Sąd nie jest natomiast zobowiązany ani upoważniony do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy poza wskazanymi przez uczestników składnikami majątku wspólnego istnieją jeszcze inne składniki majątkowe (zob. nadal aktualne postanowienie SN z 18 stycznia 1968 r., III CRN 97/67).
Z tego wynika, że nie ma przeszkód do poczynienia ustaleń w zakresie składników majątku wspólnego i ich wartości na podstawie zgodnych oświadczeń stron, jeżeli nie budzą one wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Specyfika postępowania o podział majątku wspólnego nie wyłącza możliwości stosowania w nim art. 229 KPC, który stanowi, że fakty przyznane nie wymagają dowodu (pogląd utrwalony, zob. np. uzasadnienie postanowienia SN z 29 listopada 2001 r., V CKN 482/00).
Zgodnie z treścią art. 31 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków; środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków; kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.1)).
Z kolei do majątku osobistego majątku osobistego każdego z małżonków należą: przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej; przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił; prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom; przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie; przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość; wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków; przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków; prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy; przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej (art. 33 KRO).
Nakłady i wydatki konieczne, inwestycyjne, użyteczne na dom, mieszkanie, nieruchomość czy lokal
Przez nakłady w rozumieniu przepisu art. 45 § 1 KRO należy rozumieć koszty poniesione w związku z zachowaniem, używaniem lub ulepszeniem tej rzeczy. Z treści art. 45 § 1 i 2 KRO wynika, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Zatem w przypadku rzeczy (przedmiotów majątkowych) przynoszących dochód, nakłady konieczne nie podlegają zwrotowi na podstawie art. 45 KRO. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodzin. Wynika stąd, że nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków nie są składnikiem tego majątku, ale elementem zewnętrznym w stosunku do tego majątku, a ich zwrotu dokonuje się przy podziale majątku, a nie w jego ramach. Pomijając literalne brzmienie przepisu art. 45 § 1 KRO do takich samych wniosków prowadzą same założenia postępowania o podział majątku wspólnego i charakter nakładów, jako dobrowolnego użycia własnych dóbr majątkowych na rzecz innej osoby bez względu na jej wolę, a więc wszelkich inwestycji utrzymujących rzecz w należytym stanie lub ulepszających ją.
Nakłady i wydatki konieczne na dom, mieszkanie, nieruchomość czy lokal
W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że nakładami koniecznymi są wydatki, których celem jest utrzymanie normalnego stanu rzeczy umożliwiającego normalne (zgodne z jej przeznaczeniem) korzystanie. Nakłady poczynione w innym celu pozostaną poza granicami nakładów koniecznych, a zatem podlegać będą rozliczeniu na podstawie art. 45 § 1 KRO.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego dokonując dystynkcji między poszczególnymi kategoriami nakładów, wyrażono zdanie, że przez nakłady konieczne należy rozumieć nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdolnym do normalnego z niej korzystania (np. remonty bieżące, kapitalne).
Nakłady i wydatki użyteczne na dom, mieszkanie, nieruchomość czy lokal
Nakładami użytecznymi natomiast są nakłady poczynione w celu ulepszenia rzeczy (np. inwestycyjne), zwiększające wartość rzeczy, na której zostały poczynione (por. np. wyrok Sąd Najwyższego z 13.04.1983 r. (IV CR 67/83, OSNC 1983, Nr 11, poz. 186). Poza nakładami koniecznymi odróżnia się w nauce nakłady użyteczne i zbytkowne.Definicja nakładów użytecznych i zbytkowych, które mieszczą się w zasadzie w pojęciu ulepszeń, o których mowa w art. 676 k.c., została również wskazana przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 13 maja 2020 r. w sprawie o sygn. akt V ACa 731/19: „Ulepszenia definiowane są jako nakłady, które zwiększają w chwili wydania przedmiotu najmu jego wartość lub użyteczność z uwzględnieniem przeznaczenia danego przedmiotu, a jednocześnie nie obciążają ani wynajmującego, zwłaszcza jako nakłady konieczne (art. 662 § 1 k.c. i art. 663 k.c.), ani najemcy, jako drobne nakłady, o których mowa w art. 662 § 2 k.c.” Różnica między nakładem użytecznym a zbytkownym jest irrelewantna prawnie w świetle art. 676 k.c.
Nakłady i wydatki zbytkowne na dom, mieszkanie, nieruchomość czy lokal
W odniesieniu do nakładów zbytkownych, przyjmuje się w nauce, że chodzi o takie nakłady, które czynione są wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb estetycznych osoby dokonującej tych nakładów. Nakłady te nie prowadzą do zwiększenia wartości rzeczy lecz nie są też nakładami koniecznymi – niezbędnymi dla zachowania substancji i użyteczności rzeczy.
Jako podnoszące wartość nie mogą być bowiem oceniane zmiany polegające na zastąpieniu pewnych elementów lub technologii wykonania standardowych w budownictwie w momencie wznoszenia budynku takimi elementami (lub wykonaniem prac w technologii), które stały się standardem chwili remontu, nawet jeśli te nowe elementy posiadają lepsze parametry techniczne, lecz (przy uwzględnieniu postępu technologicznego i sukcesywnego zastępowania na rynku pewnych technologii lub materiałów nowymi) stanowią substytut materiałów i technologii dotychczas stosowanych.
Przykładowo. o ile zatem nowe elementy zastępowały w rozwoju technologicznym elementy remontowane i prace polegające na ich wbudowaniu w miejsce zużytych elementów nie miały charakteru ulepszeń (nie podnosiły funkcjonalności budynku) lub nakładów zbytkownych (nie miały za zadanie służyć wyłącznie zaspokojeniu potrzeb estetycznych) to nie ma podstaw do tego, by uznać, że poczynione nakłady remontowe nie były nakładami koniecznymi i że doszło do ulepszenia budynku.
Wedle zaś art. 567 § 1 KPC, w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga między innymi o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia zostały dokonane z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Choć na gruncie art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC w przypadku dokonywania podziału majątku wspólnego, to rzeczą sądu jest ustalenie z urzędu co wchodzi w skład majątku objętego uprzednio wspólnością ustawową małżeńską, jak również jego wartość. To jednak roszczenie rozliczenia nakładów, pomimo że zgłaszane w postępowaniu nieprocesowym, ma poza wszelką wątpliwością charakter ściśle procesowy i sąd nie ustala z urzędu faktu poniesienia ewentualnych nakładów oraz ich wartości, bowiem w tym zakresie inicjatywa dowodowa należy do stron (vide: postanowienie SN z dnia 16 października 1997 r., III CKN 395/97).
Nakłady dokonane z majątku wspólnego na majątek osobisty nie wchodzą do majątku wspólnego i nie podlegają podziałowi, ale zwrotowi w zasadzie jako wierzytelność pieniężna (a ściślej zazwyczaj udział 1 w takiej wierzytelności) jednego z małżonków w stosunku do drugiego. O ile zatem dopuszczalne i możliwe jest dokonanie podziału wszelkich wierzytelności pieniężnych małżonków przysługujących im wobec osób trzecich, w tym również z tytułu nakładów dokonywanych na nieruchomości takich osób (choć w piśmiennictwie wyrażono pogląd o podziale takich wierzytelności ex lege bez konieczności dokonania ich umownego, czy też sądowego podziału), to trudno wyobrazić sobie dokonanie podziału wierzytelności małżonków z tytułu nakładów czynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty. W związku z tym przyjmuje się, że jakkolwiek o zwrocie nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków orzeka się z urzędu, to jednak roszczenia o ich zwrot nie uwzględnia się przy ustaleniu składu majątku wspólnego podlegającego podziałowi i – jak wynika z art. 45 § 1 KRO i art. 567 § 1 KPC – rozstrzygnięcie o zwrocie tych wydatków i nakładów jest w sprawie o podział majątku wspólnego orzeczeniem dodatkowym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 roku, III CZP 148/07, OSNC rok 2009, nr 2, poz. 23).
Zwrot nakładów koniecznych, użytkowych i zbytkownych na nieruchomość, mieszkanie, dom czy lokal
W świetle przepisu art. 45 § 2 KRO zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków i poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, a więc orzeczenie w tym zakresie nie ma charakteru orzeczenia działowego, rozstrzygającego o tym co jest zasadniczym przedmiotem postępowania, ale z uwagi na potrzebę zapewnienia realizacji postulatu kompleksowości, przybiera postać orzeczenia akcesoryjnego. Konsekwencją tego unormowania jest art. 567 § 1 KPC, według którego w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie podlegają zwrotowi. Tak w doktrynie jak i w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny tylko na wniosek (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN 395/97).
Na to, że o zwrocie wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty sąd orzeka bez osobnego wniosku, wskazuje natomiast będący przepisem prawa materialnego art. 45 § 1 KRO, według którego „każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty (…)” (zdanie pierwsze) i „może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny” (zdanie drugie). Z przeciwstawienia „powinności zwrotu” z „możnością żądania zwrotu” wynika, że o ile w drugim wypadku zwrot jest uzależniony od zgłoszenia żądania (wniosku), to w pierwszym wypadku jest on obowiązkiem małżonka, którego realizacja nie wymaga inicjatywy ani tego, ani drugiego z małżonków. Uzasadnia to także orzekanie z urzędu o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, pomimo że – jak już wcześniej wskazano – roszczenia o ich zwrot nie uwzględnia się przy ustaleniu składu majątku wspólnego podlegającego podziałowi i – jak wynika z art. 45 § 1 KRO i art. 567 § 1 KPC – rozstrzygnięcie o zwrocie tych wydatków i nakładów jest w sprawie o podział majątku wspólnego orzeczeniem dodatkowym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 roku, III CZP 148/07, OSNC rok 2009, nr 2, poz. 23).
Przyjąć więc należy, że z jednej strony w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania, z drugiej zaś sąd nie jest związany podaną przez uczestników postępowania kwalifikacją określonych nakładów jako podlegających rozliczeniu w ramach właściwego zastosowania przepisu prawa materialnego art. 45 § 1 zd. 1 KRO.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię – nakłady i wydatki konieczne, inwestycyjne, użyteczne na dom, mieszkanie, nieruchomość czy lokal
W piśmie procesowy złożonym w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w S. z powództwa M. K. przeciwko pozwanym R. K., G. K. (1) i K. K. (1) o wydanie nieruchomości, sygn. akt (…) R. K. wniosła pozew wzajemny o zasądzenie od pozwanego wzajemnego – powoda M. K. kwoty 109.000 zł z odsetkami ustawowymi. W uzasadnieniu wskazała, że kwotę te wydatkowała, będąc żoną M. K. na spłatę zaciągniętego przez niego kredytu oraz na budowę i utrzymanie domu położonego przy ul. (…) w S. Kwota ta stanowi połowę z łącznej kwoty 218.000 zł stanowiącej wartość nakładów poczynionych na ten budynek w trakcie trwania związku małżeńskiego stron. W treści pozwu, powódka wyszczególniła nakłady oraz związane z nimi koszty.
W piśmie procesowym R. K. wniosła nadto o zasądzenie od pozwanego wzajemnego – powoda M. K. kwoty 125.483,40 zł. W uzasadnieniu wskazała, że na kwotę tę składają się wyszczególnione przez nią w treści pisma opłaty poniesione w budynku przy ul. (…). W uzasadnieniu tego pisma podała, iż współuczestniczyła w spłacie kredytu zaciągniętego przez powoda na jego dom. Ponadto ponosiła opłaty za media: gaz, telefon, energię elektryczną, woda, śmieci.
Pozwany M. K. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu zaprzeczył wszystkim, wyraźnie nieprzyznanym twierdzeniom strony przeciwnej. Podkreślił, że żądanie rozliczenia nakładów na majątek osobisty powoda następuje w trybie postępowania nieprocesowego, nadto brak jest związku pomiędzy roszczeniem zgłoszonym w pozwie i pozwie wzajemnym.
Wskazał, że nieruchomość położona w S. przy ul. (…) stanowi jego wyłączną własność, nabył ją przed zawarciem związku małżeńskiego z R. K. W ocenie pozwanego wzajemnego, R. K. mogłaby żądać zwrotu nakładów koniecznych tylko wówczas, gdyby nie miały one pokrycia w korzyściach, jakie uzyskała z rzeczy. Tymczasem R. K. zamieszkuje w domu M. K. na mocy umowy użyczenia z nim zawartej i uzyskała z tego tytułu wiele korzyści, m.in.: bezpłatne korzystanie z budynku, brak obowiązku płacenia rachunków, brak ponoszenia jakichkolwiek kosztów związanych z utrzymaniem domu. Podkreślił, że sam poczynił nakłady na lokal mieszkalny stanowiący własność R. K., który ona następnie sprzedała i nie żądał – tak jak czyni to teraz R. K. w stosunku do nieruchomości przy ul. (…) – zwrotu tych nakładów.
Po drugie, zwrotu nakładów koniecznych mogłaby ona żądać tylko wówczas gdyby zwiększyły one wartość rzeczy w chwili wydania jej właścicielowi. Wartość nieruchomości nie zwiększyła się jednak w żadnej mierze podczas używania jej przez R. K. Ponadto ustosunkował się on szczegółowo do poszczególnych nakładów wymienionych prze R. K. w pozwie.
Jak wskazano wyżej w świetle materiału procesowego niespornym było, że w trakcie związku małżeńskiego jedna kondygnacja w budynku była regularnie oddawana w najem osobom trzecim, z czego pozwany czerpał dochody, które (jako dochody z majątku osobistego) stanowiły majątek wspólny małżonków (art. 31 § 2 KRO). Z materiału procesowego wynika też, że strony w celu wynajmowania pomieszczeń odpowiednio zagospodarowały budynek wyodrębniając trwale część służącą wynajmowaniu, zapewniając osobne wejście do tej części oraz odrębne sanitariaty czy też urządzenia kuchenne służące wyłącznie najemcom. W tym świetle stwierdzić należy bez wątpliwości, że nieruchomość objęta sporem stanowiła przedmiot będący elementem majątku osobistego pozwanego przynoszący regularny i istotny dla utrzymania rodziny stron dochód z tytułu najmu. Należy więc rozważyć, które ze zgłoszonych przez powódkę nakładów stanowią nakłady konieczne, które zaś takimi nie są.
Rolą Sądu było zatem dokonanie w oparciu o przedstawiony przez strony materiał dowodowy i przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 KC w z art. 45 § 1 KRO) oceny zgłoszonych przez powódkę żądań co do nakładów opisanych szczegółowo w załączniku do pozwu. W świetle materiału dowodowego brak jest podstaw do tego, by (w większości) nakłady na budynek wymieniane przez powódkę w tym załączniku potraktować jako nakłady zbytkowne lub użyteczne.
Budynek w momencie wspólnego zamieszkania w nim przez strony (zawarcia związku małżeńskiego) był bowiem budynkiem względnie nowym (wybudowanym i oddanym do użytkowania kilka lat przed ślubem). W świetle zasad doświadczenia życiowego stwierdzić należy, że nie był to budynek nadmiernie wyeksploatowany (biorąc pod uwagę okres fizycznej amortyzacji nakładów budowlanych należy przyjmować, że budynek posiadał nieznaczny stopień zużycia). W toku sprawy natomiast nie przedstawiono żadnych dowodów, z których wynikałoby, iż w momencie zawarcia związku małżeńskiego budynek ten posiadał stan techniczny wymagający kapitalnego remontu lub był w jakimkolwiek elemencie ponadnormatywnie zużyty czy też jego budowa nie została jeszcze wówczas zakończona.
Trafnie też Sąd Okręgowy nie przyjął za uzasadnione twierdzeń powódki co do tego, iż w istocie w momencie zawarcia związku małżeńskiego budynek nie był wykończony i dopiero po zamieszkaniu stron doszło do prac wykończeniowych. W świetle materiału procesowego bowiem budynek był eksploatowany przez pozwanego przed zawarciem związku małżeńskiego (powód wynajmował pomieszczenia na dwóch kondygnacjach i jednocześnie zamieszkiwał w budynku), a zatem przyjąć należy, że jego budowa była zakończona i nadawał się on w całości do zamieszkania (użytku zgodnie ze swoim przeznaczeniem).
W tym świetle dostrzec należy, że remonty przeprowadzane w budynku w ciągu blisko 30 lat małżeństwa, nie miały zasadniczo (jak wynika z materiału procesowego oraz podanego przez strony opisu tychże robót) charakteru prac zmieniających użyteczność budynku, podwyższających jego walory użytkowe – lecz w istocie zmierzały jedynie do zachowania substancji i stanu budynku (co ostatecznie nie odniosło skutku, biorąc pod uwagę wynikający z materiału procesowego udokumentowany w aktach sprawy stan znacznego zużycia poszczególnych elementów budynku i jego wykończenia w momencie rozwiązania małżeństwa).
Zatem przez blisko 30 lat wspólnego zamieszkiwania stron jako małżonków niewątpliwie zachodziła uzasadniona gospodarczo konieczność dokonywania napraw i remontów zmierzających do zastąpienia elementów budynku podlegających naturalnemu wyeksploatowaniu i zużyciu. Czynności tego rodzaju wynikały z konieczności zabezpieczenia budynku przed degradacją techniczną i utrzymania jego funkcji. Nie wynika jednocześnie z materiału procesowego, by zmiany te podnosiły w sposób istotny wartość budynku w porównaniu ze stanem z chwili zawarcia związku małżeńskiego.
W ocenie Sądu odwoławczego zatem zmiany opisywane w sprawie, których kosztów dochodzi obecnie powódka, (poza robotami dotyczącymi ocieplenia budynku) zasadniczo miały charakter remontów (napraw) a zatem zmierzały do zapobiegania utraty wartości budynku i usuwania jego uszkodzeń..
Tak należy niewątpliwie oceniać naprawę i wymianę poszycia dachowego z przeprowadzonym remontem dachu (jak wynika z materiału – został on wymieniony ze względu na to, że w toku małżeństwa stał się nieszczelny). Zatem jedyną przyczyną tego remontu była konieczność usuwania awarii i zabezpieczenia budynku przed zalewaniem. Nadto wymieniono dachówkę betonową na wykonaną z tego samego materiału. Zatem czynności tych nie sposób oceniać inaczej, niż jako nakład konieczny w rozumieniu normy art. 45 KRO.
Podobnie ocenić należy wymianę okien. Z materiału procesowego nie wynika, by wymiana ta była powodowana innymi względami, niż fakt zużycia i utrata właściwości termicznych przez okna pierwotnie zamontowane. Nie zmienia tej oceny fakt wymiany okien z drewnianych na wykonane z plastiku. Okna plastikowe nie stanowiły bowiem w tamtym czasie produktu ekskluzywnego (zbytkownego) i są również obecnie w powszechnym obrocie zastępując w istocie stolarkę okienną drewnianą stosowaną w okresie wznoszenia budynku.
Zatem przyjąć należy że w tym czasie nastąpiła zmiana technologiczna na rynku (powszechna stała się oferta okien wykonanych z plastiku) i wymiana zużytych okien drewnianych na nowe, wykonane z tego materiału nie stanowiła ulepszenia lecz mieściła się granicach nakładów koniecznych związanych z utrzymaniem budynku w należytym stanie.
Analogicznie oceniać należy remonty pomieszczeń II i I piętra, wymianę instalacji elektrycznej i centralnego ogrzewania, armatury, grzejników, umywalek oraz inne drobniejsze czynności związane z przebudową instalacji gazowej, nowym usytuowaniem skrzynek licznikowych itp. szczegółowo opisywane w załączniku do pozwu. Wszystkie te prace miały charakter prac remontowych (naprawczych) a nie nakładów użytkowych lub zbytkownych w podanym wyżej rozumieniu.
Odmiennie Sąd ocenia wyłącznie wykonanie ocieplenia budynku. Z materią procesowego wynika, że budynek został wybudowany i był eksploatowany bez ocieplenia. Wykonane ocieplenie zatem staniało ulepszenie – podniosło funkcjonalność budynku (parametry termoizolacyjne ścian zewnętrznych a co za tym idzie – również komfort i ekonomiczność jego użytkowania, a w konsekwencji również wartość w chwili ustania wspólności).
Nakłady poczynione na ocieplenie ścian należy zatem uznać za nakłady o charakterze inwestycyjnym (we wcześniej przedstawionym rozumieniu) i nie można poniesionych kosztów uznać wyłącznie za zmierzające do utrzymania w stanie niepogorszonym substancji budynku.
W pozwie żądano z tytułu ocieplenia kwoty 10.000 zł (wyceniając wartość tego nakładu na 20.000 zł). Biegła ustaliła wartość robót ociepleniowych na kwotę 24.100,71 zł a zatem wyższą niż wskazana w pozwie. Sąd pozostaje jednak związany granicami żądań pozwu, zaś powódka po uzyskaniu opinii biegłej nie zmieniła swoich zadań w tym zakresie. Zatem skoro dochodzona przez powódkę kwota jest mniejsza niż 50% wartości robót uwzględnionej przez biegłą, taka kwota podlega zasądzeniu na podstawie art. 45 § 1 KRO.
W pozostałym części uznać należało, że nakłady wymieniane w uzasadnieniu wyroku w zaskarżonym zakresie były wydatkami i nakładami koniecznymi na przedmiot przynoszący dochód a zatem nie podlegającymi zwrotowi na podstawie art. 45 § 1 KRO. Stąd też w tej części powództwo podlega oddaleniu. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie – I Wydział Cywilny z dnia 5 grudnia 2012 r. I ACa 589/12
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
