Zgodnie z art. 92 KRO dziecko pozostaje aż do pełnoletniości pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw, przy czym władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (art. 95 KRO). Natomiast w myśl art. 96 § 1 KRO rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim, obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych (art. 961 KRO). Zgodnie z aktualnie obowiązującym od dnia 29 sierpnia 2015 r. brzmieniem art. 107 KRO, ustalonym na mocy ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z dnia 29 lipca 2015 r.), jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia (art. 107 § 1 KRO). Artykuł 107 § 2 KRO mówi z kolei, że w braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem (art. 107 § 3 KRO). Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód, separację bądź unieważnienie małżeństwa, albo ustalającym pochodzenie dziecka (art. 106 KRO). Jak podkreśla się w orzecznictwie i literaturze przepis art. 107 KRO dotyczy sytuacji, gdy oboje rodzice nie mogą wykonywać władzy rodzicielskiej w pełnym zakresie z tego powodu, że żyją w rozłączeniu, natomiast art. 109 KRO daje podstawę ograniczenia władzy rodzicielskiej, gdy jest ona wykonywana niewłaściwie. Jak wynika z wytycznych Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1968 r., III CZP 70/66, OSN 1968 r. Nr 5, poz. 77 orzeczenie o ograniczeniu władzy rodzicielskiej temu z rodziców, któremu nie powierza się jej wykonywania musi być sformułowane w sposób konkretny.
Orzeczenie ograniczające władzę rodzicielską jednego z rodziców na podstawie art. 107 KRO może m.in. obejmować decyzje, co do kwestii związanych ze zmianą miejsca pobytu dzieci, z organizowaniem ich wypoczynku, leczeniem, wyborem szkoły, zawodu itp. Wybór tego z rodziców, któremu powinno się powierzyć w wypadku ich rozłączenia wykonywanie władzy rodzicielskiej nie jest rzeczą łatwą, zwłaszcza w sytuacji typowej, gdy walory ich obojga, jako wychowawców dziecka są wysokie. Jest rzeczą oczywistą, że kryterium naczelnym jest, tak jak w przypadku wydawania innych decyzji z zakresu władzy rodzicielskiej, dobro dziecka. Rozstrzygnięcia w tym przedmiocie nie można natomiast traktować jako „sporu prywatnego” między rodzicami (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1950 r., ŁC (…), PiP 1950 r. Nr 11, str. 158). Przy wyborze jednego z rodziców jako tego, który będzie wykonywał władzę rodzicielską w pełnym zakresie należy mieć na uwadze kwalifikacje podmiotowe obojga rodziców, w tym także ich zdolności wychowawcze.
Stosownie do tego należy każdorazowo ocenić, które z nich daje lepszą gwarancję wychowania dziecka na prawego człowieka. Należy też badać, który z rodziców ma możność osobistego wykonywania pieczy nad dzieckiem. Przy wydawaniu orzeczenia na podstawie art. 107 KRO należy mieć na uwadze cechy dziecka, a więc jego wiek i płeć. Przy wyborze rodzica któremu powierza się władzę rodzicielską, nie ma rozstrzygającego znaczenia, ani stanowisko (nawet zgodne) rodziców, ani ich wina w spowodowaniu rozłączenia, chyba że stanowi ona wyraz nienależytego wykonywania władzy rodzicielskiej (zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 1949 r., WaC 76/49, PiP 1950, Nr 7, str. 118 a także orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1974 r., II CR 1229/54, OSN 1957 r. Nr 2, poz. 35).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięW świetle zebranych dowodów i poczynionych na ich podstawie ustaleń zdaniem Sądu nie ulegało żadnych wątpliwości, że od czasu wydania przez Sąd Okręgowy wyroku rozwodowego, na mocy którego wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią K. N. (2) powierzono matce dziecka S. N. ograniczając ojcu K. N. (1) władzę rodzicielską nad dzieckiem do prawa współdecydowania o istotnych sprawach dziecka dotyczących osoby i majątku, w sytuacji małoletniej K. N. (2) i jej rodziców zaszły zmiany uzasadniające, dla dobra dziecka, konieczność zmiany przedmiotowego orzeczenia poprzez powierzenie wykonywania władzy rodzicielskiej nad małoletnią K. N. (2) ojcu dziecka K. N. (1) i ograniczenie tej władzy matce dziecka do prawa współdecydowania o wszystkich istotnych sprawach dziecka, za czym przemawiały następujące względy.
Po pierwsze należy podkreślić, że wnioskodawca K. N. (1) miał cały czas systematyczny kontakt z małoletnią K., z którą jest związany emocjonalnie, interesuje się sytuacją dziewczynki, jej postępami w nauce, posiada stałe źródło utrzymania w postaci dochodów uzyskiwanych z prowadzonej działalności gospodarczej, wszystko to powoduje, że funkcjonowanie wnioskodawcy jest prawidłowe. Wnioskodawca posiada dobre kompetencje opiekuńcze i wychowawcze, potrafi zadbać o codzienne sprawy dziecka, okazać mu ciepło i akceptację, szanuje uczucia dziecka, umie odczytywać jej potrzeby psychiczne i je zaspokajać, małoletnia K. w jego obecności czuje się bezpiecznie, może swobodnie z nim rozmawiać na wszystkie tematy. Wnioskodawca posiada odpowiednie warunki mieszkaniowe dla małoletniej K., dziecko ma swój odrębny pokój odpowiednio wyposażony i urządzony. W miejscu zamieszkania K. N. (1) panuje spokojna atmosfera, nie ma interwencji policji, kłótni czy awantur a małoletnia ma zapewnione u ojca poczucie bezpieczeństwa.
Małoletnia K. N. (2) w trakcie wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w miejscu zamieszkania jej ojca jednoznacznie wskazała, że chciałaby na stale zamieszkać z ojcem, gdyż od września podjęła naukę w szkole średniej w B. i chciałaby zamieszkać w mieście. Jednakże najważniejszą okolicznością, którą Sąd wziął pod uwagę w przedmiotowej sprawie jest choroba uczestniczki.
Nie ulega wątpliwości, iż stwardnienie zanikowe boczne ((…)), na które cierpi matka małoletniej stanowi przesłankę do ograniczenia jej władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. Postęp choroby uniemożliwił S. N. swobodne poruszanie się, a także spowodował problemy z mową a aktualnie praktycznie już jej zanik. W wyniku choroby uczestniczka wymaga stałej opieki i pomocy w codziennym funkcjonowaniu. Ze względu na powyższe, matka nie jest w stanie wykonywać ciążących na niej uprawnień i obowiązków wynikających z władzy rodzicielskiej, a przede wszystkim pełnić pieczy nad córką. Stan zdrowia matki dziewczynki powoduje u niej obniżenie nastroju oraz emocji, co niejako odbija się na dziecku. Uczestniczka jest świadoma swojej choroby i akceptuje zamieszkanie córki z ojcem. Pomimo choroby matka interesuje się córką, jej edukacją, stanem zdrowia i wychowaniem.
Pomiędzy dziewczynką i jej matką istnieje silna więź emocjonalna, z tego względu mimo zamieszkania z ojcem we wrześniu, małoletnia odwiedza matkę w weekendy, wówczas opiekując się nią. Pomimo tego, że uczestniczka S. N. dotychczas prawidłowo sprawowała opiekę nad dzieckiem, zaspokajała należycie potrzeby bytowe i mieszkaniowe córki, dbała w odpowiednim stopniu o edukację dziecka, jej rozwój fizyczny, to na skutek pogłębiającej się choroby, dobro dziecka przemawia za ograniczeniem jej wykonywania władzy rodzicielskiej i powierzeniem jej wykonywania ojcu dziewczynki, gdyż matka dziecka tych obowiązków już nie wykona. Podkreślenia wymaga, że wnioskodawca jest osobą spokojną, szanuje uczucia małoletniej K., rozumie silną potrzebę dziecka do kontaktów z drugim rodzicem, potrafi dać małoletniej poczucie bezpieczeństwa. W ocenie Sądu zamieszkanie przez dziewczynkę na stałe z ojcem nie spowoduje żadnych drastycznych zmian w dotychczasowym funkcjonowaniu małoletniej, małoletnia będzie uczęszczała do wybranej szkoły w B., która znajduje się zresztą w bliskiej odległości od domu wnioskodawcy, będzie miała możliwość utrzymywania częstych kontaktów z uczestniczką. K. N. (1) daje obecnie lepsze gwarancje zapewnienia prawidłowego rozwoju małoletniej K. N. (2), w przeciwieństwie do uczestniczki S. N. jest w stanie zaspokoić w pełni emocjonalne i psychiczne potrzeby dziecka, zapewnić mu poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa, zadbać o dalszy właściwy rozwój dziewczynki, a także respektować prawo do szerokich kontaktów dziecka z matką, jednocześnie zapewniając córce odpowiednie warunki mieszkaniowe i bytowe, opiekę oraz kontrolę, czego w odpowiednim stopniu nie jest w stanie zagwarantować uczestniczka, dlatego też bezpośrednią pieczę nad dzieckiem powinien sprawować wnioskodawca. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich III Nsm 318/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
