Opieka naprzemienna nad dziećmi w sprawie o rozwód, po rozwodzie i po rozstaniu

Czy da się dostać opiekę naprzemienną w sprawie o rozwód w Polsce?  Czy dostaniesz opiekę naprzemienną nad córką czy synem po rozstaniu? Rozwód to zawsze przykre doświadczenie, jednakże dzięki odpowiedniemu podejściu nie musi nieść za sobą traumy dla dzieci. Odpowiedzialni rodzice powinni dążyć do tego, by rozstanie przebiegło w przyjaznej atmosferze, a dziecko nie odczuło aż tak bardzo jego negatywnych skutków. Nie zawsze jednak da się podejść do tematu na zimno. Rozwód to przecież nie tylko wiele kwestii do rozstrzygnięcia, ale i silne emocje. W poniższym artykule opowiemy nieco więcej o opiece naprzemiennej.

Problemem zawsze będzie podział obowiązków w przedmiocie wychowania dziecka. Konflikt byłych partnerów może prowadzić do absurdalnych sytuacji, kiedy rodzic, z którym dziecko mieszka, manipuluje i podburza małoletniego przeciwko drugiemu rodzicowi. Takie instrumentalne wykorzystywanie dziecka może mieć bardzo niekorzystny wpływ na jego psychikę i rzutować na całe jego życie. Rodzice po rozstaniu powinni przemyśleć kwestię opieki naprzemiennej i porozumieć się jeszcze przed wizytą w sądzie rodzinnym. Opieka naprzemienna jest jednym z instrumentów prawnych, które pozwoli małoletniemu cieszyć się z bliskości zarówno matki, jak i ojca. Nie jest to jednak rozwiązanie idealne, gdyż niesie za sobą wiele trudności praktycznych.

Opieka naprzemienna w sprawie o rozwód – co mówi doktryna?

W polskiej doktrynie prawa rodzinnego i w aktualnym stanie prawnym, dopuszcza się orzeczenie przez sąd opieki naprzemiennej w sprawie o rozwód w sytuacji pozostawienia obojgu rodzicom pełni władzy rodzicielskiej, a jednym z warunków jej ustanowienia jest współdziałanie rodziców. Aby opieka naprzemienna w sprawie o rozwód mogła stać się korzystnym rozwiązaniem, spełnione muszą być szczególne warunki. Taka opieka wymaga zawsze zatem poprawnej i bezkonfliktowej relacji między rodzicami, a więc w każdej sytuacji stawiania potrzeb dziecka na pierwszym miejscu w stosunku do ewentualnych personalnych animozji między rodzicami; zostawienia za sobą przeszłości; samokontroli; dobrej komunikacji na temat dziecka i w obecności dziecka. Niezbędna jest także bardzo sprawna organizacja: precyzyjny i przewidywalny plan zapewniający jednak łatwą reorganizację w przypadku potrzeby modyfikacji; systematyczne i zrównoważone monitorowanie postępów szkolnych przez oboje rodziców; dowożenie dziecka na zajęcia szkolne i pozaszkolne. Nie bez znaczenia jest również sytuacja finansowa rodziny, jako że opieka naprzemienna oznacza utrzymywanie dwóch domów, w których pełnoprawnym mieszkańcem jest dziecko (pokój dziecka, podwójny „ komplet ” rzeczy codziennego użytku dla dziecka). W wypowiedziach psychologów zajmujących się pieczą naprzemienną podnosi się że „podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych.

Opieka naprzemienna w sprawie o rozwód jest lepsza?

Bardzo często wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej na zasadzie naprzemiennego sprawowania pieczy z zamieszkiwaniem dziecka z każdym z rodziców w okresach tygodniowych oraz odpowiednich okresach wakacyjnych i świątecznych, będzie dla dziecka rozwiązaniem dużo lepszym, niż orzeczenie o zamieszkiwaniu dziecka tylko z jednym z rodziców. Naprzemienne sprawowanie pieczy zapewnia lepszy kontakt dziecka z każdym z rodziców oraz możliwość równego udziału każdego z rodziców w procesie wychowawczym, zapewniając również sprawiedliwy podział odpowiednich obowiązków, w tym kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Opieka naprzemienna po rozstaniu a władza rodzicielska

Opieka, wychowanie i władza rodzicielska nad dzieckiem obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być przez rodziców wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice przed powzięcie decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala oraz w uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Opieka naprzemienna, rozwód a dobro dziecka

Pojęcie ˝dobro dziecka˝ nie zostało ono wprost zdefiniowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym czy też w innym akcie prawa pozytywnego. Jest to zatem tzw. klauzula generalna, która w doktrynie prawa cywilnego ma już od dawna jasne i ugruntowane znaczenie. Tak więc termin ten w rozumieniu przepisów prawa rodzinnego oznacza kompleks wartości o charakterze materialnym i niematerialnym niezbędnych do zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka oraz należytego przygotowania go do pracy odpowiednio do jego uzdolnień, przy czym wartości te są zdeterminowane przez wiele różnorodnych czynników, których struktura zależy od treści stosowanej normy prawnej i konkretnej, aktualnie istniejącej sytuacji dziecka, zakładając zbieżność tak pojętego dobra dziecka z interesem społecznym (W. Stojanowska w: ˝System Prawa Prywatnego. Prawo rodzinne i opiekuńcze˝, t. 11, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009, str. 598). U podłoża rozstrzygnięć sądów w zakresie władzy rodzicielskiej leży zatem szeroko pojęte dobro dziecka, na które składają się aktualnie występujące więzi emocjonalne z każdym z rodziców, zapewnienie dzieciom rozwoju intelektualnego, emocjonalnego, jak też realizacji ich potrzeb materialnych.

Opieka naprzemienna a konflikt w sprawie o rozwód

Niekiedy konflikt między rodzicami przybiera takie rozmiary, że dobro dziecka cierpi bezsprzecznie. Nie może uchodzić uwadze, że piecza naprzemienna nie jest oderwana od władzy rodzicielskiej, lecz jest jej częścią. O ile jednak piecza może być sprawowana naprzemiennie, sama władza rodzicielska już nie, służy bowiem nieprzerwanie jednocześnie obojgu rodzicom ją sprawującym. Z faktu bowiem, że władza rodzicielska jest przez rodziców wykonywana samodzielnie, nie wynika, że naprzemiennie. Sprzeczne z dobrem dziecka byłoby przyjęcie, że każde z rodziców sprawuje wyłączną władzę rodzicielską w czasie powierzonej mu pieczy nad dzieckiem i podejmuje w tym czasie samodzielne decyzje, które nie byłyby zgodne z wcześniejszymi czy późniejszymi decyzjami drugiego rodzica, podobnie jak nie do pogodzenia z dobrem dziecka jawi się sytuacja, gdy z powodu głębokiego konfliktu rodzice niemal w każdej sprawie dotyczącej dziecka oczekiwaliby rozstrzygnięcia sądu. Tym samym za niedopuszczalne należy uznać bezwzględne rozstrzyganie o pieczy naprzemiennej, takie bowiem „pogodzenie” rodziców, w sytuacji głębokiej awersji między nimi pomija dobro dziecka. Prawo nie może zaś sanować tego rodzaju sytuacji nawet w razie jednakowych kompetencji wychowawczych rodziców.

Co mówią psycholodzy nt. opieki naprzemiennej po rozwodzie

W wypowiedziach psychologów zajmujących się problematyką tzw. pieczy naprzemiennej podnosi się, że ˝podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych (…). A zatem orzekanie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania służącego racjom rodziców i spokojowi sądu, ale sprzecznego z dobrem dziecka˝ – Czerederecka, A. (2010). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi.

Psychologowie wskazują, że z punktu widzenia dobra dziecka nie należy sprawować pieczy naprzemiennej po rozwodzie, gdy dziecko jest uwikłane w konflikt lojalnościowy. Chodzi tu o sytuacje, w których między skonfliktowanymi rodzicami nie ma jedności wychowawczej, stałych oraz przewidywalnych zasad i oczekiwań względem dziecka, co skutkuje tym, że dziecko żyje w dwóch różnych systemach wychowawczych. Nadto nierzadko dziecko jest podburzane do buntu przez każdego z rodziców przeciwko drugiemu rodzicowi, co wzbudza w nim poczucie zagubienia, opuszczenia i niezrozumienia przez najbliższe otoczenie, nadto prowadzić może do poważnych zaburzeń w sferze emocjonalnej i społecznej dziecka.

Opieka naprzemienna po rozwodzie – miejsce zamieszkania dziecka

Piecza naprzemienna jest związana z władzą rodzicielską wykonywaną wspólnie przez oboje rodziców. Polega ona na tym, że dziecko przebywa na przemian u każdego z rodziców. Taki podział pieczy jest dopuszczalny w obecnym stanie prawnym w odróżnieniu od podziału w czasie władzy rodzicielskiej, która nie może być sprawowana przemiennie.

Miejsce pobytu dziecka jest okolicznością faktyczną i w razie jednomyślności rodziców nie wymaga ustalenia z mocy ustawy lub orzeczenia sądu. Jeżeli nie toczy się sprawa rozwodowa lub opiekuńcza i rodzice zgodnie postanowią, że dziecko będzie przebywać u nich naprzemiennie, to przepisy prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Warunkiem jest wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Ugodowa i porozumienie się,  a opieka naprzemienna w sprawie o rozwód po rozstaniu

Warunki do sprawowania pieczy naprzemiennej mogą też wystąpić w razie pozostawienia wspólnej władzy rodzicielskiej w wyroku rozwodowym lub postanowieniu wydanym na podstawie art. 107 K.r.o.  Obowiązujące przepisy art. 58 § 1 zd. 2 i § 1a zd. 2 K.r.o. oraz art. 107 § 2 zd. 2 K.r.o. przewidują możliwość pozostawienia pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom (lub małżonkom żyjącym w rozłączeniu) na ich zgodny wniosek. Skuteczność wniosku, o którym mowa, została uzależniona od przedstawienia sądowi porozumienia rodziców dotyczącego sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej (i kontaktów z dzieckiem) po rozwodzie oraz zgodności tego porozumienia z dobrem dziecka, a także jest uwarunkowana istnieniem pozytywnej prognozy, że oboje rodzice będą współdziałać w sprawach dziecka. W takim przypadku zasady sprawowania opieki naprzemiennej po rozstaniu muszą być określone w porozumieniu. W porozumieniu rodzice powinni wskazać, kiedy dziecko będzie przebywać u każdego z nich (dwa miejsca pobytu), oraz uzgodnić dla celów formalnych jedno miejsce zamieszkania dziecka, którym powinno być miejsce zamieszkania któregoś z rodziców.

Automatyczna opieka naprzemienna po rozwodzie?

Nie oznacza to jednak, że model opieki naprzemiennej po rozwodzi i rozstaniu jest preferowanym modelem sprawowania pieczy nad dzieckiem po rozstaniu rodziców. W orzecznictwie sądów znajduje odzwierciedlenie zasada jednego centrum życiowego dziecka. Poszukując w tej sytuacji najbardziej korzystnego rozwiązania dla dziecka, nie można wykluczyć a priori, że niekiedy piecza naprzemienna byłaby takim rozwiązaniem. Niedopuszczalne byłoby jednak, aby wskazana repartycja pieczy była rozwiązaniem konfliktu między rodzicami z pominięciem dobra dziecka i – nawet w razie jednakowych kompetencji wychowawczych rodziców – wynikała z mocy samego prawa. Takie rozwiązanie byłoby tylko wyrazem formalnie pojmowanego prawa do dziecka i służyłoby przede wszystkim zaspokojeniu ambicji rodziców. Oczywiście sprzeczne z dobrem dziecka byłoby bowiem takie rozstrzygnięcie, że każde z rodziców sprawuje wyłączną władzę rodzicielską w czasie powierzonej mu pieczy nad dzieckiem i podejmuje w tym czasie samodzielne decyzje, które nie byłyby zgodne z wcześniejszymi czy późniejszymi decyzjami drugiego rodzica. W wypowiedziach psychologów zajmujących się tzw. pieczą naprzemienną podnosi się, że ˝podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych (…). A zatem orzekanie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania służącego racjom rodziców i spokojowi sądu, ale sprzecznego z dobrem dziecka˝.

Współdziałanie rodziców przy opiece naprzemiennej w rozwodzie

We wspomnianym piśmiennictwie wskazuje się także, że warunkiem pieczy naprzemiennej jest współdziałanie rodziców. Aby opieka naprzemienna mogła stać się korzystnym rozwiązaniem, spełnione muszą być szczególne warunki. Wymaga zatem poprawnej i bezkonfliktowej relacji między rodzicami, a więc w każdej sytuacji stawiania potrzeb dziecka na pierwszym miejscu w stosunku do ewentualnych personalnych animozji między rodzicami; zostawienia za sobą przeszłości; samokontroli; dobrej komunikacji na temat dziecka i w obecności dziecka. Niezbędna jest także bardzo sprawna organizacja: precyzyjny i przewidywalny plan zapewniający jednak łatwą reorganizację w przypadku potrzeby modyfikacji; systematyczne i zrównoważone monitorowanie postępów szkolnych przez oboje rodziców; dowożenie dziecka na zajęcia szkolne i pozaszkolne. Nie bez znaczenia jest również sytuacja finansowa rodziny, jako że opieka naprzemienna oznacza utrzymywanie dwóch domów, w których pełnoprawnym mieszkańcem jest dziecko (pokój dziecka, podwójny 'komplet’ rzeczy codziennego użytku dla dziecka). Pomocna może być również niewielka odległość między domami rodziców – im bliżej, tym większa szansa, że dziecko – obok krzepiących kontaktów z rodzicami – będzie miało bliskie i stabilne relacje w jednym środowisku rówieśniczym.

Alimenty przy opiece naprzemiennej w wyroku o rozwód

Rozstrzygnięcie o obowiązku ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka musi w każdym wypadku wyrażać się sumą pieniężną, jaką jeden z rodziców ma świadczyć do rąk drugiego z rodziców. Dlatego, gdy każdy z rodziców osobiście łoży na utrzymanie i wychowanie dziecka, szczególnie dziecka zamieszkującego z każdym z rodziców w powtarzających się okresach, właściwszym i zgodnym z ustawą rozstrzygnięciem może być określenie, że rodzice ponoszą odpowiednie koszty w wysokości równej. W takim wypadku, rodzice mają obowiązek równego ponoszenia wszelkich wydatków, wykraczających poza zwykłe i codzienne koszty utrzymywania dziecka. W szczególności dotyczy to równego pokrywania opłat wynikających ze wspólnych decyzji dotyczących skierowania dziecka do odpowiednich placówek szkolnych, na zajęcia dodatkowe lub poddania dziecka kosztownym zabiegom leczniczym itp.

Opieka naprzemienna po rozstaniu

Związki nieformalne określa się jako analogiczne do małżeńskiego współżycie dwojga ludzi odmiennej płci, jednak pozbawione legalnego węzła. Jeżeli żyjące w związku nieformalnym pary łączą więzi typowe dla tych, jakie powstają w małżeństwie, tj. więź uczuciowa, fizyczna i gospodarcza, odpowiednie będzie określenie, że żyją oni w konkubinacie. Związki nieformalne są charakterystycznym znakiem naszych czasów. W dzisiejszych czasach powszechnie uznane są sytuacje, w których dwoje ludzi postanawia ze sobą zamieszkać i prowadzić razem gospodarstwo domowe. Niezalegalizowane związki (tzw. konkubinaty, oraz związki wolne) nie są z reguły objęte ochroną prawną. Nie wiążą się z nimi również żadne szczegółowe regulacje w zakresie spraw majątkowych czy władzy rodzicielskiej, jak to jest w przypadku małżeństwa.

Obojgu rodzicom przysługują władza rodzicielska i prawo do kontaktów z dzieckiem. Są jego przedstawicielami ustawowymi na takich samych zasadach jak rodzice, którzy pozostają w związku małżeńskim, oraz zarządzają majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Ojciec dziecka będący w przeszłości w związku nieformalnym może starać się o opiekę naprzemienną nad dzieckiem po rozstaniu i odejściu. Nie ma żadnej różnicy. Dlatego argumentacja tutaj opisana ma do niego zastosowanie. Pamiętaj, przy rozstaniu możesz starać się o opiekę naprzemienną nad synem czy córką.

Sprawa sądowa o rozwód, gdzie orzeczono opiekę naprzemienną. Udało się!

Sąd Okręgowy w sprawie o rozwód wydał następujący wyrok:

1. orzeka rozwód związku małżeńskiego pomiędzy powodem, którym jest R. K. a pozwaną którą jest M. K. bez orzekania o winie;

2. władzę rodzicielską nad małoletnią córką stron, którą jest J. K. powierza obojgu rodzicom ustalając miejsce zamieszkania dziecka w G. a miejsce pobytu dziecka zgodnie z orzeczoną opieką naprzemienną jak w wyroku;

3. nie zasądził alimentów, a kosztami utrzymania małoletniej córki stron, którą jest J. K. obciąża oboje rodziców, ustalając udział w równej wysokości każdego rodzica w tych kosztach;

4. ustala, że każdy z rodziców będzie naprzemiennie sprawował osobistą opiekę nad małoletnią córką stron – J. K. w miejscu swojego pobytu od poniedziałku od chwili odebrania dziecka z placówki wychowawczej lub oświatowej do kolejnego poniedziałku do chwili zaprowadzenia dziecka do tej placówki, przy czym w poniedziałek ojciec odprowadzi dziecko do placówki a odbierze dziecko tego dnia matka, zaś w kolejnym tygodniu odwrotnie; z zastrzeżeniem, że opieka naprzemienna tak orzeczona nie obowiązuje w okresach niżej wyszczególnionych, w których opiekę nad dzieckiem rodzice będą sprawowali również naprzemiennie, przy czym matka będzie sprawowała opiekę

w okresie wakacji letnich:

– w latach parzystych od dnia 1 lipca od godziny 10⁰⁰ do dnia 15 lipca do godziny 18⁰⁰

– w latach nieparzystych od dnia 1 sierpnia od godziny 10⁰⁰ do dnia 15 sierpnia do godziny 18⁰⁰

w okresie ferii zimowych:

– w latach parzystych: w pierwszy tydzień ferii zimowych od poniedziałku od godziny 10⁰⁰ do niedzieli do godziny 18⁰⁰

– w latach nieparzystych: w drugi tydzień ferii zimowych od poniedziałku od godziny 10⁰⁰ do niedzieli do godziny 18⁰⁰

w okresie Świąt Bożego Narodzenia:

– w latach parzystych od dnia 25 grudnia od godziny 16⁰⁰ do dnia 26 grudnia do godziny 18⁰⁰

– w latach nieparzystych od dnia 24 grudnia od godziny 10⁰⁰ do dnia 25 grudnia do godziny 16⁰⁰

w okresie Świąt Wielkanocnych:

– w latach parzystych: w Niedzielę Wielkanocną od godziny 10⁰⁰ do Poniedziałku Wielkanocnego do godziny 10⁰⁰

– w latach nieparzystych: w Poniedziałek Wielkanocny od godziny 10⁰⁰ do wtorku do odprowadzenia dziecka do placówki edukacyjnej

w tzw. „długi weekend majowy”:

– w latach parzystych od dnia 30 kwietnia od godziny 18⁰⁰ do dnia 3 maja do godziny 18⁰⁰

w tzw. „weekend Bożego Ciała”:

– w latach parzystych od środy od godziny 18⁰⁰ do niedzieli do godziny 18⁰⁰

natomiast ojciec będzie sprawował opiekę odpowiednio w pozostałych latach i okresach;

Podstawą faktyczną rozstrzygnięć wyroku były następujące ustalenia faktyczne. Strony zawarły związek małżeński. Ze związku małżeńskiego pochodzi małoletnie dziecko stron J. K., urodzona dnia (…) Innych dzieci strony nie mają. Więź uczuciowa i psychiczna między stronami ustała zupełnie przed wszczęciem postępowania, a obie strony uważają stan rozkładu pożycia za trwały. Powód utrzymuje się z własnej pracy, uzyskując dochód miesięczny około 15 000 zł, a pozwana utrzymuje się z działalności gospodarczej, uzyskując dochód miesięczny około 7 000 zł.

Strony nie mają wspólnego majątku. W chwili zamknięcia rozprawy strony zamieszkiwały wspólnie, prowadząc jednak odrębne gospodarstwa domowe i sprawując naprzemiennie pieczę nad dzieckiem. Po rozwiązaniu małżeństwa strony zamierzają mieszkać w lokalach oddzielnych i nadal sprawować naprzemiennie pieczę nad dzieckiem

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.