Zgodnie z treścią art. 31 § 1 krio z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Ustrój ustawowej wspólności majątkowej ma na celu ochronę rodziny, zapewnienia małżonkom równych praw w dziedzinie stosunków majątkowych.
Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, która powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia – rt. 52 § 1 i 2 kr i o. „W judykaturze Sądu Najwyższego wskazano, że ważne powody to sytuacja pociągająca za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny oraz wynikająca z nieporozumień małżeńskich utrata zdolności do wykonywania zarządu majątkiem wspólnym” (Komentarz do art. 52 kr i o T. Sokołowski). Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem ważnym powodem do zniesienia przez Sąd wspólności majątkowej małżeńskiej jest separacja faktyczna małżonków, uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Obojętne przy tym jest, czy zachodzi zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego, gdyż to nie sfera o charakterze rodzinnoprawnym, lecz aspekt prawno – majątkowy nabiera istotnego znaczenia przy wykładni art. 52 krio (por. np. SN w wyroku z dnia 26 stycznia 2000 r. sygn. III CKN 585/98). Przesłanką zastosowania tego artykułu zatem jest trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych (wyrok SN z dnia 14.01.2005 r. sygn. III CK 112/04).
Roszczenie o ustanowienie rozdzielności majątkowej przysługuje niezależnie od oceny postawy żądającego. Naganność zachowania, czy też wina małżonka żądającego zniesienia wspólności nie powinna sama przez się uzasadniać oddalenia jego żądania. Byłoby to bowiem równoznaczne z zastosowaniem zasady rekryminacji, której nie zawiera przepis art. 52 KRO (wyrok SN z dnia 23 lutego 2001 r. sygn. III CKN 398/00). Z żądaniem zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może wystąpić nawet małżonek wyłącznie winny separacji faktycznej, natomiast wina małżonka żądającego zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej oraz wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka powinny być brane pod uwagę jedynie przy ocenie żądania zniesienia wspólności z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 KC), albowiem ugruntowanym jest w orzecznictwie, iż oddalenie powództwa w tym przedmiocie na podstawie art. 5 KC nie jest wyłączone. Przy ocenie żądania zniesienia wspólności ustawowej małżeńskiej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego powinny być brane pod uwagę między innymi takie okoliczności, jak wzgląd na dobro rodziny lub pozwanego małżonka, jak też wina małżonka, który wystąpił z żądaniem (wyrok SN z 4 kwietnia 2014 r. sygn. III CSK 387/13, wyrok SN z 19 września 2000 r. IV CKN 100/00).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPowód D. O. w pozwie przeciwko B. O. wniósł o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Strony związek małżeński zawarły w dniu 28 maja 1994 r. w G.. Nadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie według spisu kosztów, jeżeli zostanie złożony.
W uzasadnieniu pozwu wywodził, że strony po zawarciu związku małżeńskiego nie zawierały małżeńskich umów majątkowych. Pozwana od co najmniej kilku lat nadużywa alkoholu, a stan ten się nasila. Alkohol pije ciągami trwającymi kilka tygodni, miesiąc. Niezależnie od tego czy pozwana jest w ciągu alkoholowym, czy nie jej zachowanie stanowi zagrożenie dla całej rodziny. Strony prowadzą działalność gospodarczą, ale pozwana w zasadzie nie pracuje i pobiera z kasy pieniądze, nie zostawiając pokwitowań. Nadto nie ponosi żadnych opłat i samodzielnie zaciąga zobowiązania, które obciążają powoda. Trwoni wspólny majątek. Postawa pozwanej uniemożliwia porozumienie stron w jakichkolwiek istotnych sprawach małżeńskich, rodzinnych, majątkowych. B. O. nawiązuje bliskie intymne relacje z innymi mężczyznami i dopuszcza się zdrad małżeńskich.
Małżonkowie O. uznać należy pozostają aktualnie w separacji faktycznej. Nie mieszkają razem, nie utrzymują ze sobą towarzyskich kontaktów, nie spędzają razem wolnego czasu. Okoliczności te są bezsporne. Przebieg niniejszego postępowania pozwala wysnuć Sądowi także ocenę, iż pozostają oni głęboko skonfliktowani. W ocenie Sądu nastąpiło między nimi także zerwanie wszelkich stosunków majątkowych, co stanowi podstawę do ustanowienia rozdzielności majątkowej, choć z inną datą początkową niż wnioskowana przez powoda.
Zerwanie stosunków majątkowych to stan w którym każda ze stron gospodarzy określoną częścią majątku samodzielnie i podejmuje własne, nieuzgodnione z małżonkiem decyzje w przedmiocie jego zarządu. W przedmiotowej sprawie głównym elementem łączącym strony w wymiarze majątkowym jest ich wspólne przedsiębiorstwo.
Co do pozostałej części majątku wspólnego, strony w toku postępowania nie podnosiły większych zastrzeżeń, co znajduje odzwierciedlenie choćby w tym, że w ostatnim czasie zgodnie rozdysponowały jego częścią w postaci garażu. Powód wskazywał wprawdzie, że pozwana nie przyczynia się do utrzymania wspólnego domu w tym sensie, że nie wykazywała zainteresowania domowymi finansami i przeznaczała znaczne sumy na alkohol, jednakże w obecnym stanie faktycznym, gdy strony są w toku postępowania rozwodowego i nie mieszkają wspólnie, kwestie te z punktu widzenia przedmiotu niniejszej sprawy nie odgrywają wiodącej roli. Podobnie już na wstępie odnieść się należy do licznych okoliczności, które strony podnosiły w toku procesu. I tak zauważyć należy, że poza przedmiotem niniejszej sprawy leżą kwestie rozkładu pożycia, a w szczególności jego przyczyn. Bezspornym, co do zasady jest, że strony pozostają w stanie separacji faktycznej, a okoliczność ta znajduje swój wyraz choćby w fakcie, że toczy się aktualnie między D. O. i B. O. sprawa o rozwód, w której pozwany ma uznawać powództwo i również wnosić o rozwiązanie małżeństwa stron.
Poza zainteresowaniem Sądu pozostają w szczególności takie okoliczności jak zdrady małżeńskie jakich dopuszczać miała się pozwana, wskazywany przez nią romans powoda z koleżanką z pracy, przyczyny alkoholizmu pozwanej, którego B. O. upatrywała w niewłaściwym zachowaniu rodziny, czy zarzuty znęcania się i wszczynania awantur domowych. Sąd w tym zakresie nie widzi ani możliwości, ani potrzeby rozstrzygania, jeżeli, zasadniczo sam fakt skonfliktowania stron jest bezsporny.
Na podstawie przeprowadzonych dowodów stwierdzić można, że pozwana w określonym stopniu aktywna była w zarządzie majątkiem wspólnym do grudnia, choć podnoszone w toku sprawy były pewne nierówności w zarządzie tym majątkiem.
Jak ustalono w toku postępowania działalność gospodarcza stron obarczona jest zadłużeniem. Powód podnosił, że jego małżonka nie udziela się w pracy, do której przychodzi jedynie okazjonalnie, a nadto marnotrawi pieniądze. Jednakże w świetle zeznań stron stwierdzić należy, że jeszcze do niedawna strony współpracowały ze sobą w sferze majątkowej. O ile zarzut powoda dotyczący pobierania pieniędzy z kasy przez B. O. spotkał się z jej zdecydowanym zaprzeczeniem, o tyle już sam D. O. informował Sąd, że obecnie takie sytuacje nie mają miejsca. Niezależnie zatem od tego, czy rzeczywiście pozwana dopuszczała się takich czynów w przeszłości, nie można stwierdzić, iż zdarzenia takie miały miejsce bezpośrednio w czasie orzekania. Istotnym jest także, że jeszcze w listopadzie i grudniu strony wspólnie jeździły po zakup towaru do sklepu. Także już w toku postępowania – o czym wspomniano wcześniej – dokonały zgodnego zbycia majątku w postaci garażu i podzieliły się uzyskaną sumą, której część przeznaczyły na spłatę zadłużenia. W tej sytuacji orzeczenie rozdzielności majątkowej między stronami już z dniem wniesienia pozwu – jak wnosiła strona powodowa, nie jest uzasadnione.
W ocenie Sądu za datę zerwania przez strony łączących je stosunków majątkowych uznać należy 12 grudnia – a więc czas zamknięcia rozprawy. Aktualnie strony zamieszkują oddzielnie. Kontaktują się ze sobą wyłącznie w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa, jednakże uznać należy, że zerwały łączące je stosunki majątkowe. Istotnym przy tym jest, że pozwana, choć wnosiła o oddalenie powództwa i stała na stanowisku, że współpraca z małżonkiem, mimo faktycznego rozstania się stron, przebiega dobrze, to jednocześnie wypowiedziała swój udział w spółce cywilnej zawartej z powodem. Nieprzekonująca przy tym jest jej argumentacja, że mimo wypowiedzenia spółka działa dalej, a także, że jest zainteresowana nawet dalszą działalnością z mężem. B. O. stoi w tym zakresie w sprzeczności, bowiem z faktu wypowiedzenia spółki, biorąc pod uwagę całość ustaleń dotyczących stosunków łączących strony, uzasadnionym jest twierdzenie, że sama dąży jednocześnie do zerwania tych stosunków. Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd ustanowił z dniem 12 grudnia rozdzielność majątkową między stronami, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 20 grudnia 2018 r. III RC 117/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
