W myśl art. 31 § 1 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Nie ulega wątpliwości, że między stronami od dnia 11 września 2004 r. istniała wspólność ustawowa, której strony nie ograniczyły ani nie wyłączyły w drodze umowy zawartej przed czy w czasie trwania małżeństwa.
Stosownie do art. 52 § 1 KRO, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Art. 52 § 2 KRO stanowi natomiast, że rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Przesłanką zastosowania art. 52 § 1 KRO może być trwałe zerwanie wszelkich stosunków majątkowych oraz brak możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych, będące konsekwencją uprzedniego ustania więzi rodzinnoprawnych między małżonkami i co za tym idzie powstania trwałego stanu separacji faktycznej (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2005 r. w sprawie III CK 112/04).
Należy zauważyć, iż w świetle art. 52 § 2 KRO już sam fakt życia w rozłączeniu może uzasadniać orzeczenie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Niewątpliwie fakt ten miał miejsce w przedmiotowej sprawie. Należy przy tym podkreślić, iż wymieniony przepis nie wymaga jednoczesnego spełnienia obu warunków, tj. zaistnienia wyjątkowych wypadków i życia w rozłączeniu, tylko używa sformułowania „w szczególności”. Życie w rozłączeniu jest zatem jedyną szczególną przesłanką wskazaną przez samego ustawodawcę, która uzasadnia ustanowienie rozdzielności między małżonkami z datą wsteczną.
Zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej z wcześniejszą datą, nawet poprzedzającą dzień wytoczenia powództwa, nie budzi zastrzeżeń właściwie tylko wtedy, gdy powodem zniesienia jest separacja faktyczna małżonków. Według utrwalonego, tak w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie sądowym poglądu, ważnym powodem do zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej jest bowiem separacja faktyczna małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (por.: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 28.10.1997 r. w sprawie I CKN 238/97, z dnia 13.05.1997 r. w sprawie III CKN 51/97, z dnia 13.01.2000 r. w sprawie II CKN 1070/98, z dnia 29.03.2000 r. w sprawie I CKN 542/98, z dnia 20.06.2000 r. w sprawie III CKN 287/00, z dnia 12.09.2000 r. w sprawie III CKN 373/99, z dnia 7.12.2000 r. w sprawie II CKN 401/00, z dnia 8.05.2003 r. w sprawie II CKN 78/01, z dnia 4.06.2004 r. w sprawie III CK 126/03, z dnia 4.11.2004 r. w sprawie V CK 215/04, z dnia 11.12.2008 r. w sprawie II CSK 371/08).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31.01.2003 r., IV CKN 1710/00, stwierdził, że dobro rodziny jest celem ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej, bowiem ten ustrój zapewnia jej ustabilizowaną bazę materialną i najpełniej realizuje zasadę równych praw obojga małżonków w dziedzinie stosunków majątkowych, stanowiących materialną podstawę funkcjonowania rodziny. Nie znaczy to jednak, że ze względu na dobro rodziny ustrój ten powinien być utrzymywany bez względu na stan aktualnie istniejącej sytuacji majątkowej pomiędzy małżonkami. Separacja małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym stwarza bowiem z reguły zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. Podstawową zatem kwestią jest to, czy wiążąca strony wspólność majątkowa stanowi ustabilizowaną bazę materialną rodziny, a więc czy spełnia funkcję leżącą u podstaw jej powołania.
Za ważny powód uzasadniający zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami uważa się wytworzenie przez jednego z nich takiej sytuacji, w której dalsze trwanie wspólności zagraża interesom drugiego małżonka i dobru rodziny, co będzie mieć miejsce zwłaszcza wówczas, gdy jeden z małżonków trwoni wspólny dorobek lub wykazuje zupełną niegospodarność. (wyrok SN z 10.02.1997 r., I CKN 70/96)
Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie, za dopuszczalne uznanie za ważny powód zniesienia (także z datą wsteczną) wspólności majątkowej małżeńskiej, przyjmuje się ponadto już sam fakt prowadzenia, a nawet samej możliwości prowadzenia egzekucji z majątku wspólnego, jeżeli przemawia za tym dobro rodziny lub dobro współmałżonka dłużnika, szczególnie wówczas, gdy małżonkowie od dłuższego czasu pozostają w faktycznej separacji. (wyrok SN z 15.10.1998 r., I CRN 228/95)
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPowódka A. Ż. w dniu 07 sierpnia złożyła pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej między nim a pozwanym M. Ż. z dniem wytoczenia powództwa oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że strony są małżeństwem, ale od dłuższego czasu pozostają w rozłączeniu i faktycznej separacji. Przede wszystkim nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Pozwany wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego mieszkania i od tego momentu nie interesuje się sytuacją życiową ani materialną powódki, a wszelkie porozumienia się w tym przedmiocie są praktycznie niemożliwe. Powódka podkreśliła, że bezpośrednim powodem żądania przez nią ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej są narastające długi męża, które obciążają ich wspólny majątek. Przeciwko mężowi toczą się liczne postępowania egzekucyjne i zajęcia komornicze. Powódka nie orientuje się ile jeszcze jest spraw, które trafiły do Sądu albo osób prywatnych u których pozwany też się zadłużył. Ze względu na to, że pozwany unika odpowiedzialności za długi i nie podejmuje nawet żadnych prób zmniejszenia wysokości zadłużenia ani częściowych spłat, powódka obawia się , że cały ciężar zostanie przerzucony na nią. Powódka wskazała też, że wszystkie zobowiązania zostały zaciągnięte bez jej wiedzy i zgody.
Powódka podkreśliła też, że obecnie nie jest w stanie określić jak wielkie są zadłużenia i z ilu źródeł wynikają, gdyż mąż nie udziela jej takich informacji. Powódka wie tylko, że pozwany wciąż zaciąga nowe zobowiązania i coraz to nowe sprawy trafiają do komornika. W tej sytuacji nie chce ona ponosić odpowiedzialności majątkiem wspólnym za długi męża, które powstały wskutek jego lekkomyślności i niedbalstwa. Powódka wskazuje tez, iż nie wie na jakie cele zostały przeznaczone pieniądze, które mąż pożyczył. Nie służyły one jednak zaspokojeniu jakichkolwiek potrzeb rodziny. Od dłuższego czasu niemożliwe jest, ze względu na brak jakiegokolwiek porozumienia z pozwanym i fakt opuszczenia domu, zarządzanie majątkiem wspólnym. Fakt związania się pozwanego z inną kobietą spowodował, że nie jest on w ogóle zainteresowany sprawami majątkowymi. Nie podejmuje żadnych kroków by pomnożyć majątek lub chociażby zapobiec jego dalszemu uszczupleniu. Stan ten ma charakter trwały i nie rokuje poprawy. Powódka obawia się, że jej sytuacja się pogorszy, w sytuacji narodzenia się dziecka, z obecnego związku pozwanego, gdyż powstaną nowe zobowiązania związane z jego ojcostwem. Egzekucja z majątku wspólnego zdaniem powódki sprowadzi się do obciążenia wyłącznie środków powódki, których obecnie posiada tylko tyle, by zaspokoić podstawowe potrzeby życiowe. W tej sytuacji, w ocenie powódki, ustrój małżeńskiej wspólności majątkowej mający na celu zapewnienie stabilności materialnej małżonkom, nie spełnia swojej funkcji w przedstawionym przez nią stanie faktycznym i narusza jej dobro oraz stanowi zagrożenie jej interesów.
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że pozwany zaciągał pożyczki, kredyty, chwilówki będąc jeszcze kawalerem, następnie będąc w związku małżeńskim i w związku z zadłużeniami w spłatach prowadzone są postępowania egzekucyjne. Fakt ten świadczy, iż powódka może obawiać się ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania męża i tym samym utrzymywanie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami zagraża dobru nie tylko powódki ale i ich rodziny. Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 52 § 2 KRO Sąd ustanowił rozdzielność małżeńską z dniem 1 kwietnia, tj. od czasu wyprowadzki pozwanego. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 3 marca 2016 r. III RC 734/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
