Zgodnie z art. 52 § 1 KRO, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. W myśl § 2 tego przepisu, rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Ustawodawca nie definiuje pojęcia „ważnych powodów”, pozostawiając kształtowanie jego rozumienia judykaturze i doktrynie. W piśmiennictwie podkreśla się, że ważne powody, dające podstawę do ustanowienia rozdzielności majątkowej to wytworzenie się takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków i z reguły także dobra rodziny. (J.St. Piątkowski: Stosunki majątkowe między małżonkami, Warszawa 1955 s.140, j. Winiarz: Małżeńskie stosunki majątkowe s.84, L.Stecki: Ustanie ustawowej wspólności małżeńskiej majątkowej, Poznań 1968 s.12, J.Ignatowicz: Prawo rodzinne s.115).
Tytułem przykładu, jako „ważne powody” uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej, można wskazać na trwonienie przez jednego małżonka wspólnego majątku (hulaszczy tryb życia, alkoholizm, rażąco niegospodarne postępowanie), zaciąganie długów, które mogą być egzekwowane z majątku wspólnego, nieprzyczynianie się do powiększenia majątku wspólnego przez uchylanie się od pracy itp., zatrzymanie majątku wspólnego dla siebie, niedopuszczanie drugiego współmałżonka do korzystania z niego, [za J. S. P., (w:) (…) prawa rodzinnego i opiekuńczego, O. 1985, s. 475
Za ważny powód uzasadniający zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami uważa się również wytworzenie przez jednego z nich takiej sytuacji, w której dalsze trwanie wspólności zagraża interesom drugiego małżonka i dobru rodziny, co ma miejsce zwłaszcza wówczas, gdy jeden z małżonków trwoni wspólny dorobek lub wykazuje zupełną niegospodarność. (wyrok SN z 10.02.1997 r., I CKN 70/96)
Według utrwalonego, tak w piśmiennictwie jak i orzecznictwie sądowym poglądu, ważnym powodem do ustanowienia rozdzielności majątkowej jest również separacja faktyczna małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów jednego lub nawet obojga małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.10.1997 r., I CKN 238/97 – , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.05.1997 r., III CKN 51/97, OSNC 1997/12/194 i przytoczone tam orzecznictwo Sądu Najwyższego, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20.06.2000 r., III CKN 287/00 – , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13.01.2000 r., II CKN 1070/98 – , wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04.06.2004 r. III CK 126/03. M. POrawn. 24/13/582).
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31.01.2003 r., IV CKN 1710/00, stwierdził, że dobro rodziny jest celem ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej, bowiem ten ustrój zapewnia jej ustabilizowaną bazę materialną i najpełniej realizuje zasadę równych praw obojga małżonków w dziedzinie stosunków majątkowych, stanowiących materialną podstawę funkcjonowania rodziny. Podstawową zatem kwestią jest to, czy wiążąca strony wspólność majątkowa stanowi ustabilizowaną bazę materialną rodziny, a więc czy spełnia funkcję leżącą u podstaw jej powołania.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1B. S. wniósł pozew przeciwko A. S. o ustanowienie z dniem 1 stycznia 2011 r. rozdzielności majątkowej wynikającej z zawartego przez niego w dniu(…). małżeństwa z pozwaną, zarejestrowanego w Urzędzie Stanu Cywilnego w K. pod numerem aktu małżeństwa(…)) (…) oraz zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności.
Pod koniec 2010 r. powód wyprowadził się ze stanowiącego własność stron mieszkania przy ul. (…) w K. i zamieszkał w należącym do nich mieszkaniu na ulicy (…) w K.. Przez pewien czas po wyprowadzce nadal opłacał rachunki za mieszkanie, które zajmowała żona. Powód w mieszkaniu na K. mieszkał około trzy lata. W 2015 r. zaproponował pozwanej sprzedaż mieszkania przy K. na co pozwana wyraziła zgodę. Małżonkowie wspólnie podpisali umowę sprzedaży przed notariuszem i zgodnie podzielili uzyskane pieniądze. Pozwana otrzymała kwotę 40 000 zł, która stanowiła mniej niż połowę ceny uzyskanej ze sprzedaży ale wyraziła na to zgodę. Powód pozostaje w związku z inną kobietą, z którą obecnie mieszka. W 2012 r. strony wspólnie ustaliły , że powód sfinansuje część kosztów przyjęcia weselnego syna i będzie to stanowiło prezent od obydwojga rodziców. W tym samym roku pozwana za zaoszczędzone pieniądze kupiła samochód. Powód wiedział o kupnie samochodu.
Pomimo tego, że strony pozostawały w separacji nadal wspólnie rozliczali się z US , składając wspólnie roczne zenanie PIT. Pieniądze ze zwrotu podatku powód przekazywał synowi , zdarzało się, że część środków przekazywał również pozwanej. Pozwana A. S. uznała powództwo co do żądania ustalenia rozdzielności majątkowej , wniosła o ustanowienie jej z datą wniesienia pozwu i a nie z dniem 1 stycznia 2011 r. Przyznała, że od końca 2010 r. pozostają z mężem w separacji faktycznej. Podała, że pomimo separacji strony aktywnie i długotrwale współdziałały w zarządzie majątkiem wspólnym. W 2012 r. gdy kupowała nowy samochód powód zaproponował jej pomoc finansową. W 2015 r. sprzedali z mężem należące do nich mieszkanie i zgodnie podzielili się pieniędzmi. Do 2019 r. rozliczali się wspólnie w zeznaniu rocznym PIT. Do maja 2019 r. powód opłacał czynsz za mieszkanie, w którym nadal mieszkała pozwana, do 2017 r. płacił za energię, do tej pory płaci za telefon stacjonarny. Podała , że nie ma przeterminowanych długów i nie figuruje w rejestrze dłużników.
Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku, ustanawiając rozdzielność majątkową między stronami z dniem 13 sierpnia 2020 r. czyli z dniem wytoczenia powództwa. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 27 października 2020 r. III RC 176/20
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2Pozwem powód B. W. wystąpił z żądaniem ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem 1 listopada 2008 r. pomiędzy powodem a pozwaną T. W. oraz o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według przedłożonego spisu kosztów, a w przypadku jego braku – według norm przepisanych. W uzasadnieniu wyjaśniono, że ze związku stron pochodzi dwójka dorosłych dzieci, powód z pozwaną nie zawierali umowy majątkowej małżeńskiej, a strony prowadziły wspólne gospodarstwo domowe do września 2008 r., tj. do dnia wyprowadzki powoda ze wspólnie zajmowanego mieszkania. Od tego momentu pomiędzy stronami istnieje separacja faktyczna uniemożliwiająca zarządzaniem majątkiem wspólnym, czyli mieszkaniem, w którym zamieszkuje pozwana.
W piśmie pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości lub ewentualnie ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami z dniem wytoczenia powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wyjaśniono, że na wspólny majątek stron składa się mieszkanie zajmowane przez pozwaną. Strony nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, jednak zgodnie z umową od czasu wyprowadzki powód regularnie przekazuje pozwanej pieniądze na utrzymanie wspólnego mieszkania. Podniesiono, że B. W. miał możliwość zarządu majątkiem wspólnym, lecz nie wykonywał swojego prawa tylko i wyłącznie dlatego, że nie był tym zainteresowany. Nadto powód po rozstaniu się stron zabrał ze sobą samochód marki R. (…) o ówczesnej wartości około 20 000 zł.
Po przeprowadzeniu w niniejszej sprawie postępowania dowodowego Sąd uznał, iż zachodzą przesłanki uzasadniające ustanowienie pomiędzy stronami rozdzielności majątkowej, aczkolwiek dopiero od dnia wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie. Strony od 10 lat nie mieszkają ze sobą, nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego i pozostają w separacji faktycznej. W chwili obecnej w skład ich majątku wspólnego wchodzi jedynie wspólny lokal mieszkalny zamieszkiwany przez pozwaną. Mając powyższe na uwadze należało uznać, iż ustanowienie w niniejszej sprawie pomiędzy stronami rozdzielności majątkowej jest zasadne i zgodne z interesami zarówno powoda, jak i powódki.
Nie mniej jednak Sąd uznał, iż nie zachodzą nadzwyczajne okoliczności, które uzasadniałyby ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami z datą wsteczną. Żadna ze stron nie zaciągała pożyczek ani kredytów z pokrzywdzeniem drugiego małżonka. Pozwana mieszkała we wspólnym mieszkaniu stron, które generowało koszty związane z opłatami za czynsz i media. Nie mniej jednak strony w 2008 r. doszły do porozumienia co do tego, że powód będzie opłacał czynsz, z kolei pozostałe opłaty będzie ponosiła pozwana. Nadto, T. W. przekazywała wszelkie informacje dotyczące użytkowania mieszkania powodowi, w tym wysyłała mu rachunki związane z korzystaniem z mediów. Powyższą okoliczność przyznał powód podczas rozprawy rozwodowej, w której przedłożył ww. dokumenty.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że B. W. przez okres trwania separacji posiadał pełną świadomość zobowiązań związanych z użytkowanym przez pozwaną mieszkaniem i partycypował w kosztach stąd wynikających. Tym samym uczestniczył w zarządzie majątkiem wspólnym. Wyrok Sądu Rejonowego Poznań-Stare Miasto w Poznaniu – IV Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 24 września 2018 r. IV RC 163/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
