Zgodnie z art. 52 § 1 KRO, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, a § 2 ww. przepisu stanowi, że rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
W orzecznictwie SN podkreśla się, że uzależnienie żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej od wystąpienia „ważnych powodów” ma służyć dobru rodziny (ochronie rodziny), dla której na ogół optymalnym ustrojem, realizującym zasadę równych praw obojga małżonków w zakresie stosunków majątkowych, jest ustawowa wspólność majątkowa (wyr. SN z 20.5.1976 r., III CRN 373/75, OSNCP 1977, Nr 2, poz. 31).
Za ważny powód uzasadniający zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami uważa się również wytworzenie przez jednego z nich takiej sytuacji, w której dalsze trwanie wspólności zagraża interesom drugiego małżonka i dobru rodziny, co ma miejsce zwłaszcza wówczas, gdy jeden z małżonków trwoni wspólny dorobek lub wykazuje zupełną niegospodarność (wyrok SN z 10 lutego 1997 r., I CKN 70/96).
aW pierwszej kolejności wskazać należy, że z dniem 17 lutego 2001 roku – z chwilą zawarcia małżeństwa, powstała między stronami z mocy ustawy, na podstawie art. 31 § 1 KRO, wspólność majątkowa. Małżeństwo stron zostało następnie rozwiązane przez rozwód prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 10 września 2019 roku, w sprawie I C 1184/19. Już przed tą datą strony nie mogły się porozumieć, w szczególności w kwestiach finansowych. Pozwana przestała akceptować fakt, że nie miała dostępu do rachunku bankowego, na którym gromadzone były środki na utrzymanie rodziny. O pieniądze na jakiekolwiek wydatki musiała prosić powoda. Ostatecznie 31 maja 2019 roku pozwana wyprowadziła się od powoda, pozostawiając dzieci, i zamieszkała w T.. Wówczas P. W. powziął wiedzę na podstawie znalezionych w domu dokumentów, że M. W. (1) zaciągała zobowiązania finansowe bez jego zgody.
W tym miejscu należy podkreślić, iż orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed tą datą. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1994 r., III CZP 44/94, O..: OSNC 1994/10/190)
W wyr. z 27.2.1995 r. (III CRN 7/95, L.) SN wskazał, że „nie samo zaciągnięcie długu, nawet znacznego, lecz dopiero zaciągnięcie takiego długu, który nie był usprawiedliwiony interesem rodziny kwalifikuje zachowanie pozwanego małżonka jako naganne i przy istnieniu niepomyślnych prognoz co do tego aby małżonek ten powstrzymał się w przyszłości od tego rodzaju zachowania, spełnia warunki do uznania zaciągnięcia długu za ważny powód w rozumieniu art. 52 KRO”.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że zgodnie art. 41 § 1 i 2 KRO, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPozew o rozdzielność majątkową P. W. wpłynął do tut. Sądu w dniu 14 czerwca. Związek małżeński stron został natomiast rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego, który stał się prawomocny z dniem 26 października. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie zaistniały ważne powody, które skutkowały ustanowieniem rozdzielności majątkowej między stronami – i to z datą wsteczną. Tymi ważnymi powodami w niniejszej sprawie są przede wszystkim brak porozumienia stron w kwestiach finansowych, zaciąganie zobowiązań przez pozwaną bez wiedzy powoda (co powodowało zagrożenie dla powstania uszczerbku w ich majątku) oraz utrata zaufania małżonków do siebie.
Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że w dniu 25 listopada 2018 roku M. W. (1) zaciągnęła po raz pierwszy kredyt bez wiedzy powoda na kwotę 1.613 zł. Pozwana w swoich zeznaniach potwierdziła, że nie poinformowała P. W. o tym fakcie. Zdarzenie to nie miało charakteru incydentalnego, pozwana następnie zaciągała kolejne zobowiązania bez wiedzy P. W., m.in.: 17 grudnia 2018 roku na kwotę 41.328 zł, 10 kwietnia 2019 roku na kwotę 20.000 zł. Podkreślenia wymaga, że zaciągnięte zobowiązania znaczenie przerastały możliwości finansowe M. W. (1). Pozwana pomagała powodowi w prowadzeniu gospodarstwa, a w późniejszym czasie podejmowała się dodatkowo prac dorywczych. Poza 1 ha ziemi, którego była właścicielem wraz z powodem, nie posiadała innego majątku większej wartości.
Niewątpliwie P. W. nie wiedział o ww. zadłużeniach swojej żony. To pozwana samodzielnie podejmowała decyzje co do zawierania tych umów kredytowych i brania pożyczek. Z poczynionych ustaleń wynika, że generalnie uzyskiwane środki finansowe nie były przez pozwaną przeznaczane na zaspokojenie potrzeb rodziny. Pozwana pieniądze te trwoniła, przeznaczała na zakup zbędnych rzeczy, niepotrzebnych ubrań lub na spłatę swoich innych zobowiązań. W ocenie Sądu, bezsprzecznie zachowanie pozwanej M. W. (1) przyczyniło się do zerwania faktycznego pożycia i więzi między małżonkami, a przede wszystkim zagroziło wspólnym interesom rodziny.
Powód nie wyraził zgody na zaciągnięcie przez pozwaną żadnych z ww. zobowiązań. Niemniej jednak, pozwana zagroziła bezpieczeństwu finansowemu swojej rodziny. Jak już wskazano, rodzina stron utrzymywała przede wszystkim z gospodarstwa powoda, w którym to P. W. i M. W. (1) razem pracowali i otrzymywali wspólny dochód. Jej działania zagroziły zatem interesom P. W. i dobru rodziny. Na uwadze należy mieć, że po wyprowadzeniu się przez pozwaną do T., pozostawiła ona dzieci pod opieką ojca. Uchyla się ona obecnie od obowiązku płacenia renty alimentacyjnej na synów. W związku z tym, cały ciężar zaspokojenia potrzeb dzieci spoczywa obecnie na P. W..
W niniejszej sprawie zachodzą wyjątkowe wypadki, o których mowa w art. 52 § 2 KRO – dla ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa. W ocenie Sądu, okoliczności mające miejsce przed wniesieniem pozwu, a związane z zadłużaniem się pozwanej bez wiedzy powoda, przemawiają za uznaniem, że w przedmiotowej sprawie zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami z datą wcześniejszą, tj. z dniem 25 listopada. Tego dnia pozwana zaciągnęła bowiem pierwszy kredyt, o którym nie poinformowała swojego męża. Powyższe świadczy o tym, że od tego momentu w związku małżeńskim powoda i pozwanej wspólność ustawowa nie spełniała już swych funkcji, a jej dalsze trwanie stwarzało zagrożenie dla interesów majątkowych stron.
W tym miejscu należało odnieść się do żądania pozwanej, która wniosła o ustanowienie rozdzielności majątkowej z dniem 31 maja. Faktem jest, że od tego dnia strony przestały razem zamieszkiwać. Niemniej jednak, to już wcześniej, bo od 25 listopada pozwana podejmowała czynności pociągające za sobą możliwość powstania uszczerbku w majątku wspólnym, zagrażając w ten sposób ekonomicznym podstawom funkcjonowania rodziny. Pozwana samodzielnie zaciągała zobowiązania i decydowała, na co przeznaczy uzyskane środki. Należy więc uznać, że w dniu 25 listopada nie współdziałała już z powodem w sprawach finansowych i zarządzie majątkiem wspólnym. Pozwana wykazała się niegospodarnością, brakiem rozsądku w sprawach finansowych i trudno przyjąć, by to od tej daty powód mógł mieć do niej pełne zaufanie.
Wobec powyższego, z całą stanowczością stwierdzić należy, że działania pozwanej zagrażały bezpieczeństwu finansowemu rodziny i sprowadzały się do naruszenia zaufania męża w kwestiach finansowych. Stąd, w pkt 1 wyroku Sąd ustanowił rozdzielność majątkową stron P. W. i M. W. (1), wynikającą z zawartego przez nich małżeństwa w dniu 17 lutego 2001 roku i zarejestrowanego w Urzędzie Stanu Cywilnego w T. pod numerem (…) z dniem 25 listopada. Na marginesie wskazać należy, że wyrok ustanawiający rozdzielność majątkową z dniem późniejszym niż żądany przez powoda zawiera negatywne rozstrzygnięcie co do żądanie ustanowienia rozdzielności z datą wcześniejszą, bez potrzeby jednak oddalenia powództwa w tym zakresie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2010 r., V CZ 78/10). Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 30 grudnia 2019 r. III RC 74/19
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
