Postępowanie w stosunku do osób nadużywających alkoholu i uzależnionych od alkoholu reguluje ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Art. 21 wskazanej ustawy stanowi, iż leczeniem odwykowym osób uzależnionych od alkoholu zajmują się stacjonarne i niestacjonarne placówki lecznictwa odwykowego oraz inne zakłady opieki zdrowotnej. Co prawda wymieniony przepis wprowadza zasadę dobrowolności poddania się leczeniu odwykowemu, dopuszcza jednak wyjątki od tej zasady umożliwiające poddanie osoby uzależnionej od alkoholu obowiązkowi leczenia. Wyjątki te zostały podyktowane ważnymi względami społecznymi i dotyczą one osób, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują:
– rozkład życia rodzinnego,
– demoralizację małoletnich,
– uchylają się od pracy,
– systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny i które nie poddają się dobrowolnemu leczeniu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1984 r., III CZP 17/84, OSNC 1984, z. 12, poz. 208).
Do zastosowania przymusowego leczenia odwykowego nie wystarczy samo stwierdzenie uzależnienia od alkoholu (przesłanka medyczna), lecz konieczne jest również wykazanie, że jest ono powodem negatywnych zjawisk (przesłanka społeczna), które muszą wystąpić, aby sąd mógł orzec o obowiązku poddania się osoby uzależnionej od alkoholu leczeniu odwykowemu (por. postanowienie SO w Nowym Sączu z 23.10.2013 r., III Ca 642/13).
Nie ma też podstaw prawnych do umieszczania osoby nadużywającej alkoholu w zakładzie lecznictwa odwykowego wyłącznie z uwagi na jej interes, jeżeli swoim zachowaniem nie powoduje rozkładu życia rodzinnego, demoralizacji małoletnich, uchylania się od pracy, czy systematycznego zakłócania spokoju i porządku publicznego, a więc gdy nie realizuje jednej z przesłanek wynikającej z powołanego art. 24 ustawy z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (por. postanowienie SO w R. z 24.01.2014 r., V Ca 163/14).
Na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wykonanie nałożonego na uczestnika zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego w niestacjonarnej placówce lecznictwa odwykowego Sąd poddał pod nadzór kuratora sądowego, a więc ustanowił na czas trwania tego obowiązku nadzór kuratora. Konkretyzując obowiązki kuratora, Sąd zobowiązał go do złożenia sprawozdania przy objęciu i zakończeniu nadzoru i prowadzenia kart czynności. Nadzór kuratora sądowego ma przyczynić się do uzyskania trwałych efektów zarządzonego przez sąd leczenia odwykowego przez wspieranie osoby poddanej leczeniu, a także wyrobienie odpowiednich postaw wobec tej osoby w środowisku, w którym ona przebywa lub do którego ma powrócić po zakończeniu leczenia odwykowego (I. Skrzydło-Niżnik, G. Zalas, Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz, Zakamycze 2002, komentarz do art. 31).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wniosła o orzeczenie wobec M. B. obowiązku leczenia w zakładzie lecznictwa odwykowego, wskazując, że została pisemnie zawiadomiona przez Sąd Rejonowy o konieczności rozważenia podjęcia czynności zmierzających do ustalenia czy zachodzą względem uczestnika podstawy do zastosowania ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałanie alkoholizmowi. Uczestnik wezwany do biegłych stawił się, a komisja po przeanalizowaniu akt sprawy podjęła decyzje o skierowaniu sprawy do sądu. Uczestnik M. B. wniósł o oddalenie wniosku.
Odnosząc powyższe do okoliczności niniejszej sprawy zauważyć należy, że po za wszelką wątpliwością zrealizowana została medyczna przesłanka, zastosowania obowiązku leczenia odwykowego M. B.. Z opinii psychiatryczno-psychologicznej przedstawionej przez wnioskodawcę oraz z opinii biegłych sądowych, wynika jednoznacznie, że uczestnik jest uzależniony od alkoholu, a ze względu na zaawansowanie choroby alkoholowej konieczne jest podjęcie leczenia w warunkach oddziału zamkniętego.
W ocenie Sądu spełniona została także tzw. społeczna przesłanka, obowiązkowego leczenia odwykowego, a potwierdza ją w szczególności pismo A. B. z 18 kwietnia oraz relacja samego uczestnika, przedstawiona na rozprawie w dniu 22 listopada. W trakcie zeznań M. B. przyznał bowiem, że wpada w ciągi alkoholowe, wraca pijany do domu, w którym mieszka z matką i 87 letnia ciotką, ma wówczas omamy i występuje u niego padaczka. Nie ma przy tym wątpliwości, że okoliczności te są uciążliwe do rodziny uczestnika przyczyniając się do rozkładu więzi rodzinnych, co potwierdza chociażby, dramatyczny w swej treści wniosek matki M. B. o zobowiązanie syna do leczenia odwykowego. Nie bez znaczenia jest też fakt, że uczestnikowi zabrano prawo jazdy za jazdę po pijanemu, co prawda miało to miejsce w 2007 r., jednakże z pisma A. B. z 18 kwietnia, wynika, że podobne incydenty mają miejsce także obecnie. Okoliczności te uzasadnią wiec konieczność zastosowanie wobec uczestnika leczenia odwykowego w systemie zamkniętym, z uwagi na społeczne konsekwencje choroby alkoholowej M. B. Postanowienie Sądu Rejonowego – IV Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 22 listopada 2017 r. IV RNs 293/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
