Obowiązek alimentacyjny polegający na dostarczaniu środków utrzymania, a więc w miarę potrzeby środków wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo, przy czym rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Przepis art. 133 KRO określa ogólne przesłanki istnienia obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka. I tak obowiązek ten istnieje, jeżeli dziecko, nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie a dochody z jego majątku nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, bądź też, jeżeli jest ono wprawdzie w stanie utrzymać się samodzielnie a dochody z jego majątku nie wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania, bądź też jeżeli jest ono wprawdzie w stanie utrzymać się samodzielnie, ale znajduje się w niedostatku. W tym drugim wypadku, dziecko pozostaje w takiej samej sytuacji wobec zobowiązanych do alimentacji rodziców, jak każdy krewny uprawniony do alimentacji.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że czas trwania obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dziecka nie jest ograniczony jakimkolwiek terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy trwanie, bądź ustanie obowiązku jest to, czy dziecko może się utrzymać samodzielnie. Oczywistym jest przy tym, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego.
Zakres potrzeb dziecka , które powinny być przez rodziców zaspokojone wyznacza treść art. 96 KRO, zgodnie z którym rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie –odpowiednio do uzdolnień –do pracy dla dobra społeczeństwa. Dlatego też rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (opieki, mieszkania, wyżywienia, odzieży, higieny osobistej, leczenia), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania. Zawsze dziecko jednak każde musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia, stosownej do wieku i pory roku odzieży, środków ochrony zdrowia, kształcenia oraz pieczy nad jego osobą i majątkiem. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności zobowiązanego
Granice obowiązku alimentacyjnego wyznacza przepis art. 135 § 1 i 2 KRO stanowiący o tym, że warunkowane są one z jednej strony zakresem usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, a z drugiej strony możliwościami majątkowymi i zarobkowymi zobowiązanego do alimentacji. Zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych małoletnich uwarunkowany jest kosztami ich utrzymania i wychowania.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPozwem z dnia 05 maja małoletnia powódka J. K. wniosła o zasądzenie od pozwanej Ż. K. alimentów w kwocie po 1.200 zł miesięcznie, płatnych z góry do rąk ojca małoletniej do 10-go dnia każdego miesiąca , począwszy od dnia 1 kwietnia oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z pozwem złożyła też wniosek o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania niniejszego postępowania poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz małoletniej powódki alimentów w kwocie po 1.200 zł miesięcznie płatnych z góry do rąk ojca małoletniej powódki do 10-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od 1 kwietnia.
W przypadku powódki niewątpliwym jest, iż ze względu na wiek, nie jest ona w stanie samodzielnie się utrzymać i alimentowanie należy uznać za zasadne. Łączny koszt utrzymania małoletniej powódki Sąd ocenił na kwotę do około 2000zł, w tym wyżywienie 400zł, odzież 200zł, środki czystości 40zł, wypoczynek 67zł (koszt kolonii 800zł (12), jazda konna 100zł, opłata za szkołę 465zł, j. angielski 100zł x10= (…) =84zł/m , j. niemiecki 100zł x10= (…) =84zł , koszty utrzymania mieszkania w ¼ części około 274zł, leczenie ortodontyczne 166zł, telefon 105zł, rozrywka 50zł, Otóż – w ocenie Sądu – na tym etapie edukacji, na którym obecnie znajduje się małoletni powód są to potrzeby najbardziej usprawiedliwione.
Zdaniem Sądu zawyżone zostały wydatki wskazane na wyżywienie dziecka 10 letnie w kwocie 600 zł, gdyż przy większej liczbie osób wydatki te się zmniejszają i w zupełności wystarczająca dla 10 latki jest kwota 400zł.
Do kosztów utrzymania Sąd też nie uwzględnił kosztów dowozu dziecka do szkoły 100 zł, gdyż jak wskazano w pozwie powódka mieszka na ul. (…) a szkoła znajduje się w pobliżu na ul. (…). Ponadto do stałych wydatków miesięcznych nie zaliczono kosztów związanych ze szkołą wskazanych w pozwie albowiem wydatki na szkołę ponoszone są jednorazowo na początku roku w postaci ubezpieczenia, rady rodziców, czy zakup podręczników nie są wydatkami stałymi, które ponoszone są co miesiąc, tym bardziej, że obecnie każdemu dziecku przysługuje 300 zł na wyprawkę od państwa. Ponadto książki do szkoły podstawowej są bezpłatne a opłaty na radę rodziców, ubezpieczenie , składki klasowe są opłatami dobrowolnymi . Ponadto wskazać należy, iż nauka była zdalna z uwagi na pandemię i dziecko nie jeździło do szkoły, więc ich ojciec nie ponosił wydatków na dojazd.
Wskazać należy, iż koszty mieszkania wskazane w pozwie kwota 400zł nie została w żaden sposób wskazana w jaki sposób została wyliczona , a rachunki w aktach wystawione są na S. K. na lokal przy ul. (…) , podczas , gdy małoletnia mieszka na ul. (…) dlatego kwota została proporcjonalnie wyliczone na dziecko na podstawie zeznań ojca na rozprawie około 274zł (w tym opłaty za czynsz 450 zł, prąd 250 zł co dwa m-ce , gaz 211 zł, woda 200 zł, opłaty za wywóz śmieci 50 zł i internet 61 zł).
Również zawyżono koszty miesięcznego wydatków na korepetycje , gdyż przy założeniu , że dziecko chodzi w ciągu roku na nie , to miesięczny koszt wynosi 167zł (200x10miesięcy =167zł). Do stałych wydatków zaliczono wydatki na aparat ortodontyczny stały koszt wizyt kontrolnych 166zł miesięcznie , gdyż zapłacono w czerwcu 2021 r. za pięć wizyt 1000zł za okres 6 miesięcy((…)=166zł). Do wydatków stałych dziecka nie uwzględniono również wydatków na leki w kwocie 60 zł , gdyż nie przedłożono zaświadczeń lekarskich , z których by wynikało , że dziecko na stałe ma zażywać leki , czy też suplementy.
Nadto zawyżone też zostały wydatki na wakacje w kwocie 150zł miesięcznie , gdyż była wcześniej pandemia a tylko wykazano wydatki na kolonię w kwocie 800zł (800/12=67zł) Ponadto jest wydatek okresowy a obecnie przysługuje też od Państwa świadczenie 500zł na wypoczynek. Również kieszonkowe nie jest wydatkiem, który wchodzi w skład stały usprawiedliwionych kosztów utrzymania dziecka.
Oceniając materiał dowodowy w sprawie stwierdzić należy, że pełnomocnik powódki nie udokumentowała w sposób jasny i przejrzysty wydatków, jakie opisała w pozwie. Mając na uwadze treść art. 6 KC ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Załączone do akt kopie przelewów, paragony nie zawsze odzwierciedlają wysokość ponoszonych regularnie wydatków czego przykładem może być iż rachunki są wystawiana na lokal przy ul. (…) a w pozwie wskazano, że dziecko mieszka na ul. (…) .
Do oceny zeznań przedstawiciela ustawowego powoda wobec braku szczegółowego wykazania i udokumentowania poszczególnych kosztów konieczne było zastosowanie wiedzy i doświadczenia życiowego, zgodnie z którym uznano wysokość nieudokumentowanych wydatków, tak jak wskazano w stanie faktyczny uzasadnienia. Sąd kierował się przy tym również wiekiem małoletniej i wynikającymi z tego tytułu jego potrzebami.
W ocenie Sądu zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletniej, przy uwzględnieniu możliwości zarobkowych i majątkowych ich rodziców, powinien zamykać się obecnie na poziomie kwoty 2000 zł miesięcznie. Kwota ta zaspokoiłaby – zdaniem Sądu – w pełni potrzeby małoletniej, pozwalając na pokrycie w pełni ich usprawiedliwione potrzeby, na które składają się koszty wyżywienia, szkoły odzieży i obuwia, a także środków czystości, higieny i zabawek. W ocenie Sądu nie może budzić wątpliwości, iż wydatki na zakup żywności są wydatkami stałymi. Natomiast do stałych wydatków należy również, w ocenie Sądu, zaliczyć zakup odzieży i obuwia, nie ulega bowiem wątpliwości, iż dziecko intensywnie rośnie i z pewnością wymiana ubrań będzie u niej konieczna częściej.
Oboje rodzice małoletnich mają możliwości zarobkowe. Ojciec powódki jak deklarował na rozprawie zarabia 2300zł netto a w utrzymaniu córki pomaga mu rodzina. Na córkę otrzymuje świadczenie 500+, które powinny być przeznaczane na dziecko. Sytuacja majątkowa ojca powódki jest lepsze , ma stały dochód, pomoc swoje matki i żony, która też ma stałą pracę jako kurator zawodowy. Nadto mieszka on w Ś. gdzie jest dużo ofert pracy w porównaniu z pozwaną mieszkającą na wsi i mająca pod opieką 2 letnie córkę. Ponadto w ocenie Sądu ojciec powódki osiąga wyższe dochody niż deklaruje , biorąc pod uwagę koszty jakie ponosi na córkę oraz to, że jeszcze utrzymuje siebie i nową rodzinę.
Ustalając usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniej powódki Sąd wziął pod uwagę i uznał koszty opłacanego czesnego za prywatną szkołę wysokości 465 zł. Sąd dał tutaj wiarę zeznaniom przedstawiciela ustawowego, że zapisanie małoletniej powódki do prywatnej szkoły było konieczne ze względu na zapóźnienia jakie dziecko miało w nauce i że nie poradziłoby sobie z nauką w publicznej szkole. Należy tutaj jednak podkreślić, że nie konsultował tej decyzji z matką powódki, tym bardziej, że pozwana nie ma możliwości zarobkowych i finansowych aby tym kosztom sprostać. Poza tym należałoby rozważyć zapisanie córki do szkoły państwowej , co obniżyło by koszty jej utrzymania. Podobnie ma się kwestia założenia aparatu ortodontycznego. Jeśli chodzi o ten właśnie wydatek to jest on ponoszony po części przez babcię małoletniej. W tym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej, że koszt ten został poniesiony przez babcię przynajmniej po połowie jak również, że rower i laptop kupiła babcia małoletniej powódki.
Podkreślić należy, iż granice obowiązku alimentacyjnego wyznacza przepis art. 135 § 1 i 2 KRO stanowiący o tym, że warunkowane są one z jednej strony zakresem usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, a z drugiej strony możliwościami majątkowymi i zarobkowymi zobowiązanego do alimentacji.
Pozwana natomiast obecnie nie pracuje , choć jest stan zdrowia pozwala na pracę. Ma dobry zawód fryzjer, kurs tatuaży. Ponadto pozwana ma na utrzymaniu troje dzieci, syna K. na którego ma zasądzone alimenty 400zł, powódkę oraz małoletnią córkę L. 2 letnią. Nadto mieszka na wsi , co też ogranicza jej a możliwości zarobkowe. Obecnie utrzymuje się ze świadczeń otrzymywanych na córkę alimenty 400zł, 500+ zasiłek 89zł , co łącznie daje kwotę 989zł . Z tej kwoty dokłada się matce do opłat 200zł i pozostałej części powinna przeznaczyć na utrzymanie córki i pozostałych dzieci Obecna sytuacja majątkowa pozwanej w ocenie Sądu nie pozwała , by ponosiła koszty utrzymania córki w kwocie 1200zł , jak żądała tego powódka a tylko w kwocie 500zł.
Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej, że z uwagi na miejsce zamieszkania i konieczność sprawowania opieki nad młodszą córka, jak też matką, która jest na rencie, nie ma ona obecnie możliwości podjęcia stałego zatrudnienia. Dochody jakie osiąga z pobieranych alimentów na najmłodsza córkę, świadczenia 500+ oraz dodatkowych świadczeń rodzinnych pozwalają ledwie na utrzymanie się pozwanej i jej najmłodszej córki. Należy pamiętać również o tym, że pozwana jest dodatkowo zobowiązana do płacenia alimentów na swojego syna K. D. (1) w wysokości 450 zł. Zdaniem Sądu w rozpatrywanych okolicznościach faktycznych partycypowanie w ustalonych kosztach utrzymania małoletniej kwotą 500 zł przez pozwaną jest zasadne i przy podjęciu odpowiednich starań z jej strony będzie możliwe do realizacji.
Pozwana w związku z tym – zdaniem Sądu – powinna dołożyć wszelkich starań , by partycypować w kosztach utrzymania córki w kwocie 500zł miesięcznie. Zdaniem Sądu kwota alimentów uwzględnia możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanej.
Przy uwzględnieniu ustalonej kwoty 500zł miesięcznie, ojciec powódki– po otrzymaniu od pozwanej kwoty 500zł miesięcznie, będzie musiał zapewnić jej pozostałą kwotę utrzymania. Należy bowiem jeszcze raz podkreślić, iż obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach i oboje rodzice powinni go realizować. Nadto wskazać należy, iż świadczenia jakie uzyskuje ich ojciec z tytułu 500+ powinny być przeznaczane w pierwszej kolejności przede wszystkim na utrzymanie dziecka. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 20 lipca 2021 r. III RC 69/21
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
