Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony alkoholika, narkomana, chorego psychicznie czy hazardzisty

Zawarcie małżeństwa prowadzi zwykle do powstania majątku wspólnego między małżonkami, ponieważ obecnie w Polsce nadal najczęściej występuje wspólność ustawowa jako małżeński ustrój majątkowy. Ta sytuacja wynika z faktu, że zgodnie z art. 47 § 1 KRO dla modyfikacji małżeńskiego ustroju majątkowego – w celu wprowadzenia między małżonkami ustroju umownej wspólności majątkowej (rozszerzonej lub ograniczonej) albo ustroju rozdzielności majątkowej – konieczne jest zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej w formie aktu notarialnego (tzw. intercyza małżeńska).  Zgodnie z art. 31 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek (wspólność ustawowa). W świetle tego przepisu odróżnić należy pojęcie „wspólności ustawowej” od pojęcia „majątku wspólnego”.

Na podstawie przepisu art. 31 § 2 KRO wspólność majątkowa, o której mowa powyżej, obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny), do których zaliczyć należy w szczególności:

1)  pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,

2)  dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,

3)  środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,

4)  kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o których mowa w art. 40a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z przepisem art. 31 § 1 zd. 2 KRO przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością majątkową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Przepis art. 33 KRO enumeratywnie (w sposób wyczerpujący) wskazuje na te składniki, które wchodzą w skład majątku osobistego. Są to:

1)  przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,

2)  przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,

3)  prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,

4)  przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,

5)  prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

6)  przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,

7)  wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

8)  przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,

9)  prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

10)  przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony uzależnionego alkoholika, narkomana, chorego psychicznie czy hazardzisty Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony alkoholika, narkomana, chorego psychicznie czy hazardzisty

Zgodnie z przepisem art. 36 § 2 KRO zasadą jest samodzielne zarządzanie majątkiem wspólnym przez każdego z małżonków. Konsekwencją szerokiego zakresu uprawnień małżonków do samodzielnego zarządzania majątkiem wspólnym jest, wyrażona w przepisie art. 36 § 1 KRO, konieczność udzielania sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.

Od powyższej zasady przepisy KRO przewidują trzy wyjątki:

1)  pierwszy z nich przewidziany jest przepisem art. 36 § 3 KRO, zgodnie z którym małżonek wykonujący zawód lub prowadzący działalność gospodarczą ma wyłączne prawo do samodzielnego zarządu przedmiotami majątkowymi służącymi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej;

2)  drugi to określona przepisem art. 361 § 1 KRO możliwość sprzeciwienia się przez współmałżonka czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka;

3)  trzecim wyjątkiem jest konieczność wyrażenia przez drugiego małżonka zgody na skuteczne dokonanie czynności prawnej przez współmałżonka.

Zgoda obligatoryjna jest niezbędna do ważności czynności prawnych określonych w przepisie art. 37 § 1 KRO, to jest do dokonania:

1)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków,

2)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal,

3)  czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa,

4)  darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem darowizn zwyczajowo przyjętych.

Długi, pożyczki, kredyty i umowy bez wiedzy i zgody męża albo żony

Brak zgody obligatoryjnej po stronie współmałżonka powoduje nieważność czynności prawnej. Fakultatywna zgoda współmałżonka, określona w przepisie art. 41 § 1 KRO, nie wpływa na ważność czynności prawnej, a jedynie na zakres odpowiedzialności małżonków – rozszerzając ją na cały majątek wspólny.

Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9.

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony alkoholika, narkomana, chorego psychicznie czy hazardzisty Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Niedopuszczalne jest jednorazowe (ogólne) wyrażenie zgody na dokonywanie wszelkich lub jedynie rodzajowych czynności przez współmałżonka. Przedmiotowa zgoda powinna dotyczyć bowiem konkretnego zobowiązania. Istnienie zgody o charakterze ogólnym mogłoby oznaczać, że drugi z małżonków mógłby zaciągać zobowiązania, o których istnieniu nie wiedziałby jego współmałżonek, a mimo to musiałby znosić to, że wierzyciel zaspokaja się z całego majątku wspólnego małżonków. Powyższe oznacza, że jedynie uzyskiwanie zgody współmałżonka na zaciągnięcie każdego kolejnego zobowiązania pozwoli wierzycielowi zaspokoić się również z majątku wspólnego małżonków.

Ustawodawca wprowadzając zmiany do majątkowego prawa małżeńskiego, zróżnicował odpowiedzialność małżonka za zobowiązania współmałżonka majątkiem wspólnym w zależności od tego, czy zobowiązanie jednego z małżonków wynika z czynności prawnej, innego zdarzenia (czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia), dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, ma związek z prowadzeniem przedsiębiorstwa albo powstało przed powstaniem wspólności majątkowej.

Jeżeli zobowiązanie wynika z czynności prawnej, na którą małżonek udzielił zgody, wówczas wierzyciel może – po spełnieniu określonych wymagań przewidzianych przepisami KPC – prowadzić egzekucję z majątku wspólnego. Jeżeli natomiast małżonek zaciągnął zobowiązania bez zgody współmałżonka, zobowiązanie nie wynika z czynności prawnej, wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności majątkowej lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia tylko z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 KRO. W przypadku wierzytelności, która ma związek z prowadzeniem przedsiębiorstwa egzekucja może być prowadzona także z przedmiotów wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

To doprecyzowanie oraz wyraźne odwołanie się do świadomości i woli małżonka dłużnika w momencie zaciągania zobowiązania, których wyrazem jest zgoda na jego zaciągnięcie chronią rodzinę, jak i pewność obrotu. Zasady odpowiedzialności małżonków za zobowiązania jest wyrazem troski ustawodawcy o dobro rodziny dłużnika i prowadzi do konkluzji, że dla ustawodawcy priorytetem jest ochrona majątku małżonków.

Poza powyższymi zmianami, które dotyczą treści art. 41 KRO, należy również skonstatować, że na kształt odpowiedzialności małżonków za zobowiązania mają także istotny wpływ przepisy KRO regulujące ustrój wspólności majątkowej, a zwłaszcza przepisy nakładające na małżonka obowiązek współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym, obowiązek informowania współmałżonka o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny, jak również wskazanie przez ustawodawcę przedmiotów majątkowych, które przynależą do majątku wspólnego.

Do zobowiązań, które nie wynikają z czynności prawnych należy zaliczyć zobowiązania z tytułu czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia oraz zobowiązania alimentacyjne. W przypadku tego typu zobowiązań wierzyciel może zgodnie z art. 41 § 2 KRO żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika lub dochodów uzyskiwanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. W przypadku zobowiązań, które nie wynikają z czynności prawnych, wierzyciel nie może kierować egzekucji do przedmiotów majątkowych należących do wspólności majątkowej z zastrzeżeniem jednakże przedmiotów majątkowych przynależnych do majątku wspólnego, które są enumeratywnie wymienione w art. 41 § 2 KRO.

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony uzależnionego alkoholika, narkomana, chorego psychicznie czy hazardzisty

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że odpowiedzialność dłużnika wobec wierzyciela za zobowiązania określone w art. 41 § 2 KRO nie rozciąga się na należące do majątku wspólnego przedmioty majątkowe, które zostały nabyte za środki pochodzące z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9 KRO, jak również na dochody uzyskane z majątku osobistego.  Obowiązujące uregulowanie prawne, co do zasady, uniemożliwia prowadzenie egzekucji z przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego w przypadku, gdy źródłem zobowiązania jest czyn niedozwolony.

Jeżeli oboje małżonkowie są współdłużnikami, to odpowiedzialność małżonków za takie zobowiązania wynika z zasad ogólnych prawa cywilnego. Bez znaczenia jest to, czy małżonkowie są współdłużnikami z tytułu zawartej umowy, czy z tytułu popełnienia czynu niedozwolonego. Jeżeli oboje małżonkowie są współdłużnikami, a więc stroną stosunku zobowiązaniowego ponoszą z tego tytułu odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych. Małżonkowie za takie zobowiązania będą odpowiadać zarówno majątkiem wspólnym, jak i swoimi majątkami osobistymi.

Odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego może powstać również w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa przez jednego z małżonków. W takim przypadku należy stwierdzić, że wierzyciel może żądać zaspokojenia nie tylko z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, lecz również z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

Art. 41 ma w zasadzie charakter bezwzględnie obowiązujący i jego działanie nie może być ani zmodyfikowane, ani wyłączone wolą małżonków. Za prawnie dopuszczalne uznaje jednak możliwość odstępstwa od zasad określonych w art. 41 w konkretnym stosunku prawnym, na podstawie umowy zawartej przez jednego z małżonków z wierzycielem. Umowa taka może prowadzić do rozciągnięcia odpowiedzialności małżonka na cały majątek wspólny w przypadku, gdy odpowiada za dług tylko swoim majątkiem osobistym i niektórymi przedmiotami należącymi do majątku wspólnego.

Odpowiedzialność za długi, kredyty, pożyczki czy umowy męża albo żony uzależnionego alkoholika, narkomana czy hazardzisty Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Mocą proceduralnego przepisu art. 787 KPC, korespondującego z przepisem art. 41 § 1 KRO, tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała za zgodą małżonka dłużnika. Jeżeli więc małżonek wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania, to wierzyciel powinien najpierw pozwać małżonka-dłużnika, a po wygraniu sprawy (uzyskaniu tytułu egzekucyjnego) wystąpić z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności również przeciwko małżonkowi dłużnika.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu