W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.
W uchwale z dnia 15 marca 2006 r. III CZP 106/05 Sąd Najwyższy wskazał: Powództwo o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może wytoczyć tylko osoba uprawniona do złożenia wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej (art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm. i art. 6262 § 5 KPC).
Interes prawny – jak wskazuje uzasadnienie uchwały- jest samodzielną przesłanką powództwa jedynie wówczas, gdy tak stanowi przepis prawa. Takim przepisem jest właśnie art. 189 KPC, z którego jednoznacznie wynika, że źródłem legitymacji procesowej przy powództwie o ustalenie jest interes prawny. Pogląd, jakoby powództwo przewidziane w art. 10 ust. 1 KWU było odmianą powództwa o ustalenie, nie jest trafny. Opiera się on na budzącym zastrzeżenie założeniu, że zasadniczym warunkiem powództwa wytoczonego na podstawie tego przepisu jest również ustalenie przez sąd istnienia prawa powoda, które nie jest wpisane do księgi wieczystej lub jest wpisane błędnie, bądź też ustalenie nieistnienia obciążenia lub ograniczenia dotykającego prawa powoda wpisanego do księgi wieczystej.
Należy mieć na względzie przyjętą w tym przepisie konstrukcję wiążącą uzgodnienie z wpisem, co wskazuje na synchronizację unormowania legitymacji do wytoczenia powództwa z legitymacją do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej. W konsekwencji trzeba przyjąć, że te same osoby, które mogą złożyć wniosek o dokonanie wpisu (art. 626 art. 2 § 5 KPC), są legitymowane do wytoczenia powództwa przewidzianego w art. 10 ustawy o ksiegach wieczystych i hipotece, a więc właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na której rzecz wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej.
Sens art. 10 cytowanej ustawy można odczytać dopiero w powiązaniu z art. 626 art. 2 § 5 KPC, co uzasadnia przyjecie, iż powództwo o usunięcie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym może wytoczyć tylko osoba uprawniona do złożenia wniosku o dokonanie wpisu w księdze wieczystej w rozumieniu art. 626 art. 2 § 5 KPC Rozwiązanie to jest zgodne z celem omawianego postępowania o uzgodnienie i tworzy spójność merytoryczną art. 10 KWU nie tylko z art. 6262 § 5 KPC, ale także z art. 31 ust. 2 KWU
Zgodnie z art Art. 626 2. § 5. KPC Wniosek o dokonanie wpisu może złożyć właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, osoba, na rzecz której wpis ma nastąpić, albo wierzyciel, jeżeli przysługuje mu prawo, które może być wpisane w księdze wieczystej.
Niezgodność wpisu może być usunięta w procesie o uzgodnienie stanu prawnego na podstawie art. 10. Ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Stan prawny, jaki ma być w księdze wieczystej ujawniony, musi być wykazany dokumentem świadczącym o istnieniu pewnego stanu prawnego nieruchomości. Stan ten nie może wynikać z twierdzeń osób zainteresowanych.
SN w wyroku z dnia 21 marca 2001 r., III CKN 1214/98 (OSNC 2001, nr 11, poz. 165), stwierdził, że uwzględnienie powództwa z art. 10 może nastąpić tylko wówczas, gdy ustalony przez sąd rzeczywisty stan prawny okaże się tożsamy ze stanem objętym żądaniem pozwu.
Ciężar dowodu, że rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest inny niż ujawniony w księdze wieczystej, spoczywa na powodzie, a tego obowiązku powód nie zrealizował.
W wyroku z dnia 19 listopada 2004 r. II CK 152/04, Sąd Najwyższy wskazał:, że przepis art. 10 ust. 1 KWU zawęża krąg podmiotów czynnie legitymowanych wyłącznie do osób, których prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie, albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia. Tak określony ustawowo krąg uprawnionych do wystąpienia z powództwem przewidzianym w art. 10 ust. 1 KWU wyznacza też kształt możliwego do zgłoszenia w jego ramach żądania. Powód może więc domagać się wpisania swojego prawa, które dotąd nie było wpisane, może żądać poprawnego wpisania swego prawa w miejsce dotychczas błędnie wpisanego prawa, a wreszcie może żądać skorygowania błędnie wpisanego obciążenia lub ograniczenia jego prawa.
Przewidziane w art. 10 KWU powództwo nie może być traktowane jako uniwersalny instrument prawny służący do regulowania stanu prawnego w nieograniczonym podmiotowo zakresie, a jedynie do usuwania niezgodności stanu prawnego nieruchomości ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, co oznacza, że po obu stronach takiego sporu muszą wystąpić podmioty powołujące się na przysługujące im prawo do tej samej nieruchomości lub jej części.
Działanie w złej wierze nie jest materialno prawną przesłanką dochodzenia powództwa o ustalenie na podstawie art. 189 KPC) .
W postanowieniu z dnia 26 marca 2014 r. V CSK 686/13, wskazano także, że jedynym w zasadzie sposobem wzruszenia domniemania prawnego z art. 3 ust. 1 KWU, w myśl którego prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym jest powództwo o uzgodnienie stanu prawnego nieruchomości oparte na art. 10 KWU
Sporem o prawo własności przewidzianym w art. 618 § 1 zdanie pierwsze KPC może być sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Trzeba jednak podkreślić, że spór ten może być rozstrzygany w postępowaniu o zniesienie współwłasności tylko między współwłaścicielami, a nie między nimi a osobami trzecimi.
Sporem w rozumieniu art. 618 § 1 KPC, należącym do trybu procesowego, jest każdy spór o prawo własności toczący się tylko pomiędzy współwłaścicielami, którego rozstrzygnięcie może przesądzić, że osoba występująca jako współwłaściciel rzeczy nie jest w ogóle współwłaścicielem lub że przysługujący jej udział ma inną wartość niż deklarowana.
Małżonkowie mogą przez umowę wspólność ustawową rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Można ją zawrzeć także przed zawarciem małżeństwa. Małżonkowie mogą powoływać się względem osób trzecich na rozszerzenie, ograniczenie lub wyłączenie wspólności tylko wtedy, gdy zawarcie przez nich umowy majątkowej oraz jej rodzaj były tym osobom wiadome.
Orzecznictwo SN podkreśla konieczność ścisłej wykładni art. 47 1 KRO) , a wcześniej art. 47 § 2 KRO), oznacza to jego zastosowanie wyłącznie do intercyz, a nie do innych umów zawieranych przez małżonków, m.in. umów o podział majątku wspólnego (por. wyrok SN z dnia 8 stycznia 2008 r., III KK 368/07, Biuletyn Prawa Karnego 2008, nr 2, s. 15; wyrok SN z dnia 28 kwietnia 2004 r., III CK 469/02, OSNC 2005, nr 5, poz. 85). Zgodnie z tym ostatnim wyrokiem wierzyciel małżonka nie może powoływać się na ochronę z art. 47 1 KRO w przypadku umownego podziału majątku po zawartej intercyzie. Zgodnie z tezą wyroku SN z dnia 9 września 2011 r., I CSK 616/10, : „Przewidziana w art. 471 KRO ochrona osób trzecich odnosi się wyłącznie do umów małżeńskich majątkowych i nie może być rozszerzona na inne rodzaje umów.
W uzasadnieniu wyroku z dnia 9 września 2011 r., I CSK 616/10, SN podkreślił, że: „W przypadku przesunięć z majątku wspólnego do majątku odrębnego jednego z małżonków wierzycielowi przysługuje ochrona na ogólnych zasadach przewidzianych w art. 59 i art. 527 § 1 KC”
Zgodnie z tezą wyroku SN z dnia 28 kwietnia 2004 r., III CK 469/02, OSNC 2005, nr 5, poz. 85: „1. Przewidziana w art. 47 § 2 KRO ochrona interesów osób trzecich ma zastosowanie tylko do małżeńskich umów majątkowych wymienionych w art. 47 § 1 KRO 2. Umowa o podział majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności małżeńskiej zawarta z pokrzywdzeniem wierzycieli może być przez niego zakwestionowana skargą pauliańską (art. 527 KC)”.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPowód T. A. wniósł o ustalenie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, w ten sposób by : w dziale II ksiąg wieczystych o numerach (…) oraz (…), dokonać zamiast wpisów prawa własności tych nieruchomości B. jako właściciela, wpisać prawo własności tej nieruchomości na rzecz K. D.i B. D., jako współwłasności majątkowej małżeńskiej.
Powód wniósł by zabezpieczyć powództwo na podstawie ust. 2 art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece przez wpisanie w działach III ksiąg wieczystych nieruchomości, których dotyczy pozew, ostrzeżenia o wszczęciu niniejszej sprawy o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.
W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, ze wraz z pozwanym K. D .na początku X roku rozpoczął rozmowy o założeniu spółki produkującej folię, a pozwany w kwietniu X roku zaproponował również E. Z. rozpoczęcie wspólnej produkcji folii, a ponieważ ani pozwany K. D. ani E. Z. nie posiadali stosownych środków finansowych, to powód w celu zabezpieczenia udzielonej pożyczki w kwocie 30 000 USD zażądał wystawienia weksla, który wystawił i podpisał E., a poręczyli R. Z. (1)i K. D., a pozwana B. D. miała poręczyć, ale odwlekała poręczenie na wekslu i ostatecznie go nie złożyła.
Powód wskazał, że przez Sąd wydany został nakaz zapłaty przeciwko małżonkom Z. i małżonkom D. i zarzucił, że pozwani zataili przed nim okoliczność zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej, na mocy której wszelkie ruchomości i nieruchomości nabywała do majątku B. D. aby w przyszłości uniemożliwić powodowi skuteczne dochodzenie zapłaty kwoty pożyczki. Powód uzasadnił, że całokształt okoliczności sprawy wskazuje na działanie przez pozwanych z powziętym z góry zamiarem pokrzywdzenia Powoda.
Powód wskazuje jako podstawę prawną żądania okoliczności szczegółowo opisane w pozwie, piśmie przygotowawczym ustanowionego pełnomocnika, przesłuchaniu przed Sądem w Warszawie i złożonych pismach. Opisane przesłuchanie i pisma opierają się na twierdzeniu powoda, ze pozwani od początku działali z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela i usuwali majątek, a temu celowi miała służyć także umowa znosząca wspólność majątkowa małżonków D., co stanowi podstawę zmiany wpisów w działach II ksiąg wieczystych nabytych nieruchomości przez wpisanie w miejsce B. K. D. i B. D. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej.
Dokonane w sprawie ustalenia, opisane w stanie faktycznym sprawy, uzasadniają przyjęcie braku zasadności roszczeń powoda i nieprawidłowego sformułowania ewentualnych roszczeń.
Na podstawie przesłuchania stron, aktów notarialnych dotyczących nabycia nieruchomości będących przedmiotem sprawy, odpisów z ksiąg wieczystych nieruchomości oraz orzeczeń Sądów Rejonowych i Sądu Okręgowego, Sąd ustalił, ze wszystkie nieruchomości objęte pozwem nabyte zostały przez B. D. po powstaniu wierzytelności, po wydaniu nakazu zapłaty i po pierwszym z prowadzonych postępowań egzekucyjnych oraz po wyroku w sprawie karnej.
Pozwana nabyła przedmiotowe nieruchomości w X roku .W każdym z aktów notarialnych powołała się na wyłączenie wspólności ustawowej z mężem K. D. umową, wskazując, ze nabycia dokonuje z majątku osobistego.
Wszystkie powołane orzeczenia i poglądy, a także sam przepis art. 47 § 2 Kodeksu Rodzinnego, nie znajdują zastosowania w przedmiotowej sprawie, wobec treści roszczenia, którym powód zmierza do zmiany wpisów w księgach wieczystych. Powód nie wykazał, by właścicielem będących przedmiotem pozwu nieruchomości, był obok B. D. jej mąż K., a zatem nie wykazał by stan prawny nieruchomości był inny niż wynikający z księgi wieczystej.
Powołane orzeczenia pozwalają na uzasadnione przyjęcie, że w tego rodzaju sporach ciężar dowodu, że rzeczywisty stan prawny nieruchomości jest inny niż ujawniony w księdze wieczystej, spoczywa na powodzie, a tego obowiązku powód nie zrealizował.
W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał, by prawo własności przysługiwało innym osobom poza B. D., co stanowi przyczynę oddalenia powództwa. Mając na względzie poczynione ustalenia i opisaną analizę Sad nie znalazł podstaw do uwzględnienia powództwa, o kosztach orzeczono po myśli art. 98 Wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku – I Wydział Cywilny z dnia 7 października 2014 r. I C 1166/13
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
