Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Eksmisja męża albo żony z jego własnego mieszkania czy domu z majątku osobistego

Art. 58 § 2 kro, jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.

Zarówno w literaturze, jak i judykaturze zwrócono uwagę na podwójny aspekt art. 58 § 2 zd. 2 KRO; z jednej strony stworzył procesową dopuszczalność rozstrzygania o eksmisji w sprawie rozwodowej, choć to nie pozostaje w immanentnym związku z przedmiotem sprawy, a z drugiej stanowi szczególną materialną podstawę tego orzeczenia w wyroku rozwodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2006 r., l CSK 190/06 niepublikowany i uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20 września 1990 r., III CZP 53/90, OSNC 1991, nr 4, poz. 43). Nie budzi też wątpliwości pogląd, że małżonek eksmitowany na tej podstawie nie traci dotychczasowego tytułu prawnego do lokalu.

Już na początku obowiązywania tego unormowania pojawił się problem, czy można orzec w wyroku rozwodowym eksmisję małżonka z lokalu stanowiącego składnik jego majątku odrębnego (obecnie osobistego). Sąd Najwyższy w uchwale Izby Cywilnej z dnia 13 stycznia 1978 r., III CZP 30/77 (OSNC 1978, nr 3, poz. 39), wyjaśniając znaczenie pojęcia wspólnego mieszkania (art. 58 § 2 KRO), wskazał, że w porównaniu z zakresem znaczenia tego terminu, przyjmowanym w związku z orzekaniem o sposobie korzystania z mieszkania na czas wspólnego przebywania w nim rozwiedzionych małżonków, jest ono węższe, gdyż nie obejmuje mieszkania należącego do odrębnego majątku tego z małżonków, przeciwko któremu skierowane jest żądanie orzeczenia eksmisji. Podniósł, że żaden z obowiązujących przepisów prawa cywilnego nie uzasadnia dopuszczalności orzeczenia eksmisji uprawnionego do mieszkania, np. jego właściciela, przez osobę, której do przedmiotu żądania nie przysługuje jakikolwiek tytuł prawny. Nie ma natomiast przeszkody do orzeczenia w wyroku rozwodowym eksmisji z mieszkania stanowiącego przedmiot wspólności ustawowej. Przyjęty w tej uchwale pogląd w zasadzie jednolicie został zaakceptowany przez doktrynę.

W powołanym przez Sąd Apelacyjny wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 670/00, wprawdzie został wyrażony pogląd, że art. 58 § 2 KRO odnosi się do wszystkich postaci korzystania z lokalu i nie uzależnia eksmisji od tytułu do jego zajmowania, lecz od przesłanek wymienionych w tym przepisie, co mogłoby oznaczać, że Sąd Najwyższy odstąpił od ugruntowanego poglądu, niemniej z dalszych jego motywów wynika jednak, że w tym wypadku spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przysługiwało obojgu małżonkom.

Eksmisja męża żony własnego mieszkania domu majątku osobistego Poznań

Przedstawione zagadnienie wymaga rozważenia znaczenia dla jego rozstrzygnięcia unormowania zawartego w art. 281 KRO, który stanowi, że jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Z chwilą realizacji hipotezy wynikającej z niego normy uprawnienie to powstaje ex lege, ma jednak charakter pochodny i niesamoistny. Jego istnienie zależy od prawa podmiotowego samoistnego do lokalu drugiego małżonka. Z kolei usytuowanie tego przepisu przemawia za tym, że uprawnienie małżonka do korzystania z tego mieszkania z celu zaspokojenia potrzeb rodziny jest niezależne od tego, jaki ustrój majątkowy istnieje między małżonkami, ale z drugiej strony stanowi ważki argument przemawiający za uznaniem tego rodzinno-prawnego tytułu do mieszkania za element stosunku małżeństwa, a nie składnik obowiązku alimentacyjnego Uprawnienie to jako skutek prawny stosunku małżeństwa wygasa z chwilą ustania małżeństwa. Wynika stąd wniosek, że prawo to może być chronione w czasie trwania związku małżeńskiego także przeciwko współmałżonkowi posiadającemu tytuł do lokalu jako składnika jego majątku osobistego. Ten tytuł prawno-rodzinny odpada jednak między innymi na wypadek ustania małżeństwa, dlatego unormowanie zawarte w art. 281 KRO nie przemawia za dopuszczalnością orzekania w wyroku rozwodowym eksmisji małżonka wyłącznie uprawnionego do lokalu. Pogląd przeciwny byłby nieracjonalny chociażby z tego względu, że eksmitowany wyrokiem rozwodowym małżonek, dysponujący wyłącznym tytułem prawnym do mieszkania, mógłby natychmiast po jego prawomocności wystąpić z żądaniem opuszczenia mieszkania przez byłego małżonka.

Wprawdzie zagadnienie ograniczone zostało do dopuszczalności orzekania w wyroku rozwodowym eksmisji na podstawie art. 58 § 2 zd. 2., co zwalnia Sąd Najwyższy od szczegółowego odniesienia się do stosunku tego unormowania do regulacji zawartej w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianach kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm., dalej „OchrLokU”), niemniej – mając na uwadze jego uzasadnienie – należało także odnieść się do tej kwestii.

W literaturze w zasadzie został zaaprobowany wyrażony w wyroku z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 185/05, pogląd, że małżonek, którego prawo do korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny wynika z art. 28 KRO jest lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 OchrLokU. Trzeba także zauważyć, że wprawdzie w tamtej sprawie mężowi pozwanej przysługiwało prawo własności mieszkania, a nie lokatorskie spółdzielcze prawo do lokalu, niemniej w obydwu wypadkach sytuacja prawna uprawnionego do mieszkania tylko na postawie stosunku rodzinnego małżonków była identyczna z punktu widzenia unormowania zawartego w art. 13 ust. 2 WłLokU. Jak trafnie podniesiono w literaturze, współlokatorami są osoby także wtedy, gdy uprawnienie jednej z nich do korzystania z lokalu wywodzi się z prawa drugiego. Poza tym, choć w sprawie lokal jest przedmiotem przysługującego wyłącznie pozwanemu spółdzielczego prawa do lokalu, jednak do ochrony tego prawa na podstawie art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2003 r. Nr 2119, poz. 1116 ze zm.) stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Z użycia czasu teraźniejszego w tezie wyroku z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 185/05, wynika, że w sprawie tej Sąd Najwyższy oceniał status małżonka, któremu wobec nie rozwiązania małżeństwa nadal przysługiwało uprawnienie wynikające z unormowania zawartego w art. 281 KRO. Potwierdza to jednoznacznie uzasadnienie tego orzeczenia, w którym status lokatora pozwanych powiązany został z tym rodzinnym uprawnieniem do korzystania z lokalu. Skoro więc z chwilą orzeczenia rozwodu małżonek traci uprawnienie do korzystania z mieszkania wynikające z unormowania zawartego w art. 281 KRO, to tym samym traci status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 OchrLokU Wprawdzie w takim wypadku w razie żądania eksmisji powódki przez pozwanego przysługiwałaby jej ochrona związana z uprawnieniem do lokalu socjalnego oraz do tzw. moratorium zimowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2003 r., II CK 91/02, niepublikowany), niemniej z chwilą rozwiązania małżeństwa przez rozwód i automatycznej utraty statusu współlokatora przestaje być uprawniona do żądania na podstawie art. 13 § 2 OchrLokU eksmisji byłego małżonka wyłącznie uprawnionego do lokalu. Jak z tego wynika, „interwencyjne” działanie dla dobra rodziny tego unormowania nie idzie tak daleko, ażeby uprawniało do skutecznego żądania przez osobę nieuprawnioną, choć narażoną na naganne zachowania byłego małżonka, do eksmisji z jego mieszkania. Zresztą nie jest to wypadek jedyny, gdyż identyczna sytuacja wystąpi, gdyby z żądaniem eksmisji na podstawie na podstawie art. 13 ust. 2 WłLokU wystąpił małżonek lub były małżonek przeciwko współmałżonkowi wyłącznemu właścicielowi mieszkania, albowiem taki uprawniony nie jest on lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 OchrLokU.

Eksmisja męża żony własnego mieszkania domu majątku osobistego Poznań

Wprawdzie w sprawie rozwodowej małżonkowi przysługuje uprawnienie wynikające z art. 281 KRO i pozostaje on lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 OchrLokU, a w konsekwencji jest podmiotem uprawnionym do wytoczenia powództwa na podstawie art. 13 ust. 2 OchrLokU, niemniej rozpoznawane zagadnienie dotyczy orzeczenia eksmisji w wyroku rozwodowym. Na podstawie określonej w art. 58 § 2 zd. 2 KRO eksmisja może być orzeczona tylko w razie rozwiązania małżeństwa, w następstwie czego to rodzinne uprawnienie do mieszkania wygasa i małżonek staje się byłym współmałżonkiem małżonka wyłącznie uprawnionego, tracąc jednocześnie status współlokatora, a konsekwencji staje się osobą, której nie przysługuje jakikolwiek (samoistny ani pochodny) tytuł prawny do mieszkania. Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23 lipca 2008 r. III CZP 73/08

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu