Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Jak podzielić majątek po rozwodzie

Zgodnie z art. 31 § 1 i 2 k.r.i.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

Stosowanie natomiast do art. 33 KRO Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Stosownie do powyższego, zasadą rządzącą ustrojem małżeńskiej wspólności majątkowej jest, iż przedmiot majątkowy nabyty w czasie trwania wspólności ustawowej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków niezależnie od tego czy stroną czynności prawnej, której skutkiem jest nabycie przedmiotu majątkowego są oboje małżonków, czy jedno z nich. Decydujący jest tu bowiem czas nabycia określonej rzeczy lub prawa majątkowego i pochodzenie środków, z których nabycie nastąpiło. Jeżeli nastąpiło ono w czasie trwania wspólności majątkowej i ze środków wspólnych to wchodzą one do majątku wspólnego.

W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego Sąd ustala skład majątku wspólnego oraz jego wartość (art. 684 kpc w zw. z art. 567§3 kpc). Podziałowi podlegają przedmioty majątkowe, będące składnikami majątku wspólnego i istniejące w chwili dokonania podziału tego majątku. Ustalając skład majątku wspólnego, Sąd nie wlicza tych przedmiotów, które były co prawda objęte wspólnością, ale zostały zbyte lub zużyte w sposób zgodny z prawem. Przy dokonywaniu podziału są zaś uwzględniane przedmioty zbyte lub zużyte bezpodstawnie albo roztrwonione w ten sposób, że ich wartość zaliczana zostaje na poczet udziału tego z małżonków, którego zawinione zachowanie spowodowało uszczuplenie majątku wspólnego.

Podział majątku wspólnego obejmuje tylko takie przedmioty majątkowe, które były składnikami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej i które istnieją w chwili dokonania podziału. Jeżeli natomiast pewne składniki zostały bezprawnie zużyte lub roztrwonione przez jednego z małżonków, to ich rozliczenie może nastąpić na skonkretyzowane żądanie (kwotowo) poszkodowanego małżonka. Zarówno wysokość szkody, jak i pozostałe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej winien wykazać zainteresowany (tak: post. SN z dnia 15.11.2017r., II CSK 98/17).

Skład majątku podlegającego podziałowi powinien być ustalany na chwilę, w której ustaje wspólność majątkowa małżeńska, tj. majątek objęty wspólnością małżeńską majątkową przestaje być majątkiem wspólnym i staje się majątkiem, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego (art. 46 KRO). Między chwilą ustania wspólności majątkowej małżeńskiej a chwilą dokonywania podziału majątku, który był objęty tą wspólnością, mogą jednak zajść zmiany w stanie jego składników. Jeżeli nie istnieje już majątek wspólny, ponieważ jego podział został już dokonany, albo jego składniki zostały zużyte lub zbyte w sposób zgodny z prawe, uzasadnia to oddalenie wniosku o podział majątku wspólnego.

Postępowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, które jest jednym ze szczególnych postępowań nieprocesowych (art. 566 i 567 KPC), wchodzi w grę tylko wówczas, gdy jest przedmiot tego postępowania, tj. majątek wspólny (przy czym nakłady z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków nie stanowią składnika majątku wspólnego podlegającego podziałowi).

W uzasadnieniu uchwały z dnia 19 maja 1989 r. wydanej w sprawie III CZP 52/89 Sąd Najwyższy podkreślił, że jeżeli przed podziałem majątku wspólnego jedno z małżonków doprowadzi do rozmyślnego zniszczenia lub wyzbycia się określonych składników majątku wspólnego ze szkodą dla rodziny, to przy ustaleniu masy podziału wartość uszczuplonego majątku powinna mieć wpływ na rozliczenie pieniężne między podmiotami tego majątku albo na ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. W orzecznictwie przyjmuje się, że w przypadku składników majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego w dniu ustania tej wspólności, następnie zbytych (przekształconych) bezprawnie przez jednego z małżonków przed podziałem majątku wspólnego, sąd powinien uwzględnić je w podziale majątku, biorąc pod uwagę ich stan z chwili ustania wspólności ustawowej, zaś ich wartość – z chwili orzekania, którą określa wartość zbytego (przekształconego) prawa według jego wartości rynkowej z chwili podziału (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r. wydane w sprawie V CSK 315/13).

Podział majątku może nastąpić w drodze zawarcia stosownej umowy pomiędzy byłymi małżonkami lub – w braku porozumienia pomiędzy nimi – w drodze wydania stosownego postanowienia przez sąd. Gdy byli małżonkowie złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku.

Podział majątku w drodze postępowania sądowego powinno prowadzić do zniesienia współwłasności, a także do rozstrzygnięcia wszelkich sporów pomiędzy współwłaścicielami, związanych ze współposiadaniem rzeczy. Podział majątku może nastąpić: przez fizyczny podział rzeczy wspólnej pomiędzy wszystkich współwłaścicieli, pomiędzy niektórych spośród nich, przez przyznanie całej rzeczy jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych, przez sprzedaż rzeczy wspólnej i podział pomiędzy współwłaścicieli uzyskanej sumy.

W granicach kompetencji wynikających z art. 212 sąd jest władny, nawet bez zgody uczestników postępowania, dokonać samodzielnie wyboru sposobu podziału majątku, stosownego do okoliczności rozpoznawanej sprawy. Natomiast rozstrzygnięcie o tym, któremu byłych małżonków należy przyznać na własność w naturze całą nieruchomość, powinno być poprzedzone rozważeniem usprawiedliwionych interesów wszystkich uprawnionych.

Należy przyjąć, że w postępowaniu sądowym pierwszeństwo ma fizyczny podział rzeczy wspólnej. Sąd dokonujący działu powinien przede wszystkim brać pod uwagę ten sposób wyjścia ze wspólności, chyba że współwłaściciele żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty albo sprzedania stosownie do przepisów KPC. W braku takich żądań sąd powinien ustalić, czy istnieje fizyczna i prawna możliwość podziału. Przyznanie rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli ze względu na niemożliwość (faktyczną lub prawną) jej fizycznego podziału, pociąga za sobą konieczność przyznania byłemu małżonkowi odpowiednich spłat. Co do zasady, spłata powinna być świadczeniem pieniężnym, którego wielkość odpowiada takiemu ułamkowi wartości rzeczy, który wyznacza wielkość udziału współwłaściciela.  Spłata (dopłata) przybiera postać określonej sumy pieniędzy. Zasądzona jednorazowo spłata może zostać, zgodnie z art. 212 § 3, rozłożona na raty. Ustalając spłaty lub dopłaty, sąd ma obowiązek oznaczyć termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek.

Współwłasność może zostać zniesiona przez tzw. podział cywilny. Polega on na sprzedaży rzeczy wspólnej zgodnie z przepisami KPC. Sądowy podział majątku przez sprzedaż wchodzącej w skład majątku wspólnego nieruchomości w drodze licytacji publicznej powoduje ustanie współwłasności tej nieruchomości z chwilą jej sprzedaży. Sąd zarządza sprzedaż rzeczy, jeżeli przy zniesieniu współwłasności żaden ze współwłaścicieli nie wyraża zgody na przyznanie mu rzeczy.

Dokonanie podziału rzeczy wspólnej może pozostawiać nierozstrzygnięty problem rozliczeń pomiędzy byłymi małżonkami z tytułu dokonania nakładów na rzecz wspólną, a także z tytułu dalszego korzystania z rzeczy wspólnej. Rozliczeń tych należy dokonać w toku postępowania o podział majątku.

Przykładowe rozstrzygnięcie Sądu nr 1

Sąd Rejonowy w Poznaniu – I Wydział Cywilny sprawy z wniosku B. G. z udziałem M. G. o podział majątku wspólnego postanawia:

I ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni B. G. i uczestnika postępowania M. G. wchodzi spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego nr (…) położonego w C. przy ul. (…), wchodzącego w skład zasobów mieszkaniowych Spółdzielni Mieszkaniowej (…) w C. o wartości 97000,00 zł (dziewięćdziesiąt siedem tysięcy złotych);

II oddalić żądanie wnioskodawczyni B. G. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

III dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni B. G. i uczestnika postępowania M. G. w ten sposób, że prawo do lokalu mieszkalnego opisanego w pkt I przyznać na rzecz wnioskodawczyni B. G.;

IV zasądzić od wnioskodawczyni B. G. na rzecz uczestnika postępowania M. G. tytułem spłaty kwotę 48500,00 zł (czterdzieści osiem tysięcy pięćset złotych) płatną w terminie jednego roku od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności;

Przykład sprawy sądowej  nr 2

Sąd Rejonowy w Poznaniu – I Wydział Cywilny po rozpoznaniu sprawy z wniosku H. K. (1) z udziałem J. K. o podział majątku wspólnego postanawia:
1. Dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni H. K. (1) oraz uczestnika J. K. w ten sposób, że z wchodzących do majątku wspólnego składników w postaci:
a. Samochodu osobowego m-ki A. (…) wartości 5.000zł;
b. Maszynki elektrycznej do mięsa wartości 80zł;
c. Szatkownicy elektrycznej wartości 80zł,
d. Samochodu osobowego m-ki T. (…)wartości 7.500zł,
e. Kompletu mebli z B. w postaci komody, szafki pod telewizor, szafy, stolika kawowego i komody wartości 1.000zł,
f. Żyrandola wartości 100zł,
g. Kosiarki ręcznej wartości 100zł,
h. Niwelatora wartości 200zł,
i. Wyposażenia sypialni składającego się z łóżka, materaca i szafki nocnej wartości 100zł,
j. Lodówki wartości 800zł,
k. Środków finansowych znajdujących się na rachunku wnioskodawczyni I. Prywatny nr (…) w (…) Bank (…) Spółka Akcyjna w wysokości 0,66zł
l. Środków finansowych znajdujących się na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym S. wnioskodawczyni nr (…) w (…) Bank (…) Spółka Akcyjna w wysokości 3,70zł,
m. Środków finansowych znajdujących się na rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym (…) z Kredytem Odnawialnym uczestnika nr (…) w (…) Bank (…) Spółka Akcyjna w wysokości 10.594,07zł,
n. Środków finansowych znajdujących się na rachunku Kapitał Na Marzenia uczestnika nr (…) w (…) Bank (…) Spółka Akcyjna w wysokości 2.500zł,
o. Środków finansowych znajdujących się na rachunku Książeczka Oszczędnościowa Obiegowa uczestnika nr (…) w (…) Bank (…) Spółka Akcyjna w wysokości 37,19zł,
p. Środków finansowych znajdujących się na rachunku bankowym uczestnika nr (…) w Banku (…) Spółka Akcyjna w wysokości 265,62zł,
q. Środków finansowych znajdujących się na rachunku oszczędnościowym uczestnika w Banku Spółdzielczym w W. w wysokości 300zł,
r. Środków na rachunku Pracowniczego Programu Emerytalnego (…) Polisa nr (…) uczestnika w (…) SA w wysokości 52.320,89zł-
przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni składniki wymienione pod literami a, b, c, g, i, j, k,1wartości 5.364,36zł, zaś uczestnikowi składniki wymienione pod literami d, e, f, h, m, n, o, p, q , r wartości 75.698,28zł.
2. Tytułem dopłaty zasądzić od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 35.166,96zł (trzydzieści pięć tysięcy sto sześćdziesiąt sześć zł 96/100) płatną w terminie ośmiu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia w terminie płatności.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu