Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Komu przyzna mieszkanie i dom Sąd po rozwodzie w sprawie o podział majątku

Przedmiot postępowania o podział majątku wspólnego obejmuje:

1) ustalenie składu i wartości majątku wspólnego oraz jego podział między małżonków, byłych małżonków lub ich następców prawnych;

2) ustalenie roszczeń pomiędzy małżonkami podlegających rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego powstałych w czasie trwania wspólności,

3) ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

4) ustalenie nieważności umowy majątkowej małżeńskiej.

W sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami właściwy jest sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli wspólność ustała przez śmierć jednego z małżonków – sąd spadku.

Wniosek o podział majątku wspólnego powinien wskazywać udokumentowaną podstawę ustania wspólności majątkowej, określać majątek którego ma dotyczyć podział, zawierać żądanie dokonania podziału majątku. Jeżeli w skład majątku wchodzi np.  nieruchomość, wnioskodawca powinien dołączyć dowody dla wykazania jej przynależności do tego majątku.

Sąd ustala z urzędu oraz samodzielnie skład oraz wartość majątku wspólnego ulegającego podziałowi, niezależnie od stanowiska uczestników postępowania w tym przedmiocie. Może zatem ustalić, że określony przedmiot wchodzi w skład majątku wspólnego także wówczas, gdy uczestnicy postępowania zgodnie twierdzą, iż stanowi on majątek osobisty jednego z nich.

W czasie trwania postępowania o podział majątku wspólnego sąd dokonujący podziału jest wyłącznie właściwy do rozstrzygnięcia sporu między uczestnikami postępowania o to, czy konkretny przedmiot majątkowy należy do majątku objętego wspólnością ustawową.

Rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podział.

Na wniosek jednego z małżonków sąd może dokonać podziału majątku wspólnego w wyroku orzekającym rozwód, jeżeli przeprowadzenie podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki. Postępowanie w przedmiocie podziału toczy się w takim przypadku w trybie procesowym. W razie uchylenia wyroku orzekającego rozwód i rozstrzygającego o podziale majątku wspólnego jedynie w części orzekającej o podziale majątku wspólnego, przy jednoczesnym uprawomocnieniu się orzeczenia o rozwodzie, dalsze postępowanie toczy się w trybie postępowania nieprocesowego.

Gdy Sąd nie dysponuje zgodnym wnioskiem byłych małżonków o podział majątku powinien w pierwszej kolejności rozważyć przeprowadzenie podziału w naturze, wydzielając części nieruchomości odpowiadające wartościom udziałów współwłaścicieli, chyba, że byłoby to sprzeczne z ustawą, społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy lub pociągało za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 KC). Dopiero rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana, stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli ze spłatą pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Sąd ma, zatem wybór między przyznaniem rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, a sprzedażą licytacyjną, tylko w stosunku do rzeczy, która nie daje się podzielić.

Jednak sposób zniesienia współwłasności, jako wynik wyboru między przyznaniem rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, a zarządzeniem jej sprzedaży nie może być dokonany bez rozważenia, czy w razie przyznania rzeczy jednemu współwłaścicielowi z obowiązkiem spłaty, ma on realne możliwości jej uiszczenia. Natomiast sprzedaż rzeczy wspólnej powinna nastąpić, gdy żaden ze współwłaścicieli nie godzi się, by nabyć własność i ponosić ciężar spłat, do właściciela bowiem, a nie do Sądu należy ocena czy rzecz jest mu potrzebna, a narzucanie własności rzeczy nie byłoby racjonalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1998 r., II CKN 347/98, OSNC 1999, nr 6, poz. 108).

Nie jest tak, iż współwłaściciele mogą dowolnie wybierać sobie przedmioty przedstawiające większą wartość lub bardziej użytecznych i żądać aby niechciane przez nich rzeczy przyznać innemu współwłaścicielowi generując tym samym dla siebie spłatę. Tylko w sytuacji gdy współwłaściciel nie domaga się przyznania mu jakiejkolwiek dzielonej rzeczy to sąd nie może wbrew jego woli przydzielić mu nieruchomość lub rzecz ruchomą.

Zgodnie z prawidłową wykładnią art. 212 KC nie można przyznać nieruchomości temu ze współwłaścicieli, który nie chce otrzymać jej, zaś w razie żądania wszystkich współwłaścicieli sąd powinien dokonać podziału przez sprzedaż rzeczy.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

Skład majątku wspólnego nie był sporny natomiast całkowicie rozbieżne były propozycje co do sposobu podziału majątku wspólnego. Zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik żądali przyznania im na wyłączną własność nieruchomości. Ostatecznie sąd uznał, iż kierując się dobrem małoletniego dziecka, nad którym opiekę sprawuje wnioskodawczyni, to jej należy przyznać na wyłączną własność zabudowaną nieruchomość. Nie mogły w tej kwestii decydującego znaczenia mieć względy finansowe bo te nie przemawiały za żadnym z byłych małżonków. Dochody stron są porównywalne, ich zdolności kredytowe także, każde z nich ma stałą pracę i w miarę pewne dochody. Oczywiście jest jakimś argumentem twierdzenie uczestnika, iż w nieruchomości urodziła się jego matka, mieszkała babcia w związku z czym być może nieruchomość ma dla niego wartość sentymentalną, ale po pierwsze należy zauważyć, że dom nie był ich własnością, tylko mieszkaniem służbowym, zajmowanym z tytułu zatrudnienia w danym zakładzie pracy oraz po drugie co ważne uczestnik dysponuje tytułem własności do innego lokalu mieszkalnego, z którego może korzystać

Nie było między byłymi małżonkami porozumienia co do tego w jaki sposób podzielić ruchomości. Sąd ostatecznie zdecydował, o przyznaniu na rzecz wnioskodawczyni tych ruchomości, których się domagała w pismach procesowych a czemu nie sprzeciwiał się uczestnik a dodatkowo tych przedmiotów, które zostały wykonane na wymiar do mieszkania (meble kuchenne ze stołem i krzesłami, szafy zabudowane) oraz znajdującego się w zabudowie wyposażenia kuchennego: piekarnik, płyta, okap, zmywarka, lodówka. Pozostałe rzeczy mogą zostać zabrane z mieszkania bez szkody dla ich funkcji użytkowych. Samochody rozdzielono pomiędzy stronami – N. został przyznany na rzecz wnioskodawczyni bowiem to ona go użytkuje i na co uczestnik wyraził zgodę, w konsekwencji drugi pojazd został przyznany uczestnikowi.

Wnioskodawczyni wobec powyższego z tytułu podziału majątku wspólnego jest zobowiązana do spłaty w kwocie 168.261,50 zł. z nieruchomości oraz w kwocie 14.150 zł. z rzeczy ruchomych w tym z samochodu. Sąd odroczył termin spłaty na okres 6 miesięcy co nie jest długim terminem biorąc pod uwagę, iż wnioskodawczyni musi mieć czas na załatwienie spraw związanych np. z zaciągnięciem kredytu. Postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Sączu – I Wydział Cywilny z dnia 21 grudnia 2017 r. I Ns 320/15

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

W przedmiotowej sprawie zainteresowani zgodnie wnosili, aby podział majątku wspólnego nastąpił poprzez przyznanie poszczególnych składników jednemu z nich. Zgodnie wnieśli, aby samochód osobowy przyznać wnioskodawcy, a spór dotyczył okoliczności, komu przyznać nieruchomość położoną przy ulicy (…). W ocenie Sądu Okręgowego nieruchomość ta powinna być przyznana uczestniczce postępowania. Zarówno wnioskodawca, jak i uczestniczka mieszkają w tej nieruchomości i nie mają aktualnie innej możliwości zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Wraz z uczestniczką mieszka niepełnoletni syn zainteresowanych oraz syn dorosły, który deklaruje spłatę udziału wnioskodawcy, w zamian za możliwość korzystania z piętra domu. Na parterze mieszkałaby uczestniczka raz z małoletnim synem. Z kolei wnioskodawca może zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe poprzez zakup stosunkowo dużego mieszkania. Otrzyma on spłatę w wysokości 102.947,24, a ponadto, jak sam oświadczył, posiada środki finansowe w wysokości koło 70.000,00 zł. Z powszechnie dostępnych ofert sprzedaży mieszkań oraz opinii sporządzanych w innych sprawach Sądowi Okręgowemu z urzędu wiadomo, że w I. można za kwotę od 150 do 170 tys. zł kupić mieszkanie o powierzchni około 60 m2 wybudowane w latach 70 i 80 ubiegłego wieku. W K. ceny mieszkań są jeszcze niższe. Zatem wnioskodawca za otrzymaną spłatę może kupić mieszkanie, w którym zaspokoi swoje potrzeby mieszkaniowe. W przypadku uczestniczki postępowania za spłatę w wysokości 77.785,00 zł zakup mieszkania dwupokojowego nie byłby możliwy. Także pomoc starszego syna w nabyciu większego mieszkania jest mniej realna. Świadek zeznał, że w części domu zamierza zamieszkać z przyszłą żoną. Wspólne zamieszkiwanie dwóch rodzin w dwukondygnacyjnym domu jednorodzinnym jest realne, lecz wspólne zamieszkiwanie dwóch rodzin, nawet w większym mieszkaniu, mogłoby być źródłem konfliktów. Dlatego Sąd Okręgowy uznał, że nieruchomość położna przy ulicy (…) powinna w wyniku podziału majątku być przyznana uczestniczce postępowania, a na rzecz wnioskodawcy powinna być zasądzona dopłata.

W myśl przepisu art. 43 § 1 KRO udziały w majątku wspólnym byłych małżonków są równe. Wartość nieruchomości położonej przy ulicy (…) wynosi 179.732,00 zł. Wnioskodawca poniósł na nabycie tej nieruchomości nakłady z majątku osobistego (odrębnego) równe 14 % wartości nieruchomości. Zatem podziałowi podlega kwota 155.569,52 zł (154.569,52 zł z wartości nieruchomości oraz 1.000,00 zł wartości samochodu osobowego). Połowa tej kwoty wynosi 77,784,76 zł. Do tej kwoty należy dodać wartość nakładów poniesionych przez wnioskodawcę z majątku osobistego tj. 25.162,48 zł. Zatem dopłata, którą powinna uiścić wnioskodawczyni wynosi 102.947,24 zł.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 3

 Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji przy ustaleniu wartości składnika majątkowego podlegającego podziałowi, niezasadnie pominął obciążenie hipoteczne lokalu stanowiącego przedmiot współwłasności wnioskodawcy i uczestniczki . Zakup prawa do odrębnej własności lokalu mieszkalnego przy ul. (…) w O., został sfinansowany m.in. z kredytu hipotecznego zaciągniętego przez uczestników w Banku (…) S.A. w W. . W związku z indeksowaniem kredytu według kursu franka szwajcarskiego, pozostała do spłaty kwota wynosiła 383.740,65 zł. Zatem przydzielone uczestniczce prawo do lokalu mieszkalnego obciążone jest hipoteką w kwocie przewyższającej wartość samej nieruchomości lokalowej (250.000 zł) o 133.740,65 zł.

Zaznaczyć jednak należy, że w żadnym z powyższych orzeczeń Sąd Najwyższy nie odniósł się do sytuacji, w której wartość obciążenia hipotecznego przewyższa wartość nieruchomości. Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie, ponieważ z powodu umocnienia się waluty, w której został udzielony kredyt (frank szwajcarski), kwota kredytu przewyższyła znacznie wartość nieruchomości wspólnej .

W tych okolicznościach, realna wartość lokalu położonego przy ul. (…) w O. (250.000 zł), powinna być pomniejszona o obciążenie kredytem hipotecznym wynikającym z umowy o kredyt hipoteczny zawartej przez wnioskodawcę i uczestniczkę postępowania w kwocie 90 839,09 CHF tj. kwocie 383 740,65 zł.

W związku z powyższym, uczestniczki J. Ż. – której przyznano prawo odrębnej własności lokalu przy ul. (…) w O., nie należało obciążać spłatą na rzecz wnioskodawcy, z uwagi na obciążenie tego prawa kredytem hipotecznym.

Zgodnie z powyższym, zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia o przyznaniu prawa do lokalu J. Ż. miał fakt, że uczestniczka zamieszkuje w tej nieruchomości wraz z wspólnym dzieckiem jej i wnioskodawcy . W lokalu przy ul. (…), córka ma zapewnione wszystkie niezbędne dla jej rozwoju warunki – własny pokój urządzony stosownie do jej wieku i potrzeb.

Aktualny mąż uczestniczki nie ma żadnego prawnego obowiązku zapewnienia mieszkania małoletniej córce wnioskodawcy i uczestniczki. Obowiązek ten spoczywa bowiem na obojgu rodzicach.

Ponadto uczestniczce przysługiwało skuteczne żądanie wobec wnioskodawcy w zakresie rozliczenia nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny w postaci kwoty 36 500 zł wpłaconej na poczet ceny za prawo do lokalu przy ul. (…) oraz ½ sumy spłat wspólnego długu hipotecznego od dnia ustania wspólności ustawowej , który nie był uzależniony od faktu zamieszkiwania wnioskodawcy w przedmiotowym lokalu w wysokości 4 185,72 zł (8371,44zł:2), a także ½ opłat przez nią uiszczanych z tytułu korzystania z lokalu od dnia zniesienia współwłasności w łącznej wysokości 4 382,60 zł (opłaty za lokal + fundusz remontowy – do spłaty przez wnioskodawcę -2 191,30 zł -4 382,60 zł: 2) . Łącznie daje to kwotę 42 877, 02 zł, której uczestniczka mogłaby żądać tytułem rozliczenia ww. nakładów na majątek wspólny , a co do których wyraźnie , kilkakrotnie oświadczyła, że nie żąda ich rozliczenia w przypadku przyznania jej prawa do lokalu.

Zauważyć należy, że ostatecznie zarówno wnioskodawca i uczestniczka postępowania, wyrazili chęć otrzymania nieruchomości lokalowej położonej przy ul. (…) w O.. Ponadto sprzedaż licytacyjna będzie uzasadniona i celowa , o ile nie będzie się temu sprzeciwiać dobro małoletnich dzieci byłych małżonków , które sąd powinien uwzględnić przy zniesieniu współwłasności praw, których przedmiotem jest prawo do mieszkania , gdy bank nie zgadza się na zwolnienie jednego z małżonków z długu z tytułu zaciągniętego kredytu , a jeden z małżonków (jak w niniejszej sprawie) sprzeciwia się przyznaniu nieruchomości drugiemu z małżonków , przy dalszym trwaniu zobowiązania obojga małżonków wobec banku (uzasadnienie postanowienia SN z 26 listopada 2009 r., III CZP 103/09) W tych okolicznościach, zarządzenie sprzedaży spornego lokalu przez Sąd Rejonowy nie było uzasadnione. W ocenie Sądu Okręgowego, powyższe okoliczności uzasadniają przyznanie nieruchomości uczestniczce postępowania, bez spłat na rzecz wnioskodawcy.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu