Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podział majątku – zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony przynoszący dochód

Przez nakłady w rozumieniu przepisu art. 45 § 1 KRO należy rozumieć koszty poniesione w związku z zachowaniem, używaniem lub ulepszeniem tej rzeczy. Z treści art. 45 § 1 i 2 KRO wynika, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Zatem w przypadku rzeczy (przedmiotów majątkowych) przynoszących dochód, nakłady konieczne nie podlegają zwrotowi na podstawie art. 45 KRO. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodzin. Wynika stąd, że nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek odrębny jednego z małżonków nie są składnikiem tego majątku, ale elementem zewnętrznym w stosunku do tego majątku, a ich zwrotu dokonuje się przy podziale majątku, a nie w jego ramach. Pomijając literalne brzmienie przepisu art. 45 § 1 KRO do takich samych wniosków prowadzą same założenia postępowania o podział majątku wspólnego i charakter nakładów, jako dobrowolnego użycia własnych dóbr majątkowych na rzecz innej osoby bez względu na jej wolę, a więc wszelkich inwestycji utrzymujących rzecz w należytym stanie lub ulepszających ją.

Wydatki i nakłady konieczne na przedmioty majątkowe przynoszące dochód

W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że nakładami koniecznymi są wydatki, których celem jest utrzymanie normalnego stanu rzeczy umożliwiającego normalne (zgodne z jej przeznaczeniem) korzystanie. Nakłady poczynione w innym celu pozostaną poza granicami nakładów koniecznych, a zatem podlegać będą rozliczeniu na podstawie art. 45 § 1 KRO. Poza nakładami koniecznymi odróżnia się w nauce nakłady użyteczne i zbytkowne.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego dokonując dystynkcji między poszczególnymi kategoriami nakładów, wyrażono zdanie, że przez nakłady konieczne należy rozumieć nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdolnym do normalnego z niej korzystania (np. remonty bieżące, kapitalne). Nakładami użytecznymi natomiast są nakłady poczynione w celu ulepszenia rzeczy (np. inwestycyjne), zwiększające wartość rzeczy, na której zostały poczynione (por. np. wyrok Sąd Najwyższego z 13.04.1983 r. (IV CR 67/83, OSNC 1983, Nr 11, poz. 186),

W odniesieniu do nakładów zbytkownych, przyjmuje się w nauce, że chodzi o takie nakłady, które czynione są wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb estetycznych osoby dokonującej tych nakładów. Nakłady te nie prowadzą do zwiększenia wartości rzeczy lecz nie są też nakładami koniecznymi – niezbędnymi dla zachowania substancji i użyteczności rzeczy.

Jako podnoszące wartość nie mogą być bowiem oceniane zmiany polegające na zastąpieniu pewnych elementów lub technologii wykonania standardowych w budownictwie w momencie wznoszenia budynku takimi elementami (lub wykonaniem prac w technologii), które stały się standardem chwili remontu, nawet jeśli te nowe elementy posiadają lepsze parametry techniczne, lecz (przy uwzględnieniu postępu technologicznego i sukcesywnego zastępowania na rynku pewnych technologii lub materiałów nowymi) stanowią substytut materiałów i technologii dotychczas stosowanych.

Podział majątku – zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony

Podział majątku – zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony zarabiający, przynoszący dochód, przychód i zysk Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Przykładowo. o ile zatem nowe elementy zastępowały w rozwoju technologicznym elementy remontowane i prace polegające na ich wbudowaniu w miejsce zużytych elementów nie miały charakteru ulepszeń (nie podnosiły funkcjonalności budynku) lub nakładów zbytkownych (nie miały za zadanie służyć wyłącznie zaspokojeniu potrzeb estetycznych) to nie ma podstaw do tego, by uznać, że poczynione nakłady remontowe nie były nakładami koniecznymi i że doszło do ulepszenia budynku.

Wedle zaś art. 567 § 1 KPC, w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga między innymi o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia zostały dokonane z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Choć na gruncie art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC w przypadku dokonywania podziału majątku wspólnego, to rzeczą sądu jest ustalenie z urzędu co wchodzi w skład majątku objętego uprzednio wspólnością ustawową małżeńską, jak również jego wartość. To jednak roszczenie rozliczenia nakładów, pomimo że zgłaszane w postępowaniu nieprocesowym, ma poza wszelką wątpliwością charakter ściśle procesowy i sąd nie ustala z urzędu faktu poniesienia ewentualnych nakładów oraz ich wartości, bowiem w tym zakresie inicjatywa dowodowa należy do stron (vide: postanowienie SN z dnia 16 października 1997 r., III CKN 395/97).

Nakłady dokonane z majątku wspólnego na majątek osobisty nie wchodzą do majątku wspólnego i nie podlegają podziałowi, ale zwrotowi w zasadzie jako wierzytelność pieniężna (a ściślej zazwyczaj udział 1 w takiej wierzytelności) jednego z małżonków w stosunku do drugiego. O ile zatem dopuszczalne i możliwe jest dokonanie podziału wszelkich wierzytelności pieniężnych małżonków przysługujących im wobec osób trzecich, w tym również z tytułu nakładów dokonywanych na nieruchomości takich osób (choć w piśmiennictwie wyrażono pogląd o podziale takich wierzytelności ex lege bez konieczności dokonania ich umownego, czy też sądowego podziału), to trudno wyobrazić sobie dokonanie podziału wierzytelności małżonków z tytułu nakładów czynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty. W związku z tym przyjmuje się, że jakkolwiek o zwrocie nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków orzeka się z urzędu, to jednak roszczenia o ich zwrot nie uwzględnia się przy ustaleniu składu majątku wspólnego podlegającego podziałowi i – jak wynika z art. 45 § 1 KRO i art. 567 § 1 KPC – rozstrzygnięcie o zwrocie tych wydatków i nakładów jest w sprawie o podział majątku wspólnego orzeczeniem dodatkowym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 roku, III CZP 148/07, OSNC rok 2009, nr 2, poz. 23).

W świetle przepisu art. 45 § 2 KRO zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków i poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, a więc orzeczenie w tym zakresie nie ma charakteru orzeczenia działowego, rozstrzygającego o tym co jest zasadniczym przedmiotem postępowania, ale z uwagi na potrzebę zapewnienia realizacji postulatu kompleksowości, przybiera postać orzeczenia akcesoryjnego. Konsekwencją tego unormowania jest art. 567 § 1 KPC, według którego w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie podlegają zwrotowi. Tak w doktrynie jak i w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny tylko na wniosek (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN 395/97).

Wniosek o zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony

Podział majątku – zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony zarabiający, przynoszący dochód, przychód i zysk

Na to, że o zwrocie wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty sąd orzeka bez osobnego wniosku, wskazuje natomiast będący przepisem prawa materialnego art. 45 § 1 KRO, według którego „każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty (…)” (zdanie pierwsze) i „może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swego majątku osobistego na majątek wspólny” (zdanie drugie). Z przeciwstawienia „powinności zwrotu” z „możnością żądania zwrotu” wynika, że o ile w drugim wypadku zwrot jest uzależniony od zgłoszenia żądania (wniosku), to w pierwszym wypadku jest on obowiązkiem małżonka, którego realizacja nie wymaga inicjatywy ani tego, ani drugiego z małżonków. Uzasadnia to także orzekanie z urzędu o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków, pomimo że – jak już wcześniej wskazano – roszczenia o ich zwrot nie uwzględnia się przy ustaleniu składu majątku wspólnego podlegającego podziałowi i – jak wynika z art. 45 § 1 KRO i art. 567 § 1 KPC – rozstrzygnięcie o zwrocie tych wydatków i nakładów jest w sprawie o podział majątku wspólnego orzeczeniem dodatkowym (uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 roku, III CZP 148/07, OSNC rok 2009, nr 2, poz. 23).

Przyjąć więc należy, że z jednej strony w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania, z drugiej zaś sąd nie jest związany podaną przez uczestników postępowania kwalifikacją określonych nakładów jako podlegających rozliczeniu w ramach właściwego zastosowania przepisu prawa materialnego art. 45 § 1 zd. 1 KRO.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W tym kontekście zauważyć należy, że jakkolwiek pomiędzy wnioskodawczynią i uczestnikiem bezsporne było dokonanie z ich majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika nakładów opisanych w punkcie I. podpunkt 3. zaskarżonego postanowienia, to jednak nie mógł zostać uwzględniony jako taki, nie podlegający zwrotowi na podstawie przepisu art. 45 § 1 zd. 1 KRO nakład na budowę tuneli foliowych. Przepis ten wyłącza bowiem możliwość skutecznego dochodzenia zwrotu nakładów koniecznych poczynionych z majątku wspólnego na przedmioty stanowiące majątek osobisty i przynoszące dochód. Kwota 2800 zł wydatkowana przez wnioskodawczynię i uczestnika w celu wymiany konstrukcji drewnianych obu tuneli oraz zakupu na nie folii, miała niewątpliwie charakter nakładu koniecznego poniesionego na rzecz przynoszącą dochód, a więc nie podlegającego zwrotowi na podstawie przepisu art. 45 § 1 KRO. Okoliczność tę Sąd Okręgowy musiał zaś uwzględnić z urzędu w ramach kontroli prawidłowości zastosowania przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego. Wysokość nakładów poniesionych przez wnioskodawczynię i uczestnika z ich majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika wynosi zatem 24.000 zł i z tego tytułu wnioskodawczyni należy się zwrot połowy tej kwoty a więc kwoty 12.000 zł.

Podział majątku – zwrot wydatków i nakładów koniecznych, użytecznych, inwestycyjnych z majątku wspólnego na majątek osobisty męża lub żony zarabiający, przynoszący dochód, przychód i zysk Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Na uwzględnienie zasługuje podniesiony przez uczestnika zarzut błędnego uwzględnienia przez Sąd Rejonowy dokonanego przez wnioskodawczynię nakładu w wysokości 10.400 zł z jej majątku osobistego na majątek wspólny. Jakkolwiek niewątpliwie uczestniczka dysponowała środkami zgromadzonymi na książeczkach mieszkaniowych (k. 81 – 82) i w świetle zawartych w nich zapisów należy uznać, że przed zawarciem związku małżeńskiego miała na dwóch książeczkach zgromadzoną co najmniej kwotę 10.440 zł, to jednak trzeba zgodzić się z uczestnikiem, że Sąd Rejonowy czyniąc ustalenia faktyczne nie wskazuje jaki był przedmiot nakładu wnioskodawczyni. Z twierdzeń faktycznych (k. 2) i zeznań samej wnioskodawczyni (k. 214 v) wynika natomiast, że środki te zostały przeznaczone na założenie sadu na nieruchomości stanowiącej w tym okresie czasu, gdy stanowiła ona własność matki uczestniczki – M. J., a zatem już nawet z tego względu nie zachodziły podstawy do uwzględnienia żądania wnioskodawczyni. Postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach II Ca 1350/16

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu