Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem

W polskiej doktrynie prawa rodzinnego i w aktualnym stanie prawnym, dopuszcza się orzeczenie przez sąd opieki naprzemiennej w sytuacji pozostawienia obojgu rodzicom pełni władzy rodzicielskiej, a jednym z warunków jej ustanowienia jest współdziałanie rodziców. Aby opieka naprzemienna mogła stać się korzystnym rozwiązaniem, spełnione muszą być szczególne warunki. Taka opieka wymaga zawsze zatem poprawnej i bezkonfliktowej relacji między rodzicami, a więc w każdej sytuacji stawiania potrzeb dziecka na pierwszym miejscu w stosunku do ewentualnych personalnych animozji między rodzicami; zostawienia za sobą przeszłości; samokontroli; dobrej komunikacji na temat dziecka i w obecności dziecka. Niezbędna jest także bardzo sprawna organizacja: precyzyjny i przewidywalny plan zapewniający jednak łatwą reorganizację w przypadku potrzeby modyfikacji; systematyczne i zrównoważone monitorowanie postępów szkolnych przez oboje rodziców; dowożenie dziecka na zajęcia szkolne i pozaszkolne. Nie bez znaczenia jest również sytuacja finansowa rodziny, jako że opieka naprzemienna oznacza utrzymywanie dwóch domów, w których pełnoprawnym mieszkańcem jest dziecko (pokój dziecka, podwójny „ komplet ” rzeczy codziennego użytku dla dziecka). W wypowiedziach psychologów zajmujących się pieczą naprzemienną podnosi się że „podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych.

Bardzo często wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej na zasadzie naprzemiennego sprawowania pieczy z zamieszkiwaniem dziecka z każdym z rodziców w okresach tygodniowych oraz odpowiednich okresach wakacyjnych i świątecznych, będzie dla dziecka rozwiązaniem dużo lepszym, niż orzeczenie o zamieszkiwaniu dziecka tylko z jednym z rodziców. Naprzemienne sprawowanie pieczy zapewnia lepszy kontakt dziecka z każdym z rodziców oraz możliwość równego udziału każdego z rodziców w procesie wychowawczym, zapewniając również sprawiedliwy podział odpowiednich obowiązków, w tym kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Opieka naprzemienna od jakiego wieku dziecka

Wiele osób zastanawia się od jakiego wieku jest opieka naprzemienna u dziecka? Zgodnie z regulacjami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 2161 § 1 i 576 § 2) dzieci mają prawo do wyrażania przed sądem swoich poglądów we wszystkich sprawach ich dotyczących. Biorąc pod uwagę zapewnienie dziecku komfortowych, przyjaznych warunków wysłuchania oraz określenie roli osób uczestniczących w tej czynności niezbędne wydaje się ustanowienie wspólnych standardów wysłuchania dziecka w procesie cywilnym i zapoznanie z nimi sędziów cywilnych i rodzinnych.

Pytania zadawane małoletniemu dziecku co do opieki naprzemiennej powinny być postawione w taki sposób, aby to sędzia mógł sam wywnioskować z wypowiedzi dziecka o tym, gdzie się dobrze czuje czy z kim się chętniej bawi. Najważniejsze jest jednak, aby dziecko jak najwięcej od siebie powiedziało o własnych życzeniach. Nie można dopuścić, aby pytania sędziego implikowały odpowiedzi.Podkreślenia wymaga fakt, iż wysłuchanie opiera się na prowadzeniu rozmowy w sposób odpowiadający możliwościom dziecka. Jego podstawową zasadą jest, aby nie obciążać młodego człowieka poczuciem odpowiedzialności za rozstrzygnięcia sądu oraz nie wikłać go w toczące się wokół sprawy konflikty (np. między opiekunami). Dzieci mogą być wysłuchiwane przez sąd we wszystkich sprawach cywilnych – np. w sprawach związanych z ustalaniem kontaktów z rodzicami, władzy rodzicielskiej, miejsca pobytu, orzeczenia i rozwiązania przysposobienia czy przeniesienia z placówki opiekuńczo-wychowawczej lub rodziny zastępczej.

Opieka naprzemienna od jakiego wieku dziecka

Zgodnie z przepisem art. 430 ustawy z dnia 17 listopada 1964r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014r., poz. 101, z późn. zm.) dalej: K.p.c., w sprawach małżeńskich, a zatem również w sprawie o rozwód, kontakty, opiekę naprzemienną czy o separację istnieje zakaz przesłuchiwania w charakterze świadków małoletnich, którzy nie ukończyli 13 lat i zstępnych, czyli właśnie dzieci, zarówno wspólnych, jak i przysposobionych przez strony, które nie ukończyły 17 lat. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, nie może zatem być uchylany ani przez sąd, ani przez wymienione osoby czy też strony.

Warto dodać, że dla realizacji praw dziecka do wyrażania swoich poglądów oraz przedstawiania własnego zdania w sprawach, które go dotyczą, zagwarantowanych w art. 12 Konwencji o prawach dziecka i art. 72 ust. 3 Konstytucji RP niezbędne jest propagowanie idei przyjaznego wysłuchiwania dzieci w toku postępowań oraz wykorzystywania przyjaznych pokoi przesłuchań.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 grudnia 1998r., I CKN 1122/98 (OSNC 1999, nr 6, poz. 119) uznał, że kierując się celowością, przy uwzględnieniu stopnia dojrzałości małoletniego oraz charakteru sprawy opiekuńczej, właściwy sąd powinien zapoznać się ze stanowiskiem tego małoletniego, mając na względzie jego dobro. Dlatego sąd poiwnien kierować się wiekiem dziecka decydując o opiece naprzemiennej na jego życzenie. Istnieją zatem uregulowania prawne w procedurze cywilnej, które mają służyć ochronie małoletniego dziecka, aby jego osobisty udział w postępowaniu nie miał dla niego ujemnych następstw. Konkluzja jest jedna.

Podsumowując ten fragment i odpowiadając na pytanie, jaki jest wiek dziecka umożliwiający otrzymanie opieki naprzemiennej, nie ma określonej granicy kiedy sąd może dać Ci opiekę naprzemienną. Większe szanse są na uzyskanie opieki naprzemiennej u starszego dziecka. Miałem przypadek, kiedy biegły orzekł, że przy czteroletnim dziecku należy wprowadzić model opieki naprzemiennej i ustalić miejsce zamieszkania dziecka przy ojcu.

Opieka naprzemienna wyrok Sądu. Udało się!

 

Opieka naprzemienna dziećmiOpieka naprzemienna dziećmi

Mąż i ojciec chce opieki naprzemiennej

W Polsce opieka naprzemienna wciąż jest rzadko wybieranym rozwiązaniem przez rodziców, a sądy podchodzą do niej “jak pies do jeża”, jednak w bogatych krajach europejskich oraz Stanach Zjednoczonych jest to często wybierana, a nawet standardowa opcja. Zachodnie badania sugerują, że to rozwiązanie ma duże plusy, ale także wady.

Jedną z takich możliwości jest wybór opieki naprzemiennej nad dzieckiem. Polega ona na podziale „po równo” (czasami jest to 50/50, ale proporcje te mogą się odrobinę różnić) – zwykle co tydzień/dwa tygodnie mama i tata wymieniają się w opiece nad swoją pociechą. W Polsce taki rodzaj sprawowania opieki nie jest jeszcze tak popularny jak w zachodniej Europie czy Stanach Zjednoczonych. To tam pojawiły się już badania dotyczące zalet i wad wybierania takiej metody.

Mąż i ojciec chce opieki naprzemiennej

Ojciec, tata czy mąż, chcąc opiekę naprzemienną wie, że zaletą takiego rozwiązania jest rozwijanie więzi psychicznej dziecka z obojgiem rodziców. Są oni w równej mierze zaangażowani w jego życie, rozwój, ważne momenty. Dziecko czuje, że rodzicom zależy, by być obecnym w jego życiu, widzi, że rozwód nie zmienił ich miłości do niego, czuje się bezpiecznie. Dzięki temu też nie doświadcza presji, że musi być „po czyjejś stronie”. Należy jednak pamiętać, by przy przekazywaniu dziecka starać się nie okazywać sobie nawzajem złości i unikać kłótni.

Mogłoby się wydawać, że opieka naprzemienna spowoduje poczucie zagubienia u dziecka, jednak badania pokazują, że mały dyskomfort związany z miejscem zamieszkania jest znacznie mniejszą niedogodnością niż przymusowe zerwanie lub znaczne spłycenie kontaktu z jednym z rodziców. Aby ten dyskomfort zmniejszyć, można dodatkowo zadbać, aby w obu miejscach dziecko czuło się „u siebie” – miało swoje biurko, ubrania, zabawki.

Jednak nie zawsze porozumienie rodziców w tej kwestii i ich zgodny wniosek wystarczą, by zapewnić dziecku opiekę naprzemienną. Sąd może nie zgodzić się na takie rozwiązanie, gdy ojciec i matka mieszkają w oddalonych od siebie miejscowościach. Taka sytuacja uniemożliwiałaby bowiem dziecku chodzenie do jednej szkoły i właśnie to jest wtedy głównym przeciwwskazaniem do uregulowania opieki naprzemiennej, gdy ojciec czy mąż chce opieki naprzemiennej.

Opieka naprzemienna i dojrzałość rodziców

Rodzinę po rozwodzie czy rozstaniu naprawdę da się fajnie zbudować, ale warunkiem jest dojrzałość matki i ojca. Konieczna jest umiejętność, możliwość skoncentrowania się na dziecku, a nie wyłącznie na własnych emocjach, potrzebach i urażonych dumach. Nie dziwmy się, że ojciec, tata czy mąż chce opieki naprzemiennej.

Przecież opieka, wychowanie i władza rodzicielska nad dzieckiem obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być przez rodziców wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Rodzice przed powzięcie decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala oraz w uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.

Pamiętajmy, że przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego umożliwiają ustanowienie opieki naprzemiennej nawet wtedy, gdy jeden z rodziców nie wyraża na to zgody. Jak zostało wspomniane, sąd przy rozstrzyganiu sprawy bierze pod uwagę dobro dziecka, w związku z czym, jeśli dobro dziecko przemawia za tym, by opiekę nad nim sprawowało równocześnie oboje rodziców, sąd ustanowi opiekę naprzemienną nawet w sytuacji, gdy jeden z rodziców nie wyrazi na to zgody.

Opieka naprzemienna a dobro dzieci

Pojęcie ˝dobro dziecka˝ nie zostało ono wprost zdefiniowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym czy też w innym akcie prawa pozytywnego. Jest to zatem tzw. klauzula generalna, która w doktrynie prawa cywilnego ma już od dawna jasne i ugruntowane znaczenie. Tak więc termin ten w rozumieniu przepisów prawa rodzinnego oznacza kompleks wartości o charakterze materialnym i niematerialnym niezbędnych do zapewnienia prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego dziecka oraz należytego przygotowania go do pracy odpowiednio do jego uzdolnień, przy czym wartości te są zdeterminowane przez wiele różnorodnych czynników, których struktura zależy od treści stosowanej normy prawnej i konkretnej, aktualnie istniejącej sytuacji dziecka, zakładając zbieżność tak pojętego dobra dziecka z interesem społecznym (W. Stojanowska w: ˝System Prawa Prywatnego. Prawo rodzinne i opiekuńcze˝, t. 11, red. T. Smyczyński, Warszawa 2009, str. 598). U podłoża rozstrzygnięć sądów w zakresie władzy rodzicielskiej leży zatem szeroko pojęte dobro dziecka, na które składają się aktualnie występujące więzi emocjonalne z każdym z rodziców, zapewnienie dzieciom rozwoju intelektualnego, emocjonalnego, jak też realizacji ich potrzeb materialnych.

Opieka naprzemienna a konflikt rodziców

Opieka naprzemienna a konflikt rodziców

Niekiedy konflikt między rodzicami przybiera takie rozmiary, że dobro dziecka cierpi bezsprzecznie. Nie może uchodzić uwadze, że piecza naprzemienna nie jest oderwana od władzy rodzicielskiej, lecz jest jej częścią. O ile jednak piecza może być sprawowana naprzemiennie, sama władza rodzicielska już nie, służy bowiem nieprzerwanie jednocześnie obojgu rodzicom ją sprawującym. Z faktu bowiem, że władza rodzicielska jest przez rodziców wykonywana samodzielnie, nie wynika, że naprzemiennie. Sprzeczne z dobrem dziecka byłoby przyjęcie, że każde z rodziców sprawuje wyłączną władzę rodzicielską w czasie powierzonej mu pieczy nad dzieckiem i podejmuje w tym czasie samodzielne decyzje, które nie byłyby zgodne z wcześniejszymi czy późniejszymi decyzjami drugiego rodzica, podobnie jak nie do pogodzenia z dobrem dziecka jawi się sytuacja, gdy z powodu głębokiego konfliktu rodzice niemal w każdej sprawie dotyczącej dziecka oczekiwaliby rozstrzygnięcia sądu. Tym samym za niedopuszczalne należy uznać bezwzględne rozstrzyganie o pieczy naprzemiennej, takie bowiem „pogodzenie” rodziców, w sytuacji głębokiej awersji między nimi pomija dobro dziecka. Prawo nie może zaś sanować tego rodzaju sytuacji nawet w razie jednakowych kompetencji wychowawczych rodziców.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

W wypowiedziach psychologów zajmujących się problematyką tzw. pieczy naprzemiennej podnosi się, że ˝podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych (…). A zatem orzekanie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania służącego racjom rodziców i spokojowi sądu, ale sprzecznego z dobrem dziecka˝ – Czerederecka, A. (2010). Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi.

Psychologowie wskazują, że z punktu widzenia dobra dziecka nie należy sprawować pieczy naprzemiennej, gdy dziecko jest uwikłane w konflikt lojalnościowy. Chodzi tu o sytuacje, w których między skonfliktowanymi rodzicami nie ma jedności wychowawczej, stałych oraz przewidywalnych zasad i oczekiwań względem dziecka, co skutkuje tym, że dziecko żyje w dwóch różnych systemach wychowawczych. Nadto nierzadko dziecko jest podburzane do buntu przez każdego z rodziców przeciwko drugiemu rodzicowi, co wzbudza w nim poczucie zagubienia, opuszczenia i niezrozumienia przez najbliższe otoczenie, nadto prowadzić może do poważnych zaburzeń w sferze emocjonalnej i społecznej dziecka.

We wspomnianym piśmiennictwie wskazuje się także, że warunkiem pieczy naprzemiennej jest współdziałanie rodziców. Aby opieka naprzemienna mogła stać się korzystnym rozwiązaniem, spełnione muszą być szczególne warunki. Wymaga zatem poprawnej i bezkonfliktowej relacji między rodzicami, a więc w każdej sytuacji stawiania potrzeb dziecka na pierwszym miejscu w stosunku do ewentualnych personalnych animozji między rodzicami; zostawienia za sobą przeszłości; samokontroli; dobrej komunikacji na temat dziecka i w obecności dziecka. Niezbędna jest także bardzo sprawna organizacja: precyzyjny i przewidywalny plan zapewniający jednak łatwą reorganizację w przypadku potrzeby modyfikacji; systematyczne i zrównoważone monitorowanie postępów szkolnych przez oboje rodziców; dowożenie dziecka na zajęcia szkolne i pozaszkolne. Nie bez znaczenia jest również sytuacja finansowa rodziny, jako że opieka naprzemienna oznacza utrzymywanie dwóch domów, w których pełnoprawnym mieszkańcem jest dziecko (pokój dziecka, podwójny 'komplet’ rzeczy codziennego użytku dla dziecka). Pomocna może być również niewielka odległość między domami rodziców – im bliżej, tym większa szansa, że dziecko – obok krzepiących kontaktów z rodzicami – będzie miało bliskie i stabilne relacje w jednym środowisku rówieśniczym.

Kiedy nie dostanie się opieki naprzemiennej

Sąd nie ustanowi opieki naprzemiennej wówczas, gdy:

– pomiędzy rodzicami nie ma porozumienia i nie są w stanie zgodnie współpracować w sprawach swojego dziecka,

– władza rodzicielska jednego z rodziców zostanie ograniczona (np. ze względu na stwierdzoną przemoc w rodzinie),

– rodzice planują po rozwodzie zamieszkać w dużej odległości od siebie, np. w oddalonych o kilka godzin drogi miastach,

– dziecko nie cechuje się odpowiednim stopniem samodzielności (np. jest w wieku niemowlęcym i musi być karmione mlekiem matki).

Opieka naprzemienna a miejsce zamieszkania dziecka

Opieka naprzemienna a miejsce zamieszkania dziecka

Zgodnie z art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku takiego porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Kodeks cywilny natomiast stanowi w art. 26, iż miejscem zamieszkania dziecka przy opiece naprzemiennej pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania przy opiece naprzemiennej dziecka jest u tego z rodziców u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem

Sąd opiekuńczy orzekający o miejscu zamieszkania dziecka przy opiece naprzemiennej musi mieć na względzie przede wszystkim dobro dziecka. Niepożądane jest uwzględnianie dobra rodziców, czy jednego z nich, kosztem małoletniego. Powyższa zasada dobra dziecka musi również uwzględniać wolę dziecka, zwłaszcza w sytuacji, gdy dziecko osiągnęło wiek, który umożliwia wzięcie pod uwagę jego opinii. Realizację powyższej dyrektywy stanowi przepis art. 576 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem Sąd w sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. Oczywiście wyrażona przez dziecko opinia nie jest wiążąca dla Sądu i Sąd wydając rozstrzygnięcie w sprawie winien wziąć pod uwagę pozostały zebrany materiał dowodowy.

Piecza naprzemienna jest związana z władzą rodzicielską wykonywaną wspólnie przez oboje rodziców. Polega ona na tym, że dziecko przebywa na przemian u każdego z rodziców. Taki podział pieczy jest dopuszczalny w obecnym stanie prawnym w odróżnieniu od podziału w czasie władzy rodzicielskiej, która nie może być sprawowana przemiennie.

Miejsce pobytu i zamieszkania dziecka przy opiece naprzemiennej jest okolicznością faktyczną i w razie jednomyślności rodziców nie wymaga ustalenia z mocy ustawy lub orzeczenia sądu. Jeżeli nie toczy się sprawa rozwodowa lub opiekuńcza i rodzice zgodnie postanowią, że dziecko będzie przebywać u nich naprzemiennie, to przepisy prawa nie stoją temu na przeszkodzie. Warunkiem jest wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej. Wtedy sam fakt miejsca zamieszkania dziecka u matki czy ojca przy opiece naprzemiennej nie ma znaczenia, bo opieka naprzemienna jest wykonywana. Sukces.

Opieka naprzemienna a porozumienie rodziców

Sąd ma obowiązek uwzględnić pisemne porozumienie małżonków  czy rodziców co do opieki naprzemiennej dzieckiem po rozwodzie czy rozstaniu jeżeli porozumienie to jest zgodne z dobrem dziecka.

Porozumienie może dotyczyć zagadnień:

1) wykonywania władzy rodzicielskiej

2) utrzymywania kontaktów z dzieckiem.

3) wysokości alimentów na dziecko

4) opieki naprzemiennej po rozwodzie czy rozstaniu

Porozumienie między rodzicami dotyczące opieki naprzemiennej może wchodzić w grę tylko wówczas, gdy obojgu rodzicom sąd pozostawi władzę rodzicielską. Przede wszystkim dlatego, że aby wykonywać władzę rodzicielską konieczne jest jej przysługiwanie także po prawomocnym orzeczeniu rozwodu czy rozstaniu w związku nieformalnym. Porozumienie nie zostanie więc uwzględnione nie tylko wówczas, gdy sąd pozbawił władzy rodzicielskiej oboje rodziców, lecz także gdy rozstrzygnął o pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego z nich. Uwzględnienie porozumienia jest natomiast możliwe, jeżeli sąd orzekł o powierzeniu wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z małżonków, ograniczając jednocześnie władzę rodzicielską drugiego z nich do określonych obowiązków i uprawnień wobec osoby dziecka. W następstwie takiego orzeczenia, ten z rodziców, którego władza rodzicielska została ograniczona, nie traci jej, zachowuje w niej swój udział. Może uczestniczyć w jej wykonywaniu oczywiście w sferze obowiązków i praw dotyczących osoby dziecka, ale już nie jego majątku.

Opieka naprzemienna a porozumienie rodziców

Małżonkowie czy rodzice więc mogą porozumieć się odnośnie do wszystkich spraw objętych ich obowiązkami oraz uprawnieniami wynikającymi z przysługującej im władzy rodzicielskiej. Oczywiście rodzice nie muszą przedstawiać sądowi porozumienia we wszystkich sprawach dotyczących majątku i osoby dziecka, a mieszczących się w ramach przysługującej im władzy rodzicielskiej. Najczęściej spotykana jest sytuacja w której małżonkowie przed rozprawą opracują porozumienie opieki naprzemiennej, przygotują je na piśmie i na rozprawie przedstawią je sądowi. Można też je przedstawić także w formie ustnej i wpisać do protokołu. Nie oznacza to jednak, że sąd po zapoznaniu się z przedstawionym porozumieniem uwzględni je bez zastrzeżeń.

Sąd jest zobowiązany ponadto uwzględnić porozumienie odnośnie do opieki naprzemiennej, utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, czy rozstaniu, jeżeli rodzice byli w związku nieformalnym o ile oczywiście jest ono zgodne z dobrem dziecka. Prawo rodziców do kontaktów z dzieckiem jest bowiem niezależne od władzy rodzicielskiej. Sąd musi więc ocenić, czy zaproponowane przez rodziców porozumienie w tej mierze będzie zgodne z dobrem dziecka. Jeżeli dojdzie do przekonania, że np. porozumienie co do odwiedzin dziecka przez jednego z rodziców byłoby z tym dobrem sprzeczne, porozumienia oczywiście nie uwzględni. Uwzględnienie w porozumieniu bowiem przez rodziców życzeń dziecka w tej mierze może świadczyć o tym, że jest ono zgodne z dobrem dziecka.

Opieka naprzemienna co musi zawierać porozumienie rodziców

Porozumienie rodziców co do opieki naprzemiennej ma spełniać następujące funkcje:

1) ułatwiającą stronom uregulowanie sytuacji porozwodowej, po rozstaniu, zachęcenie do rozważenia sposobów dalszego postępowania dotyczącego wychowania dziecka oraz zastanowienia się nad zakresem swoich praw i obowiązków;

2) normatywną, zawierającą szczegółowe postanowienia odnośnie do pieczy rodziców nad dzieckiem;

3) edukacyjną, mającą na celu wyjaśnienie rodzicom ich praw i obowiązków rodzicielskich po rozwodzie i po rozstaniu przy związku nieformalnym;

4) prewencyjną, której celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów między rodzicami i angażowaniu w te konflikty dziecka.

Co powinno zawierać porozumienie co do opieki naprzemiennej:

– ustalenie miejsca zamieszkania dziecka i ustalenie kontaktów z drugim rodzicem – harmonogram spotkań, sposoby zmian wizyt, jak ma wyglądać pomoc dziecku podczas takich spotkań.

– ustalenie kontaktów dziecka z innymi osobami – ustalenie spotkań z dalszą rodziną, nowymi partnerami rodziców itp.

– ustalenie możliwości podejmowania ważnych decyzji dotyczących dziecka – szkoła, zajęcia dodatkowe, dowożenie dziecka i inne

– ustalenie wysokości wydatków na dziecko – oszacowanie wysokości wydatków jakie ponosi rodzić w związku z utrzymaniem dziecka i zrównoważony podział ponoszenia tych wydatków.

– ustalanie zasad wychowawczych – zasady wspólne i rożne w obu domach, zwyczaje, tradycje, obyczaje itp.

– ustalenie opieki zdrowotnej – wymiana informacji na temat zdrowia, leczenia, przeprowadzania rutynowych badań, szczepień i innych potrzeb z tym związanych.

W przypadku trudności w dojściu do porozumienia rodzicielskiego w sprawie opieki naprzemiennej, małżonkowie albo rodzice mogą skorzystać z pomocy mediatora. Mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego rodziców do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez rodzica zgody na mediację, gdy drugi rodzic złożył wniosek o jej przeprowadzenie. Ugoda zawarta przed mediatorem (w formie pisemnej, podpisana przez obie strony i mediatora) ma jednak moc prawną ugody sądowej dopiero po jej zatwierdzeniu przez sąd.

Nie oznacza to jednak, że model pieczy naprzemiennej jest preferowanym modelem sprawowania pieczy nad dzieckiem po rozstaniu rodziców. W orzecznictwie sądów znajduje odzwierciedlenie zasada jednego centrum życiowego dziecka. Poszukując w tej sytuacji najbardziej korzystnego rozwiązania dla dziecka, nie można wykluczyć a priori, że niekiedy piecza naprzemienna byłaby takim rozwiązaniem. Niedopuszczalne byłoby jednak, aby wskazana repartycja pieczy była rozwiązaniem konfliktu między rodzicami z pominięciem dobra dziecka i – nawet w razie jednakowych kompetencji wychowawczych rodziców – wynikała z mocy samego prawa. Takie rozwiązanie byłoby tylko wyrazem formalnie pojmowanego prawa do dziecka i służyłoby przede wszystkim zaspokojeniu ambicji rodziców. Oczywiście sprzeczne z dobrem dziecka byłoby bowiem takie rozstrzygnięcie, że każde z rodziców sprawuje wyłączną władzę rodzicielską w czasie powierzonej mu pieczy nad dzieckiem i podejmuje w tym czasie samodzielne decyzje, które nie byłyby zgodne z wcześniejszymi czy późniejszymi decyzjami drugiego rodzica. W wypowiedziach psychologów zajmujących się tzw. pieczą naprzemienną podnosi się, że ˝podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwalają antycypować zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych (…). A zatem orzekanie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania służącego racjom rodziców i spokojowi sądu, ale sprzecznego z dobrem dziecka˝.

Alimenty a opieka naprzemienna

Alimenty a opieka naprzemienna

Rozstrzygnięcie o obowiązku ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka musi w każdym wypadku wyrażać się sumą pieniężną, jaką jeden z rodziców ma świadczyć do rąk drugiego z rodziców. Dlatego, gdy każdy z rodziców osobiście łoży na utrzymanie i wychowanie dziecka, szczególnie dziecka zamieszkującego z każdym z rodziców w powtarzających się okresach, właściwszym i zgodnym z ustawą rozstrzygnięciem może być określenie, że rodzice ponoszą odpowiednie koszty w wysokości równej. W takim wypadku, rodzice mają obowiązek równego ponoszenia wszelkich wydatków, wykraczających poza zwykłe i codzienne koszty utrzymywania dziecka. W szczególności dotyczy to równego pokrywania opłat wynikających ze wspólnych decyzji dotyczących skierowania dziecka do odpowiednich placówek szkolnych, na zajęcia dodatkowe lub poddania dziecka kosztownym zabiegom leczniczym itp.

Jeżeli dziecko lub dzieci przebywają przez taki sam okres z każdym z rodziców, alimentów nie powinien płacić żaden z rodziców, ponieważ łoży na utrzymanie dzieci podczas opieki nad nimi. Nalezy zawsze brać pod uwagę następujące sytuacje:

  1. Nierówne czas spędzania z dzieckiem – zależnie od okoliczności oraz od treści pozwu, sąd może zdecydować o tym, że czas zamieszkiwania z ojcem będzie inny niż z matką. Sąd może zasądzić alimenty przy opiece naprzemiennej
  2. Różnice w wysokości dochodów oraz statusie majątkowym rodziców– także przy równych okresach pieczy naprzemiennej możliwe jest uzyskanie świadczenia od małżonka bogatszego z wyższymi dochodami. Jeden z rodziców nie ma możliwości pełnego ich zaspokojenia, można wnosić o przyznanie alimentów przy opiece naprzemiennej.
  3. Nastąpiło pogorszenie sytuacji materialnej czy zdrowotnej jednej ze stron

Podczas opieki naprzemiennej nie przysługują alimenty. Jeśli rodzice będą się zajmowali dzieckiem w takim samym wymiarze, to nie ma już mowy o tym, żeby ktoś musiał coś dokładać na utrzymanie. Sąd wówczas alimenty wzajemnie znosi. Nie jest to jednak obowiązek ani reguła. Tak jest najczęściej. Jednak nie zawsze.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Opieka naprzemienna a rozwód

Wymienione warunki niezbędne dla poprawnego funkcjonowania opieki naprzemiennej ustawiają rozwodzącym się rodzicom wysoko poprzeczkę, którą nie wszystkim uda się osiągnąć. Ponadto raz przyjęte rozwiązanie w sferze opieki rodzicielskiej powinno być bacznie obserwowane, ponieważ z upływem czasu nowe lub dotąd nieaktywne czynniki mogą zmienić dynamikę relacji pomiędzy członkami rodziny, ujawnić inne potrzeby, powodując konieczność redefinicji – być może nawet radykalnej – dotychczasowych zasad.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wykluczają obecnie instytucji pieczy naprzemiennej. Rozwód jest konsekwencją konfliktu między rodzicami. O ile to możliwe, należy dążyć do zapewnienia warunków do wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej, ale błędem jest założenie, że zawsze można to osiągnąć. W każdej sprawie ze stosunków między rodzicami a dziećmi miarodajną przesłanką rozstrzygnięcia musi być dobro dziecka, które powinno być głównym wyznacznikiem zachowania rodziców i jest podstawową zasadą działania sądu opiekuńczego. Rozstrzyganie przez sąd w przedmiocie władzy rodzicielskiej i miejsca pobytu dziecka musi być w każdym wypadku oparte na analizie materiału dowodowego zgromadzonego w indywidualnej sprawie.

Piecza i opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem Poznań

Opieka naprzemienna tydzień na tydzień

Przykładowo, możliwe jest ustalenie, że rodzice będą sprawować opiekę naprzemienną nad dziećmi przez tydzień, przy czym każde z nich będzie samodzielnie podejmowało decyzje w sprawach bieżących w okresach w jakich dzieci będą przebywać pod jego opieką – za wyjątkiem spraw związanych z wyborem szkoły, uczestnictwem w zajęciach dodatkowych, leczeniem i wyjazdem poza granice kraju – w których to sprawach rodzice decydować będą wspólnie. Niezależnie od tego jak przypadnie opieka naprzemienna właściwe jest zobowiązanie stron postępowania do zapewnienia dziecku stałego kontaktu telefonicznego z drugim rodziców.

Pamiętajmy, że dziecko, które przykładowo przy opiece naprzemiennej co tydzień na tydzień zmienia miejsce zamieszkania i przemieszcza się między jednym a drugim domem, może nie czuć stabilizacji życiowej. Życie w ciągłej zmianie może zaburzyć poczucie bezpieczeństwa dziecka i stać się dla niego męczące.

Jeszcze większym zagrożeniem jest sytuacja, kiedy rodzice pomimo ustanowienia naprzemiennej opieki nad małoletnim, żyją w konflikcie. Kłótnie rodziców mogą bowiem negatywnie oddziaływać na dziecko. Ponadto w niektórych przypadkach rodzic może próbować podważyć autorytet drugiego rodzica lub toczyć z nim rywalizację, traktując dziecko jako kartę przetargową.

Opieka naprzemienna a mediacja

Mediacja w sprawie o opiekę naprzemienną to sposób na wypracowanie satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu na drodze dobrowolnych i poufnych rozmów. Rozmowy te prowadzi mediator – bezstronna i neutralna osoba trzecia. Do jego zadań, w czasie trwania mediacji, należy wspieranie komunikacji, łagodzenie ewentualnego napięcia lub stresu i pomoc w osiągnieciu porozumienia.  Mediacja elektroniczna (e-mediacja) to proces rozwiązywania konfliktu, w którym mediator prowadzi posiedzenie mediacyjne przy użyciu środków porozumiewania się na odległość.

W mediacji sądowej sąd wyznacza mediatora z listy stałych mediatorów sądowych. Mediator sam kontaktuje się ze stronami, zapraszając je na spotkanie. Mediacja sądowa charakteryzuje się tym, że ma ustawowo ustalony termin realizacji oraz określone koszty postępowania mediacyjnego. Koszty mediacji sądowej określają odpowiednie przepisy.

W przypadku mediacji pozasądowej mediatora wybierają strony, zgłaszając się do niego razem lub jedna ze stron zgłasza się do mediatora i prosi o kontakt w swoim imieniu z drugą stroną. Mediator kontaktuje się z drugą stroną konfliktu i przekazuje propozycję rozpoczęcia mediacji. Strony ustalają termin spotkania, a mediator proponuje neutralne dla wszystkich miejsce przeprowadzenia mediacji. Koszty mediacji pozasądowej określa umowa mediatora ze stronami.

Podstawowe zasady mediacji w sprawie opieki naprzemiennej to:

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem

Dobrowolność oznacza, że:

– strony konfliktu nie są zmuszane do osiągnięcia porozumienia,

– z własnej woli zgadzają się na udział w spotkaniu,

– mogą wycofać się na każdym etapie postępowania mediacyjnego,

– mediator nie może wywierać żadnej presji, aby nakłonić strony do udziału w mediacji.

 

Porady prawne prawo rodzinne PoznańBezstronność wiąże się z:

– postawą mediatora w sprawie opieki naprzemiennej, który nie faworyzuje żadnej ze stron,

– jest obiektywny,

– osoby biorące udział w spotkaniu mediacyjnym mają równe prawa i są jednakowo traktowane,

– mediator nie staje po żadnej stronie,

– odnosi się do stron z szacunkiem.

 

Neutralność przejawia się tym, że:

– stronom nie sugeruje się konkretnego rozwiązania,

– mediator w sprawie opieki naprzemiennej ma pomóc w samodzielnym podjęciu decyzji przez strony konfliktu,

– przyjęte przez strony postanowienia mediator stara się urealnić i ukonkretnić.

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem

Mediacja charakteryzuje się szybkością:

– trwa krócej niż postępowanie sądowe,

– konflikt może zostać rozwiązany już na pierwszym posiedzeniu mediacyjnym,

– zapobiega pojawianiu się niepotrzebnego stresu, który mógłby być związany z wielokrotnym stawiennictwem przed sądem i wieloletnim procesem.

 

Mediacja w sprawie opieki naprzemiennej opiera się na profesjonalizmie, co oznacza, że:

– mediator jest osobą w pełni przeszkoloną i kompetentną do pełnienia swojej roli,dokłada wszelkich starań, aby strony okazywały sobie wzajemny szacunek,

– postępowanie mediacyjne jest uporządkowane i składa się z konkretnych etapów, nad których realizacją czuwa mediator.

Poufność oznacza, że:

– wszystkie sprawy i informacje przekazane na spotkaniu są objęte tajemnicą

– mediator w sprawie opieki naprzemiennej nie ujawnia nikomu tego, o czym się dowiedział,

– mediator nie może zostać przesłuchany, co do tych faktów w charakterze świadka,

– zasada ta ma na celu zagwarantowanie poczucia bezpieczeństwa uczestnikom mediacji.

Dobry adwokat, radca, prawny prawnik czy kancelaria do opiece naprzemiennej

Dobry adwokat, radca, prawny prawnik czy kancelaria do  opieki naprzemiennej

Adwokat, kancelaria, radca prawny czy prawnik specjalizujący się w opiece naprzemiennej będzie odpowiedzialny za poradę prawną, reprezentowanie klientów przed sądem i pomaganie w negocjacjach dotyczących porozumienia w opiece naprzemiennej. Adwokat, kancelaria, radca prawny czy prawnik może również pomóc w sporządzeniu wniosku o opiekę naprzemienną oraz innych dokumentów wymaganych przez sąd. Ważne jest, aby znaleźć doświadczonego adwokata, który specjalizuje się w sprawach opieki naprzemiennej i ma wiedzę na temat odpowiednich przepisów prawnych. Dobry adwokat ds. opiece naprzemiennej będzie również potrafił zapewnić wsparcie emocjonalne klientowi w trudnym procesie rozdzielenia się. Znalezienie dobrego adwokata, radcę prawnego, prawnika czy kancelarię w opiece naprzemiennej może być kluczowe dla osiągnięcia pożądanych wyników w procesie rozstania się. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc Ci znaleźć odpowiedniego adwokata:

1. Zapytaj znajomych lub rodziny: Jeśli znasz kogoś, kto korzystał z usług adwokata, radcę prawnego, prawnika czy kancelarię specjalizujących się w opiece naprzemiennej dzieci i był zadowolony z jego pracy, poproś o polecenie. Osobiste rekomendacje mogą być cenne, ponieważ pochodzą od osób, które miały bezpośrednią interakcję z danym adwokatem.

2. Szukaj adwokatów, radców prawnych, prawników, kancelarię czy specjalistów w zakresie prawa rodzinnego: Opieka naprzemienna i kwestie z nią związane są częścią prawa rodzinnego. Poszukaj adwokatów, kancelarię, prawników, radców prawnych, którzy specjalizują się w prawie rodzinnym i mają doświadczenie w sprawach opieki naprzemiennej. Tacy adwokaci, radcowie prawni czy prawnicy posiadają wiedzę i doświadczenie potrzebne do skutecznego prowadzenia takiej sprawy.

3. Przeprowadź wywiad online: Możesz skorzystać z internetu, aby znaleźć adwokatów, prawników, kancelarie, radców prawnych specjalizujących się w opiece naprzemiennej w Twojej okolicy. Wyszukuj opinie klientów, sprawdź ich strony internetowe i dowiedz się więcej o ich doświadczeniu oraz podejściu do pracy. Możesz również sprawdzić, czy adwokaci byli cytowani w publikacjach branżowych lub czy posiadają certyfikaty lub wyróżnienia w dziedzinie prawa rodzinnego i opieki naprzemiennej.

4. Skonsultuj się z kilkoma adwokatami, radcami prawnymi, prawnikami czy kancelariami od opiece naprzemiennej: Warto skonsultować się z kilkoma adwokatami, radcami prawnymi, prawnikami lub kancelariami specjalizującymi się w sprawach opiece naprzemiennej przed podjęciem decyzji. W trakcie konsultacji możesz przedstawić swoją sytuację i zadać pytania dotyczące doświadczenia adwokata, podejścia do sprawy, oczekiwanych kosztów i potencjalnych wyników. To pomoże Ci ocenić, czy adwokat jest odpowiedni dla Ciebie.

Dobry adwokat, radca, prawny prawnik czy kancelaria do opiece naprzemiennej

5. Ustal koszty i warunki współpracy: Przed podjęciem decyzji zapytaj adwokata, radcę prawnego, prawnika czy kancelarię do sprawy o opiekę naprzemienną o szczegóły dotyczące opłat, stawek godzinowych, polityki rozliczeniowej i warunków umowy. Ważne jest, aby mieć jasność co do kosztów i zakresu usług, aby uniknąć nieporozumień w przyszłości.

6. Zaufaj swojemu instynktowi: Ważne jest, aby wybrać adwokata, radcę prawnego, prawnika czy kancelarię do opieki naprzemiennej z którym czujesz się komfortowo i któremu ufasz. Proces w sprawie opieki naprzemiennej może być emocjonalnie trudny, dlatego ważne jest, aby mieć adwokata, adwokata, radcę prawnego, prawnika czy kancelarię który będzie Cię wspierał i reprezentował w sposób profesjonalny i empatyczny.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię. Opieka naprzemienna. Udało się!

Sąd Okręgowy w sprawie o rozwód wydał następujący wyrok:

1. orzeka rozwód związku małżeńskiego pomiędzy powodem, którym jest R. K. a pozwaną którą jest M. K. bez orzekania o winie;

2. władzę rodzicielską nad małoletnią córką stron, którą jest J. K. powierza obojgu rodzicom ustalając miejsce zamieszkania dziecka w G. a miejsce pobytu dziecka zgodnie z orzeczoną opieką naprzemienną jak w wyroku;

3. nie zasądził alimentów, a kosztami utrzymania małoletniej córki stron, którą jest J. K. obciąża oboje rodziców, ustalając udział w równej wysokości każdego rodzica w tych kosztach;

4. ustala, że każdy z rodziców będzie naprzemiennie sprawował osobistą opiekę nad małoletnią córką stron – J. K. w miejscu swojego pobytu od poniedziałku od chwili odebrania dziecka z placówki wychowawczej lub oświatowej do kolejnego poniedziałku do chwili zaprowadzenia dziecka do tej placówki, przy czym w poniedziałek ojciec odprowadzi dziecko do placówki a odbierze dziecko tego dnia matka, zaś w kolejnym tygodniu odwrotnie; z zastrzeżeniem, że opieka naprzemienna tak orzeczona nie obowiązuje w okresach niżej wyszczególnionych, w których opiekę nad dzieckiem rodzice będą sprawowali również naprzemiennie, przy czym matka będzie sprawowała opiekę

w okresie wakacji letnich:

– w latach parzystych od dnia 1 lipca od godziny 1000 do dnia 15 lipca do godziny 1800

– w latach nieparzystych od dnia 1 sierpnia od godziny 1000 do dnia 15 sierpnia do godziny 1800

w okresie ferii zimowych:

– w latach parzystych: w pierwszy tydzień ferii zimowych od poniedziałku od godziny 1000 do niedzieli do godziny 1800

– w latach nieparzystych: w drugi tydzień ferii zimowych od poniedziałku od godziny 1000 do niedzieli do godziny 1800

w okresie Świąt Bożego Narodzenia:

– w latach parzystych od dnia 25 grudnia od godziny 1600 do dnia 26 grudnia do godziny 1800

– w latach nieparzystych od dnia 24 grudnia od godziny 1000 do dnia 25 grudnia do godziny 1600

w okresie Świąt Wielkanocnych:

– w latach parzystych: w Niedzielę Wielkanocną od godziny 1000 do Poniedziałku Wielkanocnego do godziny 1000

– w latach nieparzystych: w Poniedziałek Wielkanocny od godziny 1000 do wtorku do odprowadzenia dziecka do placówki edukacyjnej

w tzw. „długi weekend majowy”:

– w latach parzystych od dnia 30 kwietnia od godziny 1800 do dnia 3 maja do godziny 1800

w tzw. „weekend Bożego Ciała”:

– w latach parzystych od środy od godziny 1800 do niedzieli do godziny 1800

natomiast ojciec będzie sprawował opiekę odpowiednio w pozostałych latach i okresach;

Opieka naprzemienna nad dzieckiem – córką czy synem Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Podstawą faktyczną rozstrzygnięć wyroku były następujące ustalenia faktyczne. Strony zawarły związek małżeński. Ze związku małżeńskiego pochodzi małoletnie dziecko stron J. K., urodzona dnia (…) Innych dzieci strony nie mają. Więź uczuciowa i psychiczna między stronami ustała zupełnie przed wszczęciem postępowania, a obie strony uważają stan rozkładu pożycia za trwały. Powód utrzymuje się z własnej pracy, uzyskując dochód miesięczny około 15 000 zł, a pozwana utrzymuje się z działalności gospodarczej, uzyskując dochód miesięczny około 7 000 zł.

Strony nie mają wspólnego majątku. W chwili zamknięcia rozprawy strony zamieszkiwały wspólnie, prowadząc jednak odrębne gospodarstwa domowe i sprawując naprzemiennie pieczę nad dzieckiem. Po rozwiązaniu małżeństwa strony zamierzają mieszkać w lokalach oddzielnych i nadal sprawować naprzemiennie pieczę nad dzieckiem

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu