Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Kwestionowanie, podważanie pochodzenia pieniędzy z majątku wspólnego czy osobistego w akcie notarialnym przy podziale majątku na zakup mieszkania, domu czy nieruchomości

W trakcie małżeństwa kupujecie mieszkanie, dom, nieruchomość czy lokal. Wskazujecie w akcie notarialnym, że pieniądze na zakup nieruchomości pochodziły z majątku wspólnego, a w rzeczywistości pochodziły z majątku osobistego jednego z małżonków, gdyż miał je z darowizny, spadku czy zgromadzone przed ślubem. Ewentualnie, wskazujecie w akcie notarialnym, że pieniądze na zakup nieruchomości pochodziły z majątku osobistego, a w rzeczywistości pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Co robić? Czy da się to odkręcić w sprawie o podział majątku po rozwodzie?

W postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami mają odpowiednie zastosowanie przepisy o dziale spadku, zgodnie z art. 567 § 3 KPC, a na podstawie dalszego odesłania, zawartego w art. 688 KPC, przepisy o zniesieniu współwłasności. Zgodnie z art. 684 w związku z art. 567 § 3 KPC, sąd jest zobowiązany do ustalenia składu i wartości majątku wspólnego ulegającego podziałowi. Znaczenie tego uregulowania polega na tym, że sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego nie jest związany wnioskami małżonków i jeżeli z oświadczeń ich wyniknie, iż istnieje jeszcze inny majątek wspólny wymagający podziału, to obejmie go postępowaniem. Przepis ten natomiast nie daje sądowi uprawnień do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy istnieje i jaki inny jeszcze wspólny majątek. Wartość ustalonych składników majątku wspólnego sąd powinien określić według cen z chwili orzekania. Podejmując wymagane w tym względzie działania, sąd zasadniczo bazuje na dowodach powołanych przez uczestników. Istnienie potrzeby i konieczności przeprowadzenia dowodów w postępowaniu rozpoznawczym, w celu ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia problemów, które wyłoniły się w sprawie, jak też podjęcia inicjatywy dowodowej przez sąd z urzędu nie jest objęte przepisem art. 684 KPC.

Decydujący o zaliczeniu przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego jest czas jego definitywnego nabycia. Natomiast nabycie rzeczy z majątku odrębnego musi wynikać nie tylko z oświadczenia małżonka dokonującego transakcji, ale także z całokształtu okoliczności tego nabycia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., II CKN 1194/00 oraz postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 r. IV CKN 1721/00, z dnia 17 października 2003 r., IV CSK 283/02, niepublikowane). Ograniczenie lub wyłączenie wspólności ustawowej możliwe jest w razie zawarcia przez małżonków umowy przewidującej taki skutek w formie aktu notarialnego. Wyjątkiem od zasady zaliczenia przedmiotu majątkowego nabywanego przez jednego z małżonków do majątku wspólnego jest przewidziane w art. 33 pkt 3 KRO, nabycie go ze środków uzyskanych w zamian za przedmioty wymienione w punktach 1 i 2, do których zaliczone były przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (pkt 1) oraz przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba, że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (pkt 2).

Odstępstwo to obejmuje tzw. surogację polegającą na zastąpieniu jednego składnika majątku odrębnego innym składnikiem. Do powstania surogacji wymagane jest, aby jedno i to samo zdarzenie prawne spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku odrębnego i nabycie innego przedmiotu majątkowego, a także, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku odrębnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 sierpnia 2009 r., III CZP 53/09, OSNC 2010 r. Nr 2, poz. 28, wyroki z dnia 12 maja 2000 r., V CSK 50/00, z dnia 9 stycznia 2001 r., II CKN 1194/00, postanowienie z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1721/00 niepublikowane). Do surogacji dochodzi z mocy prawa. Jej celem jest zachowanie wartości majątku odrębnego, mimo zmiany jego poszczególnych składników. Nabycie przedmiotu majątkowego z majątku odrębnego, także w ramach surogacji, powinno być wykazane przez nabywającego i wynikać z całokształtu okoliczności prawnie istotnych w kontekście przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Należy zatem przyjąć że ten, który powołuje się na surogację, powinien wskazać konkretne środki, które doprowadziły do surogacji, a użycie ich musi być w sposób wyraźny przejawione i to w tej samej czynności prawnej, przez którą nastąpiło nabycie danego przedmiotu majątkowego.

Kwestionowanie, podważanie pochodzenia pieniędzy z majątku wspólnego czy osobistego w akcie notarialnym przy podziale majątku na zakup mieszkania, domu czy nieruchomości

Kwalifikacja określonego przedmiotu jako elementu konkretnej masy majątkowej jest skutkiem działania ustawy, toteż nie można, jak zauważył Sąd Najwyższy, przypisywać decydującego znaczenia oświadczeniom małżonków, że określony przedmiot nie należy do majątku wspólnego, względnie, że jedno z małżonków nabywa ów przedmiot wyłącznie dla siebie lub dla drugiego małżonka. Oświadczeń takich nie można także utożsamiać z przeniesieniem na jednego z małżonków uprawnień do określonego przedmiotu, wynikających z istniejącej wspólności ustawowej. Pogląd ten jest konsekwentnie podtrzymywany w nowszym orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2009 r., II CSK 229/09, niepubl. i postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 355/07, niepubl., z dnia 2 marca 2012 r., II CSK 363/11, niepubl., z dnia 6 października 2016 r., IV CSK 804/15, niepubl., z dnia 25 listopada 2016 r., V CSK 145/16, niepubl., i z dnia 9 stycznia 2018 r., IV CSK 389/17, niepubl.).

Nie budzi wątpliwości, że w razie powstania niezgodności między stanem prawnym wynikającym z księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym wskutek nabycia prawa własności nieruchomości przez jednego z małżonków i wpisania go jako właściciela tej nieruchomości, pomimo, że nabyta nieruchomość należy do majątku wspólnego małżonków, drugi z małżonków może – na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece – żądać w drodze powództwa usunięcia tej niezgodności i w ten sposób doprowadzić do dokonania prawidłowego wpisu prawa własności na zasadach wspólności ustawowej. Jego interes prawny w wytoczeniu takiego powództwa jest oczywisty, usunięcie bowiem niezgodności pomiędzy stanem wynikającym z księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym zapobiega ujemnym dla niego skutkom wynikającym z art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Taki pogląd zaprezentował Sąd Najwyższy w wyrIII CRN 3/81 marca 1981 roku w sprawie III CRN 3/81 (OSNC 1981/11/218).

Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy w Katowicach w wyroku z dnia 29 kwietnia 2014 roku w sprawie II Ca 99/14  przez nabycie rzeczy i praw do majątku wspólnego powszechnie rozumie się wszelkie zdarzenia prawne, w wyniku których następuje powstanie lub przejście prawa, w tym także nabycie własności nieruchomości na podstawie umowy. Kryterium zaliczenia konkretnego prawa do majątku wspólnego jest nabycie tego prawa choćby przez jednego z małżonków w czasie trwania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Wejście do majątku wspólnego następuje z mocy prawa i nie zależy od woli, a nawet świadomości, małżonka nabywającego określony składnik majątkowy. Dla ustalenia, czy ten składnik wszedł do majątku wspólnego nie jest zatem istotne czy jeden czy też oboje małżonkowie przystąpili do umowy kupna – sprzedaży w formie aktu notarialnego, ale to z jakiego źródła pochodziły środki finansowe na nabycie tego składnika majątkowego.

Co do pochodzenia środków finansowych na nabycie składnika majątkowego nabytego w czasie trwania wspólności ustawowej, Sąd Okręgowy w Katowicach w powołanym wyżej wyroku z dnia 29 kwietnia 2014 roku wskazał, że w piśmiennictwie i orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 1985 roku, III CRN 119/85, OSP Nr 9/1986, poz. 185 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2013 roku, I CSK 586/12) zwraca się uwagę, że wprawdzie do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wprowadzono domniemania prawnego na rzecz przynależności do majątku wspólnego składnika nabytego przez jednego lub oboje małżonków w czasie trwania wspólności, jednak na podstawie doświadczenia życiowego można wysnuć takie domniemanie faktyczne. Można zatem powiedzieć, że już samo nabycie nieruchomości w czasie trwania związku małżeńskiego pozwala na wyprowadzenie domniemania faktycznego, że nieruchomość ta weszła do majątku wspólnego stron. Przeciwny dowód obciąża zatem małżonka, który tej okoliczności przeczy.

W tym zakresie Sąd podzielił pogląd zaprezentowany w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003 roku w sprawie II CKN 1409/00 (OSNC 2004/7-8/113, Biul.SN 2003/10/12) z którego wynika, że w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym ( art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, jedn. tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361) na pozwanym nabywcy, którego nie chroni rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych, spoczywa ciężar dowodu, że własność nieruchomości wpisanej w księdze wieczystej na rzecz jednego z małżonków, nabytej w czasie trwania wspólności ustawowej, stanowi majątek odrębny tego małżonka.

O zaliczeniu przedmiotów majątkowych do dorobku decyduje zatem – jak wskazał Sąd najwyższy – przede wszystkim czas ich nabycia; dorobkiem są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub jednego z nich ( art. 32 § 1 KRO). Jedynie w ściśle i wyczerpująco wymienionych przez kodeks rodzinny i opiekuńczy wypadkach, nabyty w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej przedmiot majątkowy nie zwiększa zasobów dorobku, lecz staje się przedmiotem majątku odrębnego. Artykuł 32 KRO wyraża zasadę ogólną, a art. 33 pkt 2-10 KRO – wyjątki od tej zasady. Z art. 33 KRO wynika, że dorobkiem są przedmioty majątkowe nabyte zarówno ze środków pochodzących z majątku wspólnego, jak i ze środków pochodzących z majątku odrębnego każdego z małżonków. Wyjątek stanowi surogacja. Jeżeli chodzi o surogację, to w postępowaniu dowodowym najpierw musi zostać ustalone, że zostały spełnione jej warunki i dopiero na tej podstawie staje się możliwe stwierdzenie, iż przedmiot nabyty zastąpił poprzedni składnik majątku odrębnego. Strona, twierdząca, że nastąpiła surogacja, obowiązana jest wskazać konkretnie środki finansowe, za które nabyła dany przedmiot.

Kwestionowanie, podważanie pochodzenia pieniędzy z majątku wspólnego czy osobistego w akcie notarialnym przy podziale majątku na zakup mieszkania, domu czy nieruchomości Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

Sąd Rejonowy w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania powódki i częściowo zeznania pozwanego poczynił następujące ustalenia faktyczne. Powódka i pozwany są małżeństwem od 11 lipca 1961 roku. Od ponad 20 lat pozostają w faktycznej separacji. W małżeństwie obowiązuje ustrój majątkowej wspólności małżeńskiej. Po ślubie strony mieszkały u rodziców pozwanego, zbierały pieniądze na zakup nieruchomości i budowę domu. W 1963 roku strony nabyły działkę nr (…), która po scaleniu otrzymała numer (…). Działka została kupiona za środki pochodzące z wynagrodzenia stron. Do aktu notarialnego sprzedaży zgłosił się pozwany, ponieważ powódka była wówczas w zaawansowanej ciąży i zajmowała się opieką nad dzieckiem. Rodzice pozwanego nie mieli oszczędności. Ojciec pozwanego nie pracował i utrzymywał się z niewielkiej renty. Matka pozwanego nie pracowała zawodowo poza gospodarstwem, nie miała prawa do renty.

Oceniając materiał dowodowy, Sąd Rejonowy uznał zeznania pozwanego odnośnie pochodzenia środków finansowych na nabycie działki za sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Wiek oraz sytuacja zdrowotna i materialna rodziców pozwanego nie uzasadniały twierdzenia, że mogli oni wyposażyć syna w środki niezbędne do nabycia nieruchomości.

W oparciu o powyższe Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione w świetle art. 31 § 1 zd. 1 KRO Przepis ten wprowadza domniemanie objęcia wspólnotą majątkową małżeńską przedmiotów nabytych w trakcie małżeństwa przez oboje lub jednego z małżonków. Sporna nieruchomość została nabyta w czasie trwania małżeństwa ze środków wspólnych, jest zatem składnikiem majątku wspólnego stron. Pozwany powyższego domniemania nie obalił, co skutkowało uwzględnieniem żądania pozwu w ten sposób, że uzgodnił treść księgi wieczystej numer (…), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w ten sposób, że w miejsce wpisanego w dziale II właściciela S. M., syna K. i A., nakazał wpisać S. M., syna K. i A. oraz H. M. z d. (…), córkę P. i Z. na prawach wspólności ustawowej małżeńskiej. Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 29 kwietnia 2014 r. II Ca 99/14

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

Powódka B. P. wytaczając powództwo przewidziane w art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, powinna była wykazać, że objęta pozwem nieruchomość nabyta została przez pozwanego J. Z. (1) w czasie trwania jego wspólności ustawowej z żoną B. Z. (obecnie P.). Z kolei pozwany J. Z. (1) powinien udowodnić, jeżeli tak twierdzi, że kupił wymienioną nieruchomość ze środków finansowych pochodzących z jego majątku odrębnego (obecnie osobistego), wymienionego w art. 33 KRO Powódka, kwestionując twierdzenie pozwanego J. Z. (1) , mogła wykazywać (ale nie ciążył na niej taki obowiązek), że pozwany kupił nieruchomość z funduszy stanowiących dorobek (obecnie majątek wspólny) stron. Mając na uwadze zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie budzi wątpliwości, że przedmiotową nieruchomość pozwany zakupił w czasie trwania jego małżeństwa i wspólności ustawowej z powódką B. P., a zatem powinność dowodu obciążająca powódkę została spełniona.

Powyższego nie zmieniają oświadczenia wiedzy osób uczestniczących w sporządzeniu aktu notarialnego odnośnie pochodzenia środków przeznaczonych na cenę kupna działki oznaczonej numerem geodezyjnym (…) o powierzchni 0.10 ha położonej w miejscowości K., gdyż oświadczenia takie nie stanowią osnowy dokumentu w postaci aktu notarialnego. W tym zakresie sąd podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 02.03.2012 roku w sprawie II CSK 363/11 zgodnie z którym o zaliczeniu poszczególnych przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego lub majątku osobistego (odrębnego) małżonków nie decydują złożone przez nich oświadczenia, że nabywany przedmiot wchodzi w skład określonej masy majątkowej, gdyż samo takie oświadczenie – w razie pozostawania małżonków w ustroju małżeńskiej wspólności ustawowej – nie może stanowczo wyłączać skutków wynikających z przepisów art. 31-34 KRO Przynależności konkretnego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego albo osobistego nie może zatem przesądzać ocena przez sąd przesłanek sposobu wyrażania woli osoby dokonującej czynności prawnej, ani przesłanek tłumaczenia oświadczeń woli oraz badania zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że powódka obaliła domniemania przewidziane w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece.

Pochodzenie pieniędzy zakup akcie notarialnym z majątku wspólnego osobistego odrębnego

Powód nie sprostał ciężarowi udowodnienia, że w dniu 17.10.1980 roku nabył nieruchomość objętą pozwem ze środków finansowych pochodzących z jego majątku odrębnego (obecnie osobistego). Jakkolwiek pozwany wykazał, że pracował przed zawarciem związku małżeńskiego w byłej Czechosłowacji, gdzie cieszył się bardzo dobrą opinią, to jednak nie wykazał jakie dochody w istocie wówczas uzyskiwał, ani czy rzeczywiście posiadał oszczędności o których mówił na rozprawie w dniu 29 czerwca. Przyjmując za oparte na prawdzie zeznania pozwanego złożone w charakterze strony z których wynika, że za dochody uzyskane za pracę w Czechosłowacji jeszcze przed ślubem z powódką kupił sobie dwa samochody osobowe: zastawę i zaporożec, stwierdzić należy, że posiadanie oszczędności przez pozwanego jest mało wiarygodne. W ówczesnym czasie posiadanie samochodu nie było powszechne, a wręcz posiadali go tylko najbogatsi. Samochody używane były przy tym droższe od nowych z uwagi na duży deficyt, a marki posiadanych przez pozwanego aut wskazują, że ich nabycie wymagało zainwestowania znacznych środków finansowych. Za wiarygodne nie można także uznać gołosłownych twierdzeń pozwanego o uzyskaniu środków pieniężnych na zakup przedmiotowej nieruchomości od swojej matki. W tym zakresie analiza zaoferowanego przez strony materiału dowodowego ujawniła pewne sprzeczności w twierdzeniach pozwanego. O ile bowiem z zapisów aktu notarialnego wynika, że środki na zakup nieruchomości pozwany uzyskał w całości od swojej matki w okresie jak był jeszcze kawalerem (tj. przed 16.12.1978 roku), to przed sądem zeznał, że środki te pochodziły w całości od matki, która sprzedała 2,5 ha swojej ziemi w czasie jak już leżały w banku odłożone przez pozwanego pieniądze za pracę w Czechosłowacji.

Ponadto z zeznań świadka T. Z. wynika, że matka pozwanego sprzedała swoje 2,5 ha zaraz po ślubie pozwanego z powódką, a nadto jedynie w części za pieniądze matki przedmiotowa działka pozwanego została kupiona. Pozwany nie wykazał zdaniem sądu wiarygodnie, że jego matka faktycznie wyzbyła się swojej nieruchomości (zeznania T. Z. nie stanowią wiarygodnego dowodu w tym zakresie, gdyż większość swoich twierdzeń uzasadniał własnym wnioskowaniem, a nie wiedzą o rzeczywistym stanie rzeczy, a nadto świadek ten jest bratem pozwanego co nosi znamiona stronniczości), jaką uzyskała z tego tytułu kwotę, kiedy ta umowa sprzedaży miała miejsce, ani, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży w istocie przekazane zostały pozwanemu do jego majątku odrębnego (osobistego). Sprzedaż nieruchomości – dla swej skuteczności – wymaga zachowania formy aktu notarialnego, a pozwany takiego dokumentu nie zaoferował. Ponadto w dacie nabywania nieruchomości przez pozwanego i wcześniej (przed 16.12.1978 roku) obowiązywał jeszcze art. 75 § 1 KC według którego czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem, którego wartość przenosiła dziesięć tysięcy złotych, jak również czynność prawna, z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej dziesięć tysięcy złotych, powinna być stwierdzona pismem. Gdyby więc nawet przyjąć, że pozwany otrzymał od matki darowiznę w kwocie 60.000 złotych, którą przeznaczył na zakup objętej pozwem nieruchomości, to taka darowizna wymagałaby zachowania formy pisemnej dla celów dowodowych. Do rzekomej umowy zastosowanie zatem znalazłyby ograniczenia dowodowe wynikające z treści art. 74 KC w zw. z art. 246 KPC. Pozwany nie wykazał się konieczną inicjatywą dowodową w omawianym zakresie, co skutkuje niekorzystnymi dla niego konsekwencjami w sensie dowodowym. Same oparte na domysłach zeznania świadka J. T., który w istocie posiadał wiedzę jedynie o planach matki pozwanego związanych z jej gruntami w C. okazały się zatem niewystarczające.

Pozwany nie zdołał ponadto wykazać, że uzyskiwane przez niego dochody po zawarciu związku małżeńskiego z powódką nie były wystarczające do nabycia niezabudowanej nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (…) o powierzchni 0.10 ha położonej w miejscowości K. za cenę 60.000 złotych przed denominacją.

Ze zgodnych zeznań wszystkich świadków: A. B., B. K., T. Z. i J. T. wynika jeden i potwierdzony przez pozostały zgromadzony w sprawie materiał wniosek, że pozwany był zdolnym, lubiącym swoją pracę bardzo dobrym fachowcem w zakresie hydrauliki i po powrocie z Czechosłowacji dużo pracował – na posadzie tzw. państwowej i prywatnie. Skoro pozwany rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej (…).07.1978 roku pracując – jak twierdził – u pośrednika pana S., to mając na uwadze bardzo pozytywną opinię o jego pracy opisaną w opinii o jego pracy w Czechosłowacji wskazującą na umiejętność szybkiej aklimatyzacji do nowych warunków i uczenia się (k. 57), pozwany już po czterech i pół miesiąca (po upływie takiego czasu zawarł związek małżeński) mógł ugruntować swoją pozycję zawodową na nowym (…) rynku usług. Jest to tym bardziej prawdopodobne, bo nie było wówczas na tym terenie wielu takich jak on fachowców. Ponadto wszyscy świadkowie zgodnie twierdzili, czemu nie zaprzeczył i sam pozwany, że pracował długo i bardzo dużo wykonywał różnych prac hydraulicznych. Pozwany zatrudniony był ponadto w Gminie, gdzie uzyskiwał wynagrodzenie. Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 maja 1990 roku w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracowników w gospodarce uspołecznionej w latach 1950-1989 oraz w kolejnych kwartałach 1989 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracowników w gospodarce uspołecznionej w roku 1978 wynosiło 4.887 złotych, a w roku 1979 – 5.327 złotych. Mając na uwadze, że pozwany przed zakupem przedmiotowej nieruchomości pozostawał z powódką w związku małżeńskim – jak sam podkreślał – przez 22 miesiące, to aby w tym czasie uzbierać kwotę 60.000 złotych wystarczyło uzyskiwać miesięcznie wynagrodzenie w kwocie 2.727,27 złotych, a zatem jedynie połowę przeciętnego wskazanego wyżej wynagrodzenia. Mając na uwadze fachowość, sumienność i ilość wykonywanej przez pozwanego pracy w omawianym okresie poczynienie oszczędności z wynagrodzenia we wskazanej wyżej wysokości jest wysoko prawdopodobne. Powód nie wykazał natomiast by zarabiał mniej.

Mając na uwadze cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy należy stwierdzić, że nabycie własności przedmiotowej nieruchomości miało miejsce w czasie trwania małżeństwa stron i brak jest podstaw do ustalenia, że środki wydatkowane przez pozwanego na zakup tej nieruchomości pochodziły z jego majątku osobistego. Dlatego Sąd stwierdził, że usuwa niezgodność między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej nr (…) prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (…) o powierzchni 0.1000 ha położonej w miejscowości K., a rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w dziale II J. Z. (1) i B. P. na prawach współwłasności ułamkowej po 1/2 (jednej drugiej) części każde z nich, w miejsce wpisu: J. Z. (1). Wyrok Sądu Rejonowego w Przasnyszu – I Wydział Cywilny z dnia 4 sierpnia 2015 r. I C 5/15

Kwestionowanie, podważanie pochodzenia pieniędzy z majątku wspólnego czy osobistego w akcie notarialnym przy podziale majątku na zakup mieszkania, domu czy nieruchomości Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 3

Sąd Okręgowy stwierdził, że oświadczenia uczestników zawarte w umowie przeniesienia prawa użytkowania wieczystego, zgodnie z którymi nabycie tego prawa nastąpiło ze środków pochodzących z ich majątku dorobkowego były oświadczeniami wiedzy, a nie oświadczeniami woli, a zatem nie przesądziły o przynależności tego składnika majątkowego do konkretnej masy majątkowej. Uznał, że dokument w postaci aktu notarialnego korzysta z domniemania prawdziwości tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Nie korzystają z tego domniemania inne zawarte w nim stwierdzenia, np. oświadczenia wiedzy. Oznacza to, że takie oświadczenie złożone przed notariuszem i odnotowane w akcie notarialnym nie może być uznane za wystarczające do uznania, że objęte czynnością prawo weszło do majątku wspólnego. Wnioskodawca przedstawił argumenty, z których wynika, że środki na zapłatę ceny pochodziły z innego źródła, niż wskazane w oświadczeniu. Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 maja 2018 r. V CSK 321/17

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 4

Wnioskodawca Wojciech S. wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego jego i uczestniczki postępowania Ewy W. wchodzi nieruchomość położona w O. przy ulicy M. 38/2, oznaczona numerem geodezyjnym 68/2 o powierzchni 480 m2 zabudowana budynkiem mieszkalnym, dla której jest prowadzona księga wieczysta nr (…) o wartości 100.000 złotych i dokonanie podziału majątku wspólnego poprzez przyznanie nieruchomości na wyłączną własność uczestniczki postępowania ze spłatą na jego rzecz kwoty 50.000 złotych w ciągu miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie podziału majątku wspólnego wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności.

Uczestniczka postępowania Ewa W. wniosła o oddalenie wniosku o podział majątku w zakresie podziału nieruchomości wskazanej we wniosku z uwagi na to, iż nie wchodziła ona do majątku wspólnego.  Domagała się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym i przyjęcie, iż udział wnioskodawcy w majątku wspólnym wynosi 1/10, a uczestniczki postępowania wynosi 9/10.  Ponadto wniosła o zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kwoty 2.150,58 złotych z ustawowymi odsetkam tytułem zwrotu wydatków i nakładów poniesionych na spłatę zadłużenia z jej majątku osobistego.

Uczestniczka postępowania sprzedała spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem 38, położonego w bloku przy ulicy C. Nr 21A w tym samym dniu, w którym małżonkowie S. nabyli nieruchomość położoną w O. przy ulicy M. 38/2, oznaczoną numerem geodezyjnym 68/2 o powierzchni 468 m2, a przy tym cena uzyskana przez uczestniczkę postępowania ze sprzedaży tego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego pozwalała na uiszczenie pełnej ceny nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2.

Jednocześnie zgodzić należy się z Sądem pierwszej instancji, iż sytuacja materialna byłych małżonków S., w jakiej znajdowali się od momentu zawarcia małżeństwa do dnia nabycia nieruchomości położnej w O. przy ulicy M. 38/2 nie pozwalała im na poczynienie jakichkolwiek oszczędności. Nie sposób bowiem przy dochodzie wnioskodawcy w kwocie 4.106,84 złotych i uczestniczki postępowania w kwocie 7.703,59 złotych, który zainteresowani osiągnęli, przy jednoczesnym posiadaniu dwójki dzieci wygospodarować jakieś kwoty.

Uprawniony jest także wniosek, iż małżonkowie S. nie byli w stanie poczynić takich oszczędności we wcześniejszym okresie, co znajduje potwierdzenie w informacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Białymstoku, obejmującej okres od zawarcia małżeństwa przez zainteresowanych.

Twierdzenia skarżącego, iż sytuacja zainteresowanych przed wyprowadzeniem się do O. była na tyle dobra, że pozwalała im na poczynienie oszczędności niezbędnych na nabycie nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2 pozostają gołosłowne.

O tym, iż środki pieniężne na nabycie nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2 pochodziły z majątku wspólnego małżonków S. w żadnym razie nie może przesądzać zawarte w umowie kupna przedmiotowej nieruchomości, zawartej przed notariuszem Markiem Romanem W. w Kancelarii Notarialnej w B.P. oświadczenie obojga małżonków, iż nieruchomość kupują z funduszy pochodzących z majątku dorobkowego. Złożenie takiego oświadczenia wiedzy nie jest równoznaczne z przesądzeniem o jego prawdziwości. Prawdziwość tego oświadczenia została skutecznie podważona w toku niniejszego postępowania.

Okoliczności, w jakich doszło do nabycia nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2 uzasadniają przekonanie, iż oświadczenie o pochodzeniu z majątku wspólnego środków pieniężnych na nabycie tej nieruchomości podyktowane było chęcią ratowania małżeństwa zainteresowanych. W tamtym czasie małżonkowie przeżywali bowiem kryzys spowodowany zdradą wnioskodawcy i postanowili wyprowadzić się z by próbować ratować małżeństwo.

Kwestionowanie, podważanie pochodzenia pieniędzy z majątku wspólnego czy osobistego w akcie notarialnym przy podziale majątku na zakup mieszkania, domu czy nieruchomości Poznań Warszawa adwokat radca prawny prawnik kancelaria

Całokształt tych okoliczności nie pozostawia wątpliwości, iż nieruchomość położona w O. przy ulicy M. 38/2 została nabyta z majątku osobistego uczestniczki postępowania w postaci środków finansowych uzyskanych ze sprzedaży spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, stanowiącego jej majątek osobisty. Pomimo jednak trafności oceny materiału dowodowego w zakresie pochodzenia środków pieniężnych, za które nabyta została nieruchomość położona w O. przy ulicy M. 38/2 Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, iż nieruchomość ta stanowi majątek osobisty uczestniczki postępowania.

Uczestniczka postępowania oświadczyła bowiem, że nabywa nieruchomość położoną w O. przy ulicy M. 38/2 do majątku wspólnego jej i Wojciecha S.. To oświadczenie woli uczestniczka postępowania wyraziła przy tym w umowie nabycia przedmiotowej nieruchomości. Bez znaczenia są przy tym wskazane przez uczestniczkę postępowania motywy, jakimi kierowała się składając to oświadczenie woli. Przyczyn tych nie sposób bowiem uznać za jakąkolwiek wadę oświadczenia woli.

Uznać zatem należy, iż uczestniczka postępowania swoją wolą wyrażoną w umowie nabycia nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2 uchyliła skutek surogacji rzeczowej i tym samym przedmiot tej umowy zamiast do jej majątku osobistego wszedł do majątku wspólnego.

W niniejszej sprawie nie ma podstaw do uznania, że wolą uczestniczki postępowania było także wyłączenie możliwości żądania przez nią zwrotu wydatków, jakie poczyniła z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2.

Wydatki te, obejmujące koszty związane z nabyciem tego przedmiotu, stanowiły pełną wartość nieruchomości położonej w O. przy ulicy M. 38/2, ustaloną przez biegłego z zakresu szacowania nieruchomości Mirosława Sz. na kwotę 34.935 złotych. Jak wskazano bowiem powyżej, uczestniczka postępowania wykazała, że cena nabycia tej nieruchomości została w całości uiszczona z środków pieniężnych stanowiących jej majątek osobisty.

Skoro zaś uczestniczka postępowania owe wydatki na nabycie nieruchomości zgłosiła w przedmiotowej sprawie domagając się jednocześnie w ich uwzględnieniu uznania, że nieruchomość ta stanowi jej majątek osobisty, to przy uznaniu, że na skutek uchylenia surogacji rzeczowej nieruchomość ta weszła jednak w skład majątku wspólnego, zasadnym było owe wydatki rozliczyć stosownie do treści art. 45 § 1 KRO.

W konsekwencji, w uwzględnieniu wnioskodawcy należało zaliczyć w skład majątku wspólnego byłych małżonków Wojciecha S. i Ewy W. nieruchomość położoną w O. przy ulicy M. 38/2, oznaczoną numerem geodezyjnym 68/2 o powierzchni 468 m2, zabudowaną budynkiem mieszkalnym drewnianym i budynkiem gospodarczym murowanym, dla której w Sądzie Rejonowym w B.P., V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta KW. Nr (…) oraz dokonać podziału tego majątku w ten sposób, że majątek ten przyznać na rzecz uczestniczki postępowania jednakże bez spłat na rzecz wnioskodawcy. Postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 4 lutego 2011 r. II Ca 23/11

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu