Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podział wybudowanego i kupionego wspólnie domu czy mieszkania przez partnerów z związku nieformalnego

Wznoszenie domu czy zakup mieszkania stanowi inwestycję kosztowną i realizowaną przez dłuższy okres, przy znacznych nakładach pieniężnych i usług różnego rodzaju oraz starań organizacyjnych, a często przy poważnych wyrzeczeniach. Realizacja takiego zamierzenia, jak wskazuje doświadczenie życiowe, nie dokonuje się bez wspólnie podjętych czynności i wspólnie oświadczonej sobie w tym przedmiocie woli, zwłaszcza gdy związek jest długotrwały. Dlatego przesunięcia majątkowe i inwestycje w związku nieformalnym nie mogą zostać bez rozliczenia i podziału majątku. Przeanalizujmy naszą ciekawą sprawę omawiającą tę kwestię dogłębniej.

W uchwale SN z 30.1.1970 r., III CZP 62/69 (niepubl.) wskazuje się, że co do roszczeń z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności. Natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe, należące do drugiej z tych osób, zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

W sprawie niniejszej bezspornym pozostawało, że w okresie trwania konkubinatu (zakończonego ostatecznie zawarciem związku małżeńskiego) W. S. i D. K. wybudowany został budynek mieszkalny na działce stanowiącej przedmiot wyłącznej własności D. K. (1); Sąd ustalił nadto, iż osoby te pozostawały w długotrwałym niesformalizowanym związku, faktycznie funkcjonując jakby były związane węzłem małżeńskim – prowadząc w szczególności wspólne gospodarstwo domowe i wspólnie podejmując inwestycje. Na charakter więzi między w/w osobami w szczególności wskazuje ostatecznie fakt, iż doszło do zawarcia między nimi związku małżeńskiego. Zarówno W. S., jak i D. K. pracowali – nie sposób w chwili obecnej ocenić, które z nich faktycznie uzyskiwało większe dochody, czy D. K. jako kierownik wytwórni wód gazowanych, czy W. S. jako klasyfikator zwierząt, czerpiący dodatkowe dochody w związku z zarobkowymi wyjazdami zagranicę; standardy ekonomiczne i społeczne obowiązujące w latach 80-tych nie przystają w żaden sposób do realiów obecnych. W ocenie Sądu ponad wszelką wątpliwość w toku postępowania dowodowego wykazane zostało, iż D. K. i W. S. „dorabiali się” wspólnie, żyjąc jak rodzina i wiążąc ze sobą swoją przyszłość – w sprawie niniejszej nie ma jakichkolwiek powodów, aby w związku z tak ścisłą wspólnotą majątkową i życiową, wzajemnym akceptowaniem swojego wkładu w inwestowanie w przyszłość – zarówno w wymiarze czysto ekonomicznym, jak i osobistych starań o budowanie trwałości związku, nie przyjąć równego co do zasady udziału w osiągnięciu określonego statusu majątkowego i równego wymiaru nakładów na majątek traktowany jak wspólny. Doszło niewątpliwie do przysporzenia w majątku D. K. kosztem uszczerbku w majątku W. S.; w konsekwencji powód z punktu widzenia prawnego nie otrzymał nic w zamian za swoje wysiłki – zarówno faktyczne, jak i ekonomiczne – pomnażające majątek formalnie należących do innej osoby, przy czym osobą ostatecznie wzbogaconą w ten sposób została pozwana córka byłej konkubiny; pozwana nadal pozostaje wzbogaconą kosztem powoda. Nie kwestionując zastrzeżeń formułowanych w dotychczasowym orzecznictwie co do zasadności stosowania analogii zasad rozliczeń majątkowych między małżonkami do rozliczeń między osobami pozostającymi w związku nieformalnym (por. np. wyrok SN z 05.10.2011, IV CSK 11/11, LEX 1102539; wyrok SA w Białymstoku z 12.06.2014, I ACa 601/13, LEX 1489046; wyrok SA we Wrocławiu z 09.04.2010, I ACa 222/10, OSAW 2010/4/193) zdaniem Sądu przyjęcie innego rozwiązania w sprawie niniejszej byłoby oczywiście krzywdzące dla W. S. (1).

W szczególności warto w tym miejscu wrócić do w/w wyroku SN z 05 października 2011 r., gdzie podkreślono, że jakkolwiek do partnerów z konkubinatu nie mogą być stosowane przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego odnoszące się do osób pozostających w związku małżeńskim, to jednak nie można wykluczyć w konkretnych okolicznościach sprawy, że stosunki majątkowe pomiędzy konkubentami mogły być ukształtowane w ten sposób, że gospodarowali oni „ze wspólnego portfela”, nie rozliczając wnoszonych dochodów i ponoszonych wydatków, które traktowane były jako jednakowe; takie ukształtowanie stosunków majątkowych pomiędzy konkubentami przekłada się na zakres i sposób dowodzenia w sprawie z powództwa konkubenta domagającego się zwrotu kwot wyłożonych na majątek drugiego, zwłaszcza w okresie długoletniego związku. W sprawie niniejszej Sąd przyjął, że wkład każdego z konkubentów był porównywalny, bez możliwości różnicowania, kto bardziej, a kto w istotnie mniejszym stopniu przyczynił się do wybudowania budynku – z zastrzeżeniem wyłączenia z tak w konsekwencji przyjętego sposobu rozliczania darowizn uczynionych przez rodzinę matki pozwanej. Podkreślenia wymaga, że na gruncie ustalonego stanu faktycznego między byłymi konkubentami nie wystąpił jakiś węzeł obligacyjny, wykluczający stosowanie instytucji bezpodstawnego wzbogacenia; brak dowodów również na to, że przyszli małżonkowie faktycznie dokonali majątkowych rozliczeń w związku z inwestowaniem na nieruchomości matki pozwanej w okresie przedmałżeńskim – powodowi w żaden materialny sposób nie zrekompensowano jego udziału w pomnożeniu majątku przyszłej żony, a w konsekwencji faktycznie jej spadkobierczyni.

Mając na uwadze poczynione powyżej założenia, Sąd uznał, iż słusznym jest przyznanie powodowi połowy wartości nakładów związanych z budową domu, po ich pomniejszeniu o wartość darowizn uzyskanych przez D. K. od rodziny z przeznaczeniem na budowę. Łączna kwota darowizn uzyskanych przez ówczesną konkubinę pozwanego stanowiła 12,43% ogólnej wartości nakładów według następującego wyliczenia :

wartość nakładów 4 826 905 zł – 100%

suma darowizn 600 000 zł – 12,43%

Ustalony stosunek procentowy odnieść należało do aktualnej wartości nakładów, a następnie tak uzyskaną wartość odjąć od wartości nakładów, uzyskując wartość nakładów poniesionych wspólnie przez konkubentów, a następnie podzielić ją na pół celem uzyskania wartości nakładów przypadających na powoda : [257 000 zł – (257 000 zł x 12,43%)] / 2 = 112 527,45 zł Ostatecznie Sąd zasądził od pozwanej A. M. (1) na rzecz powoda W. S. (1) kwotę 112 527,45 zł (sto dwanaście tysięcy pięćset dwadzieścia siedem złotych czterdzieści pięć groszy). Wyrok Sądu Okręgowego w Płocku sygn. akt I C 1333/15

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu