Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Rozwód i rozdzielność majątkowa z datą wsteczną w jednej sprawie łącznie

Za utrwalone w orzecznictwie uznać należy stanowisko, że wspólność majątkową można na podstawie art. 52 KRO znieść także z datą wsteczną, a więc wcześniejszą od dnia wyroku, a nawet od dnia zgłoszenia żądania zniesienia wspólności (por. w szczególności uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 1972 r. III CZP 69/70 – OSNCP 1973, z. 2 poz. 20; por. też uchwałę pełnego składu tejże Izby z dnia 9 czerwca 1976 r. III CZP 46/75 – OSNCP 1976, z. 9, poz. 184). Zagadnienie dopuszczalności zgłoszenia w sprawie rozwodowej żądania zniesienia wspólności majątkowej ma przeto swą praktyczną doniosłość. Wspólność ta ustaje wprawdzie z orzeczeniem rozwodu, jej zniesienie nie byłoby jednak w sprawie rozwodowej bezprzedmiotowe o tyle, o ile mogłoby nastąpić z datą wsteczną.

Ustawodawca w sposób szczególny unormował zakres kognicji sądu w sprawie o rozwód, przewidując – obok podejmowania pewnych rozstrzygnięć z urzędu (art. 58 § 1 i § 2 zd. pierwsze KRO) – możliwość zgłaszania przez strony żądań określonych w § 2 i 3art. 58 KRO oraz w art. 444 KPC w celu załatwienia w ramach sprawy rozwodowej wielu kwestii związanych z ustaniem małżeństwa. W wymienionych przepisach nie przewidział jednak możliwości zamieszczenia w wyroku rozwodowym orzeczenia o zniesieniu wspólności majątkowej z datą wsteczną; nie uczynił tego również w jakiejkolwiek innej normie. Stosownie do § 3art. 58 KRO sąd w wyroku orzekającym rozwód może na wniosek jednego z małżonków dokonać podziału majątku wspólnego. Wspomnianym wnioskiem sąd nie jest jednak związany; uwzględnia go tylko wówczas, gdy przeprowadzenie podziału majątku nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Tego rodzaju unormowanie nie pozwala na przyjęcie, że omawiany przepis nakłada na sąd obowiązek rozstrzygający w postępowaniu rozwodowym także o zniesieniu wspólności majątkowej z datą wsteczną jako przesłance ustalenia składu majątku podlegającego podziałowi.

Wobec braku unormowań szczególnych, znaczenie rozstrzygające dla oceny dopuszczalności łączenia powództw o rozwód i o zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną ma art. 191 KPC. Stanowi on, że powód może dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, jeżeli nadają się one do tego samego trybu postępowania oraz jeżeli sąd jest właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń, a ponadto – gdy roszczenia są różnego rodzaju – o tyle tylko, o ile dla któregokolwiek z tych roszczeń nie jest przewidziane postępowanie odrębne ani też nie zachodzi niewłaściwość sądu według przepisów o właściwości bez względu na wartość przedmiotu sporu. Dla połączenia roszczeń muszą być zatem spełnione dwa warunki: pierwszy dotyczący trybu postępowania, drugi – właściwości sądu.

Przez tryb postępowania w ujęciu omawianego przepisu należy rozumieć nie tylko tryb procesowy, lecz także tryb jednego z postępowań odrębnych unormowanych w tytule VII księgi pierwszej części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego. Nie wolno więc łączyć m.in. roszczeń rozpoznawanych w zwykłym trybie procesowym z należącymi do postępowań odrębnych. Zasadniczym argumentem przytoczonym przez Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 10 lutego 1979 r. było stwierdzenie, że sprawy o zniesienie wspólności majątkowej nie są rozpoznawane ani w zwykłym postępowaniu procesowym, ani w innym niż sprawy rozwodowe postępowaniu odrębnym, lecz w tym samym, co sprawy o rozwód postępowaniu odrębnym w sprawach małżeńskich. Sąd Najwyższy w obecnym składzie nie podziela tego stanowiska, uznając, że sprawy o zniesienie wspólności majątkowej podlegają rozpoznaniu w zwykłym trybie procesowym, a jedynie z mocy art. 452 KPC stosuje się w tym trybie i to tylko odpowiednio niektóre z przepisów rządzących postępowaniem odrębnym w sprawach małżeńskich. Za taką kwalifikacją przemawia z jednej strony przyjęta w kodeksie postępowania cywilnego zasada zwykłego trybu procesowego, z drugiej – brzmienie art. 425 KPC, który wymienia tylko trzy kategorie spraw należących do postępowania odrębnego w sprawach małżeńskich, a mianowicie: o unieważnienie małżeństwa, o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa i o rozwód. Unormowania odrębne w stosunku do ogólnych przepisów o procesie mają charakter przepisów szczególnych, a ich istota polega na tym, że w sposób wyczerpujący określają wypadki, w których ustawodawca wyłączył stosowanie pewnych instytucji właściwych dla zwykłego trybu procesowego albo stosownie je zmodyfikował. Jako takie nie mogą więc podlegać wykładni rozszerzającej. Gdyby wolą ustawodawcy było przekazanie spraw o zniesienie wspólności majątkowej do postępowania odrębnego, dałby temu wyraz w art. 425 KPC. Nie uczynił tego nie bez powodu. Przyjęte rozwiązanie uwzględnia bowiem odmienny charakter, a także cel omawianych spraw od wymienionych w art. 425 KPC, dla których przewidziane zostało postępowanie odrębne (szczególnego rodzaju sprawy niemajątkowe między małżonkami). Stanowisko przyjmujące właściwość zwykłego trybu procesowego dla spraw o zniesienie wspólności majątkowej zostało wyrażone również w doktrynie i można uznać je za utrwalone.

Jak z powyższego wynika, w razie połączenia w jednym pozwie powództw o rozwód i o zniesienie wspólności majątkowej, przewidziany w art. 191 KPC warunek dotyczący trybu postępowania nie zostałby zachowany. Podobnie ma się rzecz, gdy chodzi o drugi warunek dopuszczalności kumulacji przedmiotowej w postaci właściwości sądu. Kodeks postępowania cywilnego uzależnia spełnienie tego warunku od rodzaju roszczeń; przy ich tożsamości sąd powinien być właściwy ze względu na ogólną wartość dochodzonych roszczeń, a przy różnorodności – dla każdego z nich bez względu na wartość przedmiotu sporu. Z punktu widzenia określonego w art. 191 KPC kryterium kumulacji powództwa o rozwód i o zniesienie wspólności majątkowej są roszczeniami różnego rodzaju. Sprawy o rozwód należą do właściwości rzeczowej sądów okręgowych, zaś o zniesienie wspólności majątkowej – do właściwości sądów rejonowych, chyba że wartość przedmiotu sporu będzie przewyższała dwadzieścia milionów złotych (art. 16 i 17 pkt 4 KPC). Wartość ta jest jednak dla oceny spełnienia przewidzianego w art. 191 KPC warunku właściwości sądu nieistotna, gdyż przy roszczeniach różnego rodzaju należy mieć na uwadze tylko te przepisy, które dla pewnych spraw przewidują właściwość rzeczową sądu bez względu na wartość przedmiotu sporu, a więc – art. 17 pkt 1,2,3 i 5 KPC. Według tych przepisów sprawy o rozwód należą do właściwości sądów okręgowych, a o zniesienie wspólności majątkowej do właściwości sądów rejonowych. Każde z omawianych roszczeń należy zatem do właściwości innego sądu dlatego nie mogą być rozpoznane w jednej sprawie. Niedopuszczalne jest więc dochodzenie jednym pozwem żądania rozwodu oraz zniesienia wspólności majątkowej z datą wsteczną. Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 października 1991 r. III CZP 96/91

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu