Zgodnie z przepisem art. 84 § 1 KRO, sądowego ustalenia ojcostwa może żądać dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka. Jednakże matka ani domniemany ojciec nie mogą wystąpić z takim żądaniem po śmierci dziecka lub po osiągnięciu przez nie pełnoletności. W myśl § 2 powołanego artykułu, dziecko albo matka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko domniemanemu ojcu, a gdy ten nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Domniemywa się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji (art. 85 § 1 KRO). Należy mieć na względzie, iż nauka na obecnym poziomie pozwala na ustalenie w toku postępowania dowodowego, że dany mężczyzna jest ojcem dziecka. Poszukiwany „dowód pozytywny” zawiera w sobie jako konieczny element wynik badań DNA, stanowiąc spójny logicznie łańcuch przesłanek, pozwalający w sposób pewny wyeliminować możliwość, że ojcem jest być może jakiś inny mężczyzna (H. Dolecki (red), komentarz do art. 85 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego).
Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Mąż matki powinien wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a jeżeli matka nie żyje – przeciwko dziecku. Zaprzeczenie ojcostwa następuje przez wykazanie, że mąż matki nie jest ojcem dziecka. Matka może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa swego męża w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziała się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Matka powinna wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko mężowi i dziecku, a jeżeli mąż nie żyje – przeciwko dziecku. Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa może wytoczyć także prokurator, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletności, prokurator może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność. Wytoczenie przez prokuratora powództwa o zaprzeczenie ojcostwa oraz ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest dopuszczalne, jeżeli dziecko zmarło po osiągnięciu pełnoletności.
Zważyć również należało, iż zgodnie z art. 89 § 1 k.ro., jeżeli ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. Do zmiany nazwiska dziecka, które w chwili uznania już ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
Stosownie do treści art. 93 KRO władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom (§ 1). Jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109-111 stosuje się odpowiednio (§ 2). Zgodnie z art. 107 KRO, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia (§ 1). W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia (§ 2).
Określenie zakresu obowiązku alimentacyjnego powinno być dokonane przy uwzględnieniu przepisu art. 135 § 1 KRO, z którego wynika, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Wedle art. 96 KRO obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, w tym termin dojścia przez uprawnionego do pełnoletniości. Jedyną decydującą okolicznością warunkującą trwanie bądź ustanie obowiązku alimentacyjnego jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie. Zakres świadczeń alimentacyjnych jest natomiast podwójnie uzależniony – z jednej strony zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej strony od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Przez możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego należy rozumieć te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych.
Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć bieżące potrzeby w zakresie utrzymania (tj. mieszkania, wyżywienia, ubrania itd.) oraz w zakresie wychowania (tj. odpowiednie wykształcenie, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień itd.). Podkreślić trzeba, że niezdolne do samodzielnego utrzymania dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Dzieci wychowujące się w danej rodzinie także powinny żyć w zasadzie na równej stopie, ale z uwagi na ich odmienny poziom potrzeb chodzi tutaj o „odpowiednio” równą stopę. Poziom konsumpcji dzieci w proporcji do konsumpcji rodziców w typowej sytuacji jest niższy z uwagi na wydatki rodziców związane z wykonywaniem pracy zarobkowej oraz wyższe ceny i poziom usług świadczonych zwykle na rzecz dorosłych osób. Zdaniem Sądu, wszystkie wydatki wyszczególnione w stanie faktycznym niniejszego uzasadnienia, jako koszty związane z utrzymaniem małoletniej powódki i we wskazanej tam wysokości (tj. łącznie ok 800 zł miesięcznie), są wydatkami usprawiedliwionymi w rozumieniu art. 135 § 1 KRO, a więc wydatkami, które powinny być pokrywane w pierwszej kolejności przez rodziców dzieci. Podkreślenia wymaga przy tym fakt, iż przedmiotowe wydatki (oraz ich wysokość) – oceniana przez pryzmat zasad doświadczenia życiowego i zawodowego – są adekwatne do potrzeb dziecka przy uwzględnieniu jego wieku, stanu zdrowia, dotychczasowego poziomu życia, możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców dzieci, potrzeb rozwojowych, emocjonalnych, społecznych dzieci, potrzeby stymulowania ich rozwoju, a także przy uwzględnieniu cen dóbr i usług jakie wiążą się z zaspokajaniem poszczególnych potrzeb. W konsekwencji, wysokość przedmiotowych wydatków nie może być poczytana za zbyt wygórowaną, ani za zbyt niską.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięMatka małoletniego powoda A. K. (1) i pozwany S. C. zgodnie wskazali, że tworzyli związek nieformalny. W tym czasie współżyli ze sobą i nie stosowali środków antykoncepcyjnych. W okresie koncepcyjnym matka dziecka współżyła wyłącznie z pozwanym. Oboje planowali wspólną przyszłość, a posiadanie dziecka było ich świadomym wyborem. Orzeczenie w przedmiocie ustalenia ojcostwa wydano na mocy art. 85 § 1 KRO. Pozwany współżył z powódką nie dawniej niż w trzechsetnym i nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem małoletniego K. K. (1).
Małoletni powód urodził się w trakcie trwania związku małżeńskiego jego matki A. K. (1) z A. K. (2), stąd też zachodziło domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki, co skutkowało wpisaniem A. K. (2) w miejsce danych ojca przy sporządzaniu aktu urodzenia dziecka.
Wyrokiem Sądu Rejonowego z dnia 24 czerwca który uprawomocnił się w dniu 16 lipca u ustalono, że A. K. (2) nie jest ojcem małoletniego K. K. (1).
W ocenie Sądu wszystkie usprawiedliwione potrzeby małoletniego powoda opiewają na kwotę średnio 1000 zł miesięcznie. W kwocie tej mieszczą się koszty: wyżywienia, mleka modyfikowanego, pampersów, środków czystości, odzieży, obuwia, zabawek, zakupu leków w okresach choroby oraz częściowo koszty utrzymania domu.
Małoletni od piątego miesiąca życia choruje na refluks żołądka i wymaga dodawania zagęszczaczy do każdego posiłku i napoju. Obecnie na same zagęszczacze matka wydaje około 500 złotych miesięcznie.
Pozwany nie łoży finansowo ani rzeczowo na utrzymanie syna. Nie kontaktuje się z nim. Po raz ostatni widział dziecko w marcu. Cały ciężar utrzymania małoletniego spoczywa na matce, która w ogromnej części swój obowiązek alimentacyjny wobec syna wypełnia poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie, sprawując nad nim całodobową opiekę, dbając o wyżywienie, zdrowie i inne niezbędne potrzeby (art. 135 § 2 KRO).
Możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego są znacznie większe niż matki małoletniego powoda, która na co dzień sprawuje opiekę nad trójką dzieci, w tym dwójką w wieku szkolnym – 11 i 10 lat oraz nad 15 – miesięcznym synem K.. Nie jest w stanie podjąć zatrudnienia z powodu konieczności całodobowej opieki nad najmłodszym dzieckiem. Jej jedyny dochód stanowią: świadczenie wychowawcze na troje dzieci w kwocie łącznie 1500 złotych miesięcznie, zasiłki rodzinne na starsze dzieci w kwocie po 124 złote miesięcznie, zasiłek rodzinny na K. w wysokości 95 złotych miesięcznie, dodatek z tytułu wielodzietności – 95 złotych miesięcznie oraz dodatek jako matka samotnie wychowująca dziecko – 193 złote miesięcznie. Ponadto uzyskuje alimenty na dzieci z byłego związku małżeńskiego w kwocie łącznie 700 złotych miesięcznie. Na same opłaty związane z utrzymaniem domu przeznacza średnio 430 – 550 złotych miesięcznie.
Z kolei pozwany, jako osoba wolna od codziennych trosk związanych z opieką nad dziećmi, ma możliwość podjęcia stałego zatrudnienia, tym bardziej, że jest osobą młodą (40 lat), zdrową, posiadającą dwa wyuczone zawody (technik obróbki skrawaniem, technik administracji), ukończony kurs ratownika medycznego. Poza małoletnim powodem, ma on na utrzymaniu 14 – letnią córkę, mieszkającą w Anglii, którą winien alimentować w kwocie 500 złotych miesięcznie, jednakże obowiązku tego nie realizuje i w związku z tym posiada zadłużenie alimentacyjne w kwocie około 13 000 złotych. Dopiero od dwóch miesięcy przekazuje alimenty za pośrednictwem komornika, nie w pełnej wysokości.
Pozwany posiada umiejętności o charakterze ogólnobudowlanym. Z prac dorywczych uzyskuje dochody, jak sam deklaruje, na poziomie 1200 złotych miesięcznie. Jest także jedynym właścicielem trzypokojowego mieszkania w N. Mając na uwadze fakt, że pozwany ma na utrzymaniu nastoletnią córkę i nie posiada stałego źródła dochodu, Sąd nie uwzględnił powództwa w całości i zasądził tytułem alimentów kwotę 400 złotych miesięcznie, stanowiącą zaledwie 40 procent kosztów miesięcznego utrzymania małoletniego powoda.
Reasumując, zważywszy na możliwości zarobkowe pozwanego oraz zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, a także możliwości zarobkowe jego matki pobierającej świadczenie wychowawcze i świadczenia rodzinne oraz sprawującej całodobową opiekę nad dzieckiem – zasądzono tytułem alimentów na rzez małoletniego powoda K. K. (1) kwotę 400 zł miesięcznie, poczynając od dnia 26 stycznia z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 28 marca 2017 r. III RC 9/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
