Przepis art. 95 § 1 KRO stanowi, że władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka, a przepis § 2 tego art. 95 KRO stanowi, że dziecko winno rodzicom posłuszeństwo. § 4 stanowi, że „Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia”. Następny art. 96 § 1 stanowi, iż rodzice wychowują dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierują nim. Zgodnie natomiast z treścią art. 97 § 1 i 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Z treści art. 97 § 1 KRO wynika, że w zasadzie każde z rodziców wykonuje osobno władzę rodzicielską. Wyjątek od tej zasady wynika z § 2 powołanego przepisu. Wprawdzie kodeks rodzinny nie określa, jakie sprawy są istotne, jednakże orzecznictwo i doktryna zgodnie przyjmują, że należą do nich między innymi sprawy dotyczące miejsca pobytu dziecka, kontaktów z dzieckiem (Kodeks rodzinny i opiekuńczy pod red. K. Piaseskiego, wydanie 3, Warszawa 2006, s. 637). Rolą sądu opiekuńczego jest tu nakłanianie rodziców do uzgodnienia stanowisk, czego efektem powinno być doprowadzenie do porozumienia między nimi. Jeżeli do porozumienia nie dojdzie, konieczne jest wydanie przez sąd stosownego orzeczenia (T. S., Prawo rodzinne i opiekuńcze, s. 62).
Problematyka kontaktów osobistych rodziców z dziećmi została uwzględniona w europejskich standardach prawnych. Zasada 6 rekomendacji nr R (84) w sprawie władzy rodzicielskiej z 28 lutego 1984 roku zapewnia rodzicowi niewychowującemu dziecka prawo do utrzymywania z nim kontaktów osobistych. Z kolei zgodnie z art. 9 ust. 3 Konwencji o prawach dziecka, dziecko ma prawo do utrzymywania regularnych stosunków osobistych i bezpośrednich kontaktów z obojgiem rodziców, z wyjątkiem przypadków, gdy jest to sprzeczne z najlepiej pojętym interesem dziecka.
Samo ustalenie sposobu utrzymania kontaktów z dzieckiem określone zostało w art. 1131. Paragraf 1 mówi o tym, że jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzicie określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy. Przepis ten jest skorelowany z art. 95 § 4 nakładającym na rodziców obowiązek wysłuchania dziecka w ważnych sprawach dotyczących jego osoby lub majątku i wiąże się z art. 72 ust. 3 Konstytucji RP, nakazującym osobom odpowiedzialnym za dziecko wysłuchanie go w toku ustalania jego praw. Nie leży w interesie dziecka zmuszanie go do kontaktów z rodzicami, jeżeli wielokrotnie odmawia na nie zgody, nawet po psychologicznym przygotowaniu zarówno jego, jak i rodziców. Uwzględnienie w takiej sytuacji zdania dziecka nie stanowi naruszenia art. 8 Konwencji o prawach dziecka (H. Ciepła, Pokrewieństwo i powinowactwo. Rodzice i dzieci (w:) Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz., pod red. K. Piaseckiego, wyd. 4, LexisNexis Polska, Warszawa 2009, s. 832-833).
Nie budzi wątpliwości Sądu prawo i obowiązek dziadków do utrzymywania kontaktów z wnuczką wynikające z dyspozycji art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w związku z art. 1136. Art. 113 (6) stanowi o odpowiednim stosowaniu wspomnianych przepisów do innych osób sprawujących pieczę nad dzieckiem, w tym do dziadków. Zagadnieniem tym zajmował się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 czerwca 1988 r. (III CZP 42/88, OSNCP 1989, nr 10, poz. 156), wyjaśniając, że dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dzieci, motywując w następujący sposób: skoro rodzice mają obowiązek dbałości o rozwój dziecka w imię jego dobra, to powinni dla pełnego rozwoju osobowości dziecka umożliwić mu kontaktowanie się z jego krewnymi przy właściwej ich postawie i korzystnym wpływie na dziecko. Kontakty te, wnikające z silnych więzór emocjonalnych (dotyczy to zwłaszcza dziadków i wnuków), mogą wpływać na lepsze wychowanie i rozwój duchowy dziecka. Sprzyjają takż ekontynuowaniu więzów wielopokoleniowej rodziny. Zachowanie dziadków przejawiające się w okazywaniu przywiązania i dbałości o wnuki nie tylko nie kłóci się z dobrem dziecka, ale pozostaje w zgodności z jego dobrem.
O ile kontakty między rodzicami a dziećmi stanowią przedmiot ich prawa podmiotowego o naturalnym charakterze, a ujętego następnie w pozytywno-prawne ramy prawa i obowiązku, to kontakty z osobami bliskimi występują w mniejszym nasileniu, uzależnionym nie tylko od stopnia pokrewieństwa, ale i od rzeczywistej osobistej bliskości kontaktujących się osób. Ponieważ zasadą powinno być sprawowanie jednolitego kierownictwa wychowawczego przez osoby sprawujące władzę rodzicielską nad dzieckiem, a sytuacja związana z rozłączeniem rodziców bardzo utrudnia urzeczywistnienie tego jednolitego kierownictwa wychowawczego, materia kontaktów z osobami bliskimi nie powinna dodatkowo zakłócać i tak już trudnej sytuacji dziecka. Z drugiej jednak strony kontakty z krewnymi (zwłaszcza najbliższymi), stanowią w typowej sytuacji niepodważalną wartość dla dziecka, a jej ochrona powinna być z zasady uwzględniona, jako element dobra dziecka. Kontakty z krewnymi oraz innymi osobami bliskimi nie mogą jednak destabilizować warunków rozwoju socjo-psychicznego dziecka, które nie może stać się stroną konfliktu rodziców, ale powinno rozwijać się samodzielnie, uzyskując autonomiczne rozeznanie własnej, indywidualnej pozycji rodzinnej i społecznej. Zasadą kontaktów z osobami bliskimi powinno być zatem przekazywanie dziecku treści nakierowanych na inne obszary aktywności życiowej, czyli te, które nie są „objęte” konfliktem rodziców. Wkraczanie osoby bliskiej, w charakterze „trzeciej strony”, na obszar wskazanego konfliktu, stanowi poważne uchybienie, argumentujące w uzasadnionych wypadkach ograniczenie kontaktów (Komentarz do art. 113(6) kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz.U.64.9.59), (w:) H. Dolecki (red.), T. Sokołowski (red.), M. Andrzejewski, A. Lutkiewicz-Rucińska, A. Olejniczak, A. Sylwestrzak, A. Zielonacki, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LEX, 2010).
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszym postepowaniu, potwierdziło, że od półtora roku tj. od czerwca dziadkowie J. Z. i A. Z. (1) mają utrudniony kontakt z małoletnią wnuczką M. Z.. Sytuacja ta jest związana ze sprawą rozwodową toczącą się pomiędzy ich synem P. Z., a matka dziecka Ż. Z., co jednak nie uzasadnia, w żaden sposób ograniczenia styczności dziadków ojczystych z wnuczką, tym bardziej, że postepowanie dowodowe nie wykazano jakichkolwiek zagrożeń dla dobra małoletniej M. Z. związanych z kontaktami z A. Z. (1) i J. Z.
Jak bowiem zeznała uczestniczka Ż. Z., dziadkowie nie byli agresywni do wnuczki i nie krzywdzili jej. Podobnie zeznawała L. M. (babka macierzysta), która wskazała „nie widziałam, aby dziadkowie krzyczeli na dziecko”. W tym stanie rzeczy nie ma żadnego uzasadnienia dla pozbawienia wnioskodawców J. Z. i A. Z. (1), uprawnienia do kontaktów ze swoją najbliższą krewna, jaką jest wnuczka M. Z. Podtrzymywanie zaś relacji rodzinnych z dziadkami ojczystymi, niewątpliwie leży także w interesie dziecka, na co wskazała także psycholog A. R., w zaświadczeniu z 07.12., zaznaczając, ze „więź z matką jest bazą dla podstawowej ufności dziecka i winno stanowić podstawę jego relacji z innymi osobami, w tym z ojcem i dziadkami”.
Regulując kontakty, Sad uwzględnił obecną sytuacje rodzinną małoletniej, związaną z toczącym się postepowaniem rozwodowym oraz fakt, dość ostrego konfliktu pomiędzy rodzinami matki i ojca dziecka. W ocenie Sądu wiec kontakty winny się odbywać nie częściej niż raz w miesiącu, a obecność podczas tych kontaktów kuratora sądowego winna zapewnić spokojny i wyważony przebieg spotkania. Postanowienie Sądu Rejonowego w Wieliczce – IV Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10 stycznia 2018 r. IV Nsm 907/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
