Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Publikowanie, umieszczanie i wrzucanie zdjęć dzieci do sieci, internetu, facebook, instagram bez zgody ojca albo matki

Przepis art. 97 k.r.o., stanowiący o obowiązku i uprawnieniu każdego z rodziców do wykonywania władzy rodzicielskiej, oraz konieczności zwrócenia się do sądu opiekuńczego w sytuacji braku porozumienia pomiędzy rodzicami w istotnych sprawach dziecka, należy interpretować rozszerzająco. O zakwalifikowaniu sprawy jako istotnej nie powinny decydować wyłącznie kryteria obiektywne (ocena sądu), ale również subiektywne (ocena wnioskodawcy), skoro brak porozumienia między rodzicami doprowadził do konfliktu, a odmowa rozstrzygnięcia przekreślałaby cel omawianego przepisu. Pojęcie istotnej sprawy dziecka sprowadzałoby się przy takiej wykładni do spraw, w których rodzice nie mogą dojść do porozumienia. Odmowa rozstrzygnięcia sprawy przez sąd mogłaby prowadzić do pogłębienia się konfliktu i w tym sensie byłaby sprzeczna z naczelną zasadą polskiego prawa rodzinnego, tj. ochroną dobra dziecka (tak Jerzy Słyk w: Rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka w przypadku braku porozumienia rodziców (art. 97 § 2 k.r.o.), publ. Prawo w działaniu, sprawy cywilne 14/2013, str. 80).

W przepisie art. 97 § 1 k.r.o. wyrażona została zasada autonomii rodziców, zgodnie z którą w przypadku, gdy władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich uprawnione jest do jej wykonywania. Oznacza to, że rodzice mogą samodzielnie podejmować decyzje w odniesieniu do osoby i majątku dziecka. W tym kontekście musi być oceniona reguła zawarta w art. 97 § 2 k.r.o., stanowiąca jeden z wyjątków od wspomnianej zasady, mówiąca o współdecydowaniu w istotnych sprawach dziecka i możliwości zwrócenia się do sądu o rozstrzygnięcie w razie braku porozumienia między rodzicami. Z zestawienia obu paragrafów wynika, że przesłanką zwrócenia się do sądu o rozstrzygnięcie jest przysługiwanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.

Publikowanie, umieszczanie i wrzucanie zdjęć dzieci do sieci, internetu, facebook, instagram bez zgody ojca albo matki Poznań

Istotne dla rozstrzygnięcia są także wytyczne Sądu Najwyższego zawarte  w uchwale z dnia 18 marca 1968 r. – Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie stosowania przepisów art. 56 oraz art. 58 kodeksu rodzinnego  i opiekuńczego. W pkt V wymienionej uchwały Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że „ewentualne różnice zdań rodziców – tak w wypadku, gdy po rozwodzie sprawują oni władzę rodzicielską wspólnie, jak i wówczas, gdy jednemu z rodziców przyznano niektóre tylko uprawnienia z zakresu tej władzy, a sprzeczność zdań dotyczy sprawy objętej tymi uprawnieniami – rozstrzyga sąd opiekuńczy na podstawie art. 97 § 2 k.r.o.” W literaturze wskazuje się także, że ważniejsze sprawy to te, które wykraczają poza czynności, jakie opiekun wykonuje na co dzień, lub nawet dotyczą codziennej pieczy, ale rozstrzygają o jej kierunku. Nie ma wątpliwości, że jest to: wybór szkoły, wyrażenie zgody na dokonanie operacji lub poważniejszego zabiegu medycznego, decyzja dotycząca zmiany obywatelstwa.

Wprawdzie zgodnie z art. 98 KRO, jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka, a więc ustawodawca wprowadził zasadę samodzielnej reprezentacji dziecka przez każdego z rodziców posiadających władzę rodzicielską, jednak w braku porozumienia między rodzicami, w sytuacji gdy chodzi o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, zgoda jednego z rodziców nie jest wystarczająca. Publikacja wizerunku dziecka w określonym miejscu czasie i w zestawieniu z określonym materiałem prasowym należy do istotnych spraw dziecka, zatem w przypadku sporu pomiędzy rodzicami, zgodnie z art. 97 § 2 KRO rozstrzygnąć powinien sąd opiekuńczy.

Ponieważ małoletnie dzieci same nie mogą decydować o tym czy chcą, aby ich wizerunek (czyli dostrzegalne, fizyczne cechy, tworzące wygląd i pozwalające na identyfikację osób wśród innych ludzi) został upubliczniony. W ich imieniu, zgodnie z art. 97 k.r.o. działają rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska. Okoliczność zgody na publikację wizerunku jest kwestią sporną pomiędzy nimi, ponieważ wzajemnie nie wyrażają na to zgody. Braki zgody kwalifikują tę czynność (publikację wizerunku), jako istotną dla dzieci w rozumieniu art. 97 § 2 k.r.o.  W takiej sytuacji, gdy dla obojga rodziców jest to aspekt istotny, a zatem kwestia stanowiąca w rozumieniu przepisu art. 97 § 1 k.r.o. istotną sprawę dziecka, konieczna jest albo zgoda obojga rodziców, albo orzeczenie sądu opiekuńczego.  Podobnie orzekł Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie V ACa 484/17, gdzie wskazano na obowiązek uzyskania zgody obojga rodziców w sytuacji sporu pomiędzy nimi co do publikacji zdjęć dzieci.

Zgodnie z art. 81 ust. 1. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. Zgoda na wykorzystanie wizerunku może być udzielona w dowolnej formie, ale musi być niewątpliwa. Oznacza to, że osoba jej udzielająca musi mieć pełną świadomość nie tylko formy przedstawienia jej wizerunku, ale także miejsca i czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami i towarzyszącego komentarza. Udział w imprezie publicznej oznacza zgodę na publikację wizerunku w związku z ową imprezą, nie oznacza natomiast zgody na rozpowszechnianie tego wizerunku w innych celach z taką imprezą nie związanych.  Przyjęcie zapłaty za pozowanie, uważane jest za domniemaną zgodę na rozpowszechnianie wizerunku, jednak w przypadku wyraźnego zastrzeżenia osoby pozującej o braku zgody na rozpowszechnianie takiego zdjęcia, jego rozpowszechnianie jest bezprawne, dlatego przykładowo w przypadku braku zgody ojca małoletnich na publikację wizerunku dzieci, zapłata dokonana do rąk matki bądź przyjęcie przez nią innego świadczenia stanowiącego substytut zapłaty, owej bezprawności nie uchyla.

Publikowanie, umieszczanie i wrzucanie zdjęć dzieci do sieci, internetu, facebook, instagram bez zgody ojca albo matki Poznań

Podobnie wypowiedział się też Europejski Trybunał Praw Człowieka  w Strasburgu w wyroku z dnia 20 czerwca 2017 r. (skarga 13812/09 B. przeciwko (…)), który uznał, że opublikowanie, bez zgody opiekunów prawnych, wizerunku dziecka w broszurze wydanej przez lokalne władze stanowiło naruszenie prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego rodziny. Trybunał potwierdził naruszenie art. 8 Konwencji i przypomniał, że wizerunek osoby stanowi jeden z głównych atrybutów jej osobowości, a prawo do ochrony tego wizerunku jest podstawowym elementem osobistego rozwoju. Tym samym art. 8 Konwencji, stanowiący prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego osoby, zakłada prawo do kontroli wykorzystania własnego wizerunku, w tym prawo do odmowy jego publikacji. Publikacja wizerunku osoby oznacza ingerencję w jej życie prywatne, na które osoba ta musi wyrazić zgodę. W sprawie rozpatrywanej przed Trybunałem istotny był też kontekst użycia zdjęcia dziecka (artykuł o dzieciach porzuconych, poszukujących rodziny adopcyjnej), co mogło wpływać negatywnie na publiczne postrzeganie więzi rodzinnych. Podobnie rzecz się ma w niniejszej sprawie. Pozwana opublikowała zdjęcia dzieci partnera tak, by sugerowały one, że wszyscy są szczęśliwą i zadowoloną rodziną, choć w rzeczywistości tak nie było i czemu powodowie, reprezentowani przez przedstawicielkę ustawową, mieli prawo się sprzeciwić.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W dniu 05 marca małoletni powodowie M. Z., F. Z. i Z. Z., reprezentowani przez przedstawicielkę ustawową – matkę J. Z. (1), wnieśli pozew przeciwko D. S. o ochronę dóbr osobistych. Powodowie domagali się nakazania pozwanej, aby zamieściła na należącym do niej koncie na portalu społecznościowym (…) w terminie 7 dni od uprawomocnienia orzeczenia oświadczenia o następującej treści: „Przepraszam małoletnich M. Z., Z. Z. oraz F. Z. za to, że w swoich postach z dnia 14 kwietnia, 18 maja, 14 października, oraz 18 grudnia, na moim prywatnym profilu (…) naruszono ich dobra osobiste w postaci prawa do wizerunku. Przyznaję, że zdjęcia małoletnich opublikowane na moim prywatnym profilu (…) zostały opublikowane bez zgody ich rodzica – J. Z. (1). Niniejsze oświadczenie jest publikowane na skutek prawomocnego wyroku sądu.” – przy czym oświadczenie powinno być sporządzone czarną czcionką na białym tle; nakazanie pozwanej usunięcie opublikowanych  na prywatnym profilu zdjęć małoletnich powodów w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia orzeczenia; zobowiązanie pozwanej do zaniechania działań naruszających dobra osobiste małoletnich powodów polegających na publikowaniu wizerunku małoletnich powodów w środkach masowego przekazu. Nadto powodowie domagali się zasądzenia od pozwanej kosztów procesu. W odpowiedzi na pozew D. S., wniosła o oddalenie powództwa  w całości oraz zasądzenie kosztów procesu.

W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że obojgu rodzicom przysługiwała władza rodzicielska nad małoletnimi powodami, natomiast takiej władzy, ani żadnych innych uprawnień nie ma po stronie pozwanej. Ojciec nie godzi się na publikację wizerunku przez matkę, z kolei matka nie chce, by wizerunek dzieci publikowała partnerka ojca. Na negatywną ocenę zachowania pozwanej zasługuje okoliczność, iż pozwana miała świadomość braku zgody matki na publikację wizerunku dzieci, a pomimo tej wiedzy czterokrotnie opublikowała zdjęcia własne, partnera i dzieci.

W ocenie Sądu, gdyby takiej publikacji dokonał ojciec dziecka, można byłoby rozważyć, czy matka, która sama narusza prawo do wizerunku dzieci, miałaby legitymację do wystąpienia z powództwem o naruszenie dóbr osobistych. Natomiast w tej sprawie powodami są dzieci, jedynie reprezentowane przez matkę, które w przyszłości, po osiągnięciu pełnoletności, mogą jednak zadecydować odmiennie niż partnerka ojca i nie chcieć takich publikacji, które zostają w zasobach internetu. Natomiast pozwanym nie jest ojciec, ale jego partnerka, która na chwilę publikacji pozostaje z nim w konkubinacie. Co więcej ojciec jest niekonsekwentny w swoim zachowaniu, ponieważ z jednej strony zakazuje matce dzieci publikować wizerunek (co nota bene nie jest przedmiotem sprawy), a z drugiej strony udziela osobie obcej dla dzieci zgody na takie publikacje. Ponadto też istotne jest to, że pozwana publikuje wizerunek obcych dla siebie dzieci w takim kontekście, że sprawia to wrażenie, że tworzy z ich ojcem i z nimi zgodną, prawidłową rodzinę, choć w świetle prawa tak nie jest.

Publikowanie, umieszczanie i wrzucanie zdjęć dzieci do sieci, internetu, facebook, instagram bez zgody ojca albo matki Poznań

W ocenie Sądu istniejący pomiędzy matką a ojcem dzieci konflikt nie może być usprawiedliwieniem dla pozwanej do tego, by powoływała się na zgodę tylko jednego z rodziców. Tym bardziej właśnie, że D. S. zdawała sobie sprawę ze skomplikowanych stosunków rodzinnych pomiędzy swoim partnerem, a jego jeszcze wówczas wtedy żoną, tym bardziej powinna zachować ostrożność i nie publikować zdjęć nie swoich dzieci, zwłaszcza, że wiedziała o braku zgody ich matki na taką publikację. Brak zgody drugiego rodzica skutkował koniecznością wystąpienia do sądu o wydanie zgody na upublicznienie wizerunku powodów. Działaniu pozwanej można zarzucić co najmniej niedochowanie należytej staranności, co uzasadnia twierdzenie o jej zawinionym postępowaniu. To zaś z kolei powoduje, że pozwana nie wykazała braku bezprawności swojego działania. Pozwana nie może powoływać się na to, że matka publikuje wizerunek dzieci, bo to nie matka jest powódką, ale same dzieci, których dobra niewątpliwie naruszono. Małoletni są natomiast narażeni w większym stopniu niż dorośli na naruszanie ich dóbr osobistych, ponadto nie są w stanie skutecznie sprzeciwiać się temu, nie zawsze mając świadomość z uwagi na wiek, jak duże konsekwencje ma bezprawne rozpowszechnianie ich wizerunku oraz bezprawne i zawinione wkraczanie w ich sferę prywatności. Wątpliwe moralnie jest w ocenie Sądu Apelacyjnego publikowanie na portalu społecznościowym zdjęć przez konkubinę ojca w sytuacji trudnej sprawy rozwodowej i angażowanie dzieci w ten sposób w sprawy dorosłych. Sama sesja fotograficzna nie stanowi zagrożenia dla wizerunku, ale upublicznienie zdjęć nawet w gronie znajomych pozwanej osób (trudnych zresztą do określenia), jest już naruszeniem tego dobra osobistego, bowiem zostało dokonane bez zgody obojga opiekunów prawnych dzieci.

Zasadne było zatem uwzględnienie roszczenia powodów w postaci zobowiązania pozwanej do złożenia oświadczenia zawierającego przeprosiny, celem usunięcia skutków dokonanego naruszenia dóbr osobistych. Mając na uwadze treść żądanego oświadczenia, Sąd dokonał jego oceny z punktu widzenia adekwatnej reakcji na naruszenie dóbr osobistych powodów. Sąd uwzględnił żądanie powodów w całości. Pozwana publikując ich zdjęcia naruszyła ich prawo do wizerunku, o którym na obecnym etapie życia mają prawo decydować jedynie rodzice, a w sytuacji sporu w tym zakresie, sąd opiekuńczy. D. S. winna więc przeprosić powodów na takim forum, na jakim doszło do publikacji wizerunku i usunąć sporne fotografie.

Zasadnym jest też zobowiązanie pozwanej do zaprzestania takich naruszeń  w przyszłości, tym bardziej, że dobra osobiste były naruszone kilkukrotnie. Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał, iż pozwana D. S. dopuściła się naruszenia wizerunku powodów poprzez 4 publikacje na portalu społecznościowym zdjęć powodów, bez zgody ich obojga rodziców. Wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 18 listopada 2021 r. sygn. akt I ACa 591/21

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu