Przedmiotem rozważań każdej sprawo o alimenty wobec żony jest ustalenie czy od daty uprawomocnienia się wyroku rozwodowego nastąpiła taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby uchylenie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej. Zgodnie, bowiem z treścią art. 138 KRO w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przy czym przez zmianę stosunków należy rozumieć istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania poprzez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Zmianę stosunków powoduje także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej KRO) przewiduje dwie postaci obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami: zwykłą postać ( art. 60 § 1 KRO) oraz szerszą postać tego obowiązku ( art. 60 § 2 KRO). Zgodnie z art. 60 § 1 KRO małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Z § 3 tegoż przepisu wynika natomiast, iż obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. W myśl przepisu art. 61 KRO z zastrzeżeniem przepisu artykułu poprzedzającego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.
Zgodnie z przyjętym orzecznictwem (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 listopada 2013 r., III AUa 470/13) obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu, ustalony wyrokiem sądowym orzekającym rozwód z winy obu stron, nie wygasa po upływie 5 lat od daty wydania orzeczenia ( art. 60 § 3 KRO – a contrario).
Zgodnie ze stanowiskiem doktryny, jeżeli obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami uregulowano orzeczeniem sądowym, może on (…) ulec zmianie na podstawie art. 138 KRO (H. Dolecki (red), Komentarz do art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Przepis ten uzależnia możliwość żądania zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego od zmiany stosunków. Zmiana stosunków może doprowadzić nie tylko do zmiany wysokości (podwyższenia lub obniżenia) alimentów, ale i do wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Zmianą stosunków w rozumieniu przepisu art. 138 KRO, jest każda zmiana wpływająca na zmniejszenie lub zwiększenie kryteriów opisanych w przepisie art. 135 § 1 KRO (zmiana ilościowa i jakościowa), z tym, że zmiana ta musi mieć charakter istotny (H. Haak, „Obowiązek alimentacyjny. Komentarz”, Toruń 1995, str. 139). Innymi słowy chodzi tutaj o istotne zmniejszenie lub zwiększenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie lub zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.
Jednocześnie wskazać należy, iż wynikający z artykułu 60 § 2 KRO obowiązek alimentacyjny nie sięga tak daleko, ażeby miał on zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową. Zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego lokuje się bowiem pomiędzy granicą, poniżej której istnieje już niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 1980 roku III CRN 222/80).
Przykład sprawy sądowej
Przykład sprawy sądowejZdaniem Sądu Rejonowego od ostatniego rozstrzygnięcia nastąpiła, taka zmiana stosunków, która uzasadniałaby uwzględnienie żądania powoda, tj. uchylenie obowiązku alimentacyjnego powoda wobec pozwanej.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, iż orzeczenie rozwodu pomiędzy małżonkami C. spowodowało, że I. C. znalazła się w niedostatku, co stwierdził Sąd Okręgowy w Warszawie orzekając alimenty na jej rzecz. Sąd Okręgowy w Warszawie w wydanym wyroku rozwodowym stwierdził, iż I. C. nie posiada żadnych możliwości zarobkowych, utrzymuje się z renty w wysokości 1937,26 zł miesięcznie, która została przyznana jej bezterminowo na czas trwania naprawienia szkody w ramach obowiązkowego ubezpieczenia komunikacyjnego i ocenił miesięczny koszt utrzymania I. C. na kwotę około 2300 zł miesięcznie, a także uznał, że w związku z powyższym K. C. winien przyczyniać się częściowo do pokrywania kosztów jej utrzymania w kwocie po 300 zł miesięcznie. Przy wydawaniu powyższego orzeczenia Sąd Okręgowy w Warszawie nie dysponował jednak informacją, że I. C. posiadała wówczas na swoim koncie bankowym znaczną sumę pieniężną, którą w 2009 roku otrzymała z tytułu zasądzonej renty od (…) S.A.
Od daty wydania wyroku rozwodowego sytuacja zdrowotna I. C. zasadniczo nie uległa zmianie. Nie zmieniła się również zasadniczo wysokość jej usprawiedliwionych kosztów utrzymania, która została przez tutejszy Sąd ustalona tak jak w wyroku rozwodowym na kwotę po około 2300 zł miesięcznie. Pozwana w dalszym ciągu otrzymuje z (…) S.A. rentę powypadkową w kwocie 1937,26 zł miesięcznie. Pobiera również emeryturę w wysokości po około 400 zł miesięcznie oraz otrzymuje po 153 złote miesięcznie tytułem zasiłku pielęgnacyjnego. Daje to łączną kwotę 2490,26 zł miesięcznie, którą I. C. otrzymuje z tytułu renty, emerytury i zasiłku pielęgnacyjnego, tj. znacznie wyższą kwotę niż ta kwota 1937,26 zł miesięcznie, która występowała w dacie wydania wyroku rozwodowego. Podnieść również należy, iż w dacie wydania wyroku rozwodowego I. C. wraz z K. C. byli współwłaścicielami dwupokojowego mieszkania o powierzchni 43,75 m2, w którym mieszkali w trakcie trwania małżeństwa, a także po orzeczeniu rozwodu. Zaś od dnia 11 grudnia 2017 roku po zawarciu z byłym mężem umowy częściowego podziału majątku dorobkowego I. C. stała się jedyną właścicielką tego mieszkania. I. C. w związku z dokonanym podziałem majątku dorobkowego dokonała na rzecz K. C. spłaty w kwocie 140.000 zł. Z uwagi na to, że w mieszkaniu tym poza pozwaną nikt nie mieszka, może ona z powodzeniem wynająć jeden z pokoi znajdujących się w mieszkaniu, za kwotę co najmniej 450-600 złotych miesięcznie. W przyszłości może ona również sprzedać powyższe mieszkanie i za uzyskane w ten sposób środki pieniężne zakupić dla siebie mniejsze mieszkanie, a pozostałe środki finansowe przeznaczyć na swoje utrzymanie. Tak więc istotnie na korzyść zmieniła się sytuacja majątkowa pozwanej, która stała się wyłączną właścicielką dwupokojowego mieszkania. Od daty wydania wyroku rozwodowego zmieniła się również sytuacja K. C., który mieszka w G. w mieszkaniu swojej partnerki i razem z nią wspólnie ponosi koszty utrzymania mieszkania. Jest zatrudniony w firmie swojej partnerki na stanowisku sprzedawcy w sklepie wędkarskim położonym w G. i jego zarobki wynoszą 2100 zł brutto miesięcznie. Nie posiada już uprawnień do kierowania samochodami ciężarowymi. Powód posiada środki otrzymane ze spłaty mieszkania przez pozwaną, ale nie byłoby usprawiedliwione, aby płacąc nadal alimenty byłej żonie uczestniczył w ten sposób w spłacie zaciągniętego przez nią kredytu. Z tych względów obowiązek alimentacyjny K. C. wobec jego byłej żony I. C. ustalony w wyroku rozwodowym Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2012 roku sygn. akt VII C 69/11 na kwotę 300 złotych miesięcznie należało uchylić z dniem 16 stycznia 2018 roku (tj. z dniem wniesienia do tutejszego Sądu pozwu w niniejszej sprawie).
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
