Stosownie do treści art. 31 § 1 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Natomiast na podstawie art. 45 § 1 KRO każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Uznanie roszczeń jako rozliczeń dokonywanych na podstawie art. 45 KRO ma tę konsekwencję, że są one rozliczane co do zasady w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Nie ulegają one przedawnieniu, jednakże muszą być rozliczone najpóźniej w postępowaniu o podział majątku, co wynika z przepisów postępowania cywilnego, zwłaszcza odesłań do art. 618 § 3 KPC. Natomiast w aspekcie uznanie dopuszczalności rozliczeń między małżonkami z tytułu pozbawienia posiadania jedno z małżonków nad przedmiotami stanowiącymi składniki majątku wspólnego przez drugie z małżonków trafne jest stanowisko upatrujące w takich przypadkach możliwości żądania rozliczenia, jednakże sytuacje, w których jedno z małżonków pozbawia drugie posiadania składnika majątku wspólnego, który przynosi duże korzyści, a które wskutek zawładnięcia zasilają majątek osobisty małżonka, przekonują do słuszności tego zapatrywania. Z tym że w tych przypadkach jedynie doznanie szkody majątkowej może uzasadniać wystąpienie przez małżonka z roszczeniem przeciwko drugiemu małżonkowi (por. J. St. Piątowski, System prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985, s. 501; takie rozwiązanie dopuszcza też, choć w sytuacjach szczególnych, J. Pietrzykowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2003, s. 454).
Zasadą jest, że podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do tego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału. Mówiąc inaczej, rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast przedmiotem podziału pozostaje stan czynny masy majątkowej w czasie orzekania o podziale.
Zgodnie z art. 567 § 3 KPC, do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie działu spadku, a zatem, między innymi, również art. 684 KPC Podobnie zatem, jak skład i wartość spadku, także skład i wartość majątku wspólnego byłych małżonków, ustala Sąd. Identycznie też, jak w wypadku działu spadku, chwilą właściwą dla określenia wartości wspólnego majątku byłych małżonków jest chwila dokonywania podziału tego majątku, tj. chwila zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1w zw. z art. 13 § 1 KPC).
W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd rozstrzyga o składzie i wartości tego majątku. Nie oznacza to jednak, że Sąd ma obowiązek prowadzić z urzędu dochodzenia, czy i jaki istnieje jeszcze inny majątek wspólny (por. postanowienie SN z dnia 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67, OSN 1968, nr 10, poz. 169), wyręczając strony w ciążących na nich obowiązkach procesowych wynikających z zasady kontradyktoryjności postępowania cywilnego, a zwłaszcza obowiązku dowodzenia określonego w art. 6 KC oraz art. 232 KPC.
Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Regulacje powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.
O zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny orzeka Sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków. Zatem domagając się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, a sformułowanymi przez stronę żądaniami Sąd jest związany. Jedynie gdy chodzi o wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na majątek osobisty, to Sąd uwzględnia je bez osobnego żądania uczestników postępowania, gdyż roszczenia te wchodzą w skład majątku wspólnego, a zatem podlegają podziałowi. W tym miejscu podkreślić należy, iż niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń tych wydatków i nakładów, które wiążą się z utrzymaniem rodziny i zaspokajaniem jej normalnych potrzeb, chociażby zostały dokonane przez jednego z małżonków, zaś w odniesieniu do wydatków i nakładów powstałych po ustaniu wspólności majątkowej podlegają one rozliczeniu jedynie wówczas, gdy związane są z utrzymaniem składników majątku wspólnego w stanie niepogorszonym lub zwiększają jego wartość (zob. J. Pietrzykowski w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, Komentarz, Warszawa 2003, s. 448-451).
Stosownie do art. 212 § 3 KC w zw. z art. 46 KRO, art. 567 § 3 KPC i art. 688 KPC, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby sposób ich zabezpieczenia. Przepis ten, który z mocy art. 1035 KC ma zastosowanie również do działu spadku i na podstawie art. 46 KRO do podziału majątku wspólnego, wkłada na Sąd, jak to zresztą wyjaśniły już wytyczne Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969r III CZP 12/69 obowiązek dokonania z urzędu oznaczenia w postępowaniu o podział majątku terminu i sposobu uiszczenia dopłat lub spłat, przy czym przepis ten wiąże początkowy termin, od którego przysługują uprawnienia byłemu małżonkowi odsetki, z terminem uiszczenia dopłaty lub spłaty. Z przepisów art. 618 oraz art. 684, 685 i 688 KPC oraz art. 567 § 3 KPC wynika, że tak w postępowaniu o zniesienie współwłasności jak i w postępowaniu o dział spadku oraz o podział majątku wspólnego chodzi o załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współwłaścicielami, spadkobiercami lub byłymi małżonkami. W zakresie uregulowania tych stosunków jednym z podstawowych elementów jest oznaczenie wysokości spłaty lub dopłaty, terminu i sposobu ich uiszczenia oraz oznaczenie wysokości odsetek. Rozstrzygnięcie w tym zakresie należy do integralnych składników każdego postanowienia o zniesieniu współwłasności lub o podział majątku wspólnego. Określając zatem termin płatności dopłaty (art. 212 § 3 KC) na rzecz wnioskodawczyni w terminie daty prawomocności orzeczenia.
Zasadą zgodnie z art. 43 §l KRO jest, iż udziały małżonków w majątku wspólnym są równe, co stanowi wyraz równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej, bez względu na stopień, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego i niezależnie od przyczyny ustania wspólności. Zasada ta odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się, chodzi przy tym o to, aby należycie uwzględnić wartości, jaką w tym zakresie przedstawia osobista praca przy wychowywaniu dzieci i w gospodarstwie domowym, co zresztą przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyraźnie podkreślają w art. 43 § 3 i art. 27. Jednakże przedmiotowa zasada równych udziałów małżonków w majątku wspólnych doznaje wyjątku, tj. możliwości ustalenia przez Sąd nierównych udziałów przy łącznym spełnieniu w myśl art. 43 § 2 KRO dwóch przesłanek: 1) istnienia ważnych powodów i 2) przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu.
Cytowany przepis art. 43 § 2 KRO nie definiuje pojęcia „ważne powody". Ogólnie rozumie się przez nie takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego przemawiają za nieprzyznawaniem jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której małżonek ten nie przyczynił się. W doktrynie można spotkać się z dwiema grupami poglądów na temat sposobu rozumienia pojęcia „ważnych powodów". Pierwsza grupa utożsamia pojęcie ważnych powodów, o których mowa w art. 43 § 2 KRO z ważnymi powodami, o których mowa w art. 52 KRO, a więc takich, których wystąpienie decyduje o zniesieniu wspólności ustawowej. Natomiast druga grupa poglądów wyrażanych w piśmiennictwie odrywa definicję tego pojęcia od znaczenia, jakie ma ono na gruncie art. 52 KRO, wskazując iż w porównaniu ze zniesieniem wspólności majątkowej decyzja o ustaleniu nierównych udziałów w majątku wspólnym powoduje znacznie poważniejsze skutki, gdyż w pierwszym wypadku oboje małżonkowie zachowują swoje jednakowe uprawnienia do majątku wspólnego, tyle tylko, że skonkretyzowane w postaci równych udziałów, w drugim natomiast uprawnienia jednego z małżonków ulegają zwiększeniu, zaś uprawnienia jego współmałżonka ograniczeniu, a nawet mogą być w skrajnych wypadkach całkowicie wyeliminowane wskutek pozbawienia go udziału w majątku wspólnym, co przemawia za bardziej restryktywną wykładnią pojęcia „ważnych powodów".
Ponadto podkreśla się, że w art. 52 KRO chodzi przede wszystkim o powody majątkowe, tymczasem w art. 43 § 2 KRO okoliczności natury majątkowej mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do powstania majątku wspólnego, wobec czego ważnymi powodami są względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego, (por. J. St. Piątowski w System Prawa rodzinnego i opiekuńczego, Ossolineum 1985 r., s. 490) Podkreślić przy tym należy, iż taki sposób interpretacji pojęcia ważnych powodów jest ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w postanowieniu z 28.04.1972 r. (sygn. III CRN 626/1971, niepublik.) i postanowieniu z 5.10.1974 r. (sygn. III CRN 190/1974, niepublikow.) wskazywał, iż przy ocenie istnienia ważnych powodów w rozumieniu art. 43 § 2 KRO należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli i za ważne mogą być uznane tylko takie powody, które zasługują na aprobatę w świetle zasad współżycia społecznego. U podstaw art. 43 § 2 KRO leży bowiem założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie w różnym stopniu przyczyniali się do jego powstania. Opiera się ono na więziach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. Z orzeczeń Sądu Najwyższego z 30.11.1972 r (sygn. III CRN 235/1972, opublik. w OSNC 1973 r, nr 10, poz. 174) i z 26.11.1973 r (sygn. III CRN 227/1973, opublik. w OSNC 1974 r, nr 11, poz. 189) i z 27.06.2003 r. (sygn. IV CKN 278/2001, opublik. w OSNC 2004 r, nr 9, poz. 146) wynika nadto, iż z ważnymi powodami w rozumieniu art. 43 § 2 KRO mamy nie w każdym przypadku, gdy zachodzi faktyczna nierówność przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wyłącznie wówczas, gdy małżonek przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Przyczyna żądania ustalenia nierównych udziałów leży zatem przede wszystkim w dysharmonii stosunków między małżonkami, z których jedno zachowywało się nagannie.
Oznacza to, że w ramach art. 43 § 2 KRO należy stosować zasadę zawinienia, która zawsze działa na niekorzyść małżonka postępującego nagannie w ten sposób, że jeśli nie przyczynił się on do powstania majątku wspólnego Sąd ustali udziały z uwzględnieniem wysokości, w jakiej oboje małżonkowie przyczyniali się do powstania majątku wspólnego, natomiast jeśli małżonek postępujący nagannie przyczynił się do powstania majątku w większym stopniu przez np. wyższe zarobki, to Sąd odmówi ustalenia udziału w majątku na jego korzyść, kierując się zasadą nemo turpitudinem sua allegans audiatur. (por. glosa Tadeusza Smyczyńskiego do postanowienia SN z 6.01.2000 r, sygn. I CKN 320/1998, opublik. w OSP 2001 r, nr 9, poz. 136).
Przy ocenie istnienia ważnych powodów w celu ochrony interesów małżonka osiągającego niższe dochody, z uwagi na dyspozycję art. 43 § 3 KRO i art. 27 KRO, należy przyjąć ograniczenia czasowe, tak aby doniosłość prawną miały tylko takie powody, które powstały w czasie trwania wspólności majątkowej, a należałoby wykluczyć takie okoliczności, które zaistniałyby po ustaniu tejże wspólności, gdyż w przeciwnym razie nie można by wykluczyć sytuacji gdy w przypadku orzekania w przedmiocie żądania ustalenia nierównych udziałów w kilka, czy- co również częstokroć się zdarza- w kilkanaście lat po ustaniu wspólności ustawowej, ocenie miałby podlegać okres, w którym małżonków np. na skutek trwałego rozkładu pożycia (nawet przy separacji faktycznej) nie łączyły żadne więzy osobiste i gospodarcze, czy ich wzajemne stosunki nie odpowiadałyby ogólnie przyjętym normom społecznym.
Drugą przesłanką ustalenia nierównych udziałów jest w różnym stopniu przyczynienie się do powstania majątku wspólnego, przez które to przyczynienie się należy rozumieć całokształt starań każdego małżonka o założoną przez siebie rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość dochodów osiąganych przez małżonków. Stosownie do treści art. 43 § 3 KRO przy ocenie, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym. Przy czym wartości tej pracy nie można szacować według kryteriów szacowania wartości odpłatnych usług. Z reguły w normalnie funkcjonującej, przeciętnej rodzinie nie może być mowy o nierównym przyczynieniu się małżonków do powstania majątku wspólnego, gdy utrzymaniem rodziny zgodnie z ustalonym przez małżonków podziałem ról zajmuje się maż, a niepracująca zarobkowo żona zajmuje się wychowywaniem dzieci i pracą w gospodarstwie domowym (por. Marek Sychowicz w Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod red. Kazimierza Piaseckiego, Warszawa 2002 r., s. 235).
Podkreślić należy, iż same tylko wyliczenia rachunkowe nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do ustalenia stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego i nie mogą przesądzać o określeniu tego stopnia, gdyż powinno ono następować także przy uwzględnieniu wartość niematerialnych. Ewentualny zarzut przyczyniania się małżonka nie pracującego zarobkowo w stopniu mniejszym do powstania majątku wspólnego, aniżeli byłoby to możliwe może być ewentualnie aktualny, gdy małżonek ten ponadto nie wychowuje dzieci czy też jego nakład pracy w gospodarstwie domowym jest niewielki.
W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z art. 6 KC ciężar udowodnienia istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów (zob. postanowienie SN z 2.10.1997 r., sygn. II CKN 348/97, niepublik.)
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Wnioskiem wnioskodawca P. K. (1) wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków P. K. (1) i A. K. (1) wchodzą: prawo własności nieruchomości położonej w W. - W. przy ul. (...), zabudowanej domem mieszkalnym w zabudowie szeregowej o wartości 600 000 zł, ruchomości stanowiące wyposażenie tego domu (szczegółowo wymienione we wniosku), prawo własności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...), które jest obciążone hipoteką umowną kaucyjną. Wnioskodawca domagał się ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym w proporcjach: 80 % - udział wnioskodawcy P. K. (1) i 20 % udział uczestniczki - A. K. (1). Ponadto wnioskodawca domagał się rozliczenia nakładów z jego majątku osobistego na majątek wspólny w postaci: przeznaczenia środków pochodzących ze sprzedaży należącego do jego majątku osobistego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (...) przy ul. (...) w kwocie 240 000 zł na sfinansowanie ceny zakupu nieruchomości przy ul. (...) oraz kosztów wykończenia nieruchomości, przeznaczenia uzyskanej roku kwoty 17 000 zł ze sprzedaży samochodu osobowego marki M. na zakup samochodu marki O. (...) oraz przeznaczenia środków pochodzących z uzyskanych przez P. K. (1) pożyczek i darowizn na sfinansowanie budowy i wykończenia domu przy ul. (...) w W.. Ponadto wnioskodawca domaga się rozliczenia nakładu uczestniczki z majątku osobistego uczestniczki w postaci przeznaczenia na majątek wspólny 1/2 środków z majątku wspólnego. Wnioskodawca wniósł o podział majątku wspólnego przyznanie mu domu i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, a uczestniczce lokalu mieszkalnego przy ul. (...) wraz z wyposażeniem. W uzasadnieniu wniosku przedstawiono obszerną argumentację na poparcie jego twierdzeń.
W odpowiedzi na wniosek uczestniczka A. K. (1) przyłączyła się do żądania podziału majątku wspólnego, wnosząc o ustalenie równych udziałów w majątku wspólnym. Odnosząc się do składu majątku wspólnego przyznała, że w skład tego majątku wchodzą nieruchomości wskazane we wniosku. Dodatkowo uczestniczka podniosła, że w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzą ruchomości, stanowiące wyposażenie domu i dwóch mieszkań, szczegółowo wymienione w uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek. A. K. (1) zakwestionowała wartość nieruchomości przy ul. (...) i spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Ponadto uczestniczka domagała się rozliczenia nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci: przeznaczenia kwoty 73 000 zł na zakup domu przy ul. (...), dokonanych darowizn od rodziców uczestniczki. Uzasadniając swoje stanowisko uczestniczka przedstawiła szczegółową argumentację na poparcie swoich twierdzeń.
Na częściowe uwzględnienie zasługiwały roszczenia wnioskodawcy z tytułu zwrotu wydatków poniesionych na zakup i wykończenie nieruchomości przy ul. (...) w W.. Ponadto uwzględniono roszczenie z tytułu wydatku poniesionego przez uczestniczkę z majątku osobistego na ten sam cel.
Jak wynika z poczynionych w części faktycznej uzasadnienia ustaleń i dokonanej następnie oceny dowodów, P. K. (1) przeznaczył na ten cel kwotę 200 000 zł, pochodzącą ze sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...). Nie ulega wątpliwości, że prawo to - jako nabyte przed zawarciem przez strony związku małżeńskiego - należało do majątku osobistego wnioskodawcy (art. 33 pkt 1 KRO). Wbrew przekonaniu uczestniczki Sąd uznał, że do tej kwoty nakład został udowodniony, co wynika z rozważań poczynionych już przy ocenie zeznań wnioskodawcy (str. 11-13 niniejszego uzasadnienia).
Sąd uznał także za udowodniony wydatek z majątku wspólnego uczestniczki w kwocie 73 000 zł. Nawiązując do ustaleń faktycznych stwierdzić należy, że kwota ta pochodziła w istocie z dwóch źródeł. Połowa, czyli 37 500 zł pochodziła bezpośrednio ze sprzedaży nieruchomości stanowiącej współwłasność uczestniczki w udziale wynoszącym 1/2, a udział ten również należał do majątku osobistego A. K. (1) zgodnie z art. 33 pkt 1 KRO Odnosząc się do drugiej kwoty 37 500 zł, która odpowiadała udziałowi rodziców uczestniczki, należy przyjąć, że uzgodniony przez nich z uczestniczką sposób przekazania środków bezpośrednio do rąk A. K. (1) stanowił w istocie darowiznę na jej rzecz kwoty 37 500 zł. Przedmiot tej darowizny, która mimo braku formy aktu notarialnego stała się ważna z chwilą jej wykonania, wszedł do majątku osobistego uczestniczki na mocy art. 33 pkt 3 KRO Kwota ta została również przeznaczona na zakup i wykończenie nieruchomości przy ul. (...). Dlatego istnienie dwóch różnych tytułów nie ma wpływu na ustalenie, że wysokość tego wydatku wynosi 73 000 zł i taka kwota jest podstawą do rozliczenia.
Nie wymaga szerszego uzasadnienia stwierdzenie, że poczynienie nakładów z majątków osobistych małżonków na zakup i wykończenie domu stanowiło nakład mający na celu zaspokojenie potrzeb rodziny w rozumieniu art. 45 § 1 zd. 3 KRO Równie oczywiste jest jednak, że nakład ten powiększył wartość majątku wspólnego stron w chwili dokonywania podziału, a zatem podlega on rozliczeniu w niniejszym postępowaniu.
Odnosząc przedstawione uwagi do realiów sprawy należy przypomnieć, że z poczynionych na wstępie uzasadnienia ustaleń faktycznych wynika, że łączny koszt zakupu i wykończenia domu na Brylantowej wynosił 381 326,51 zł. Okoliczności niniejszej sprawy różnią się od stanu faktycznego, który legł u podstaw uchwały Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 46/80 tym, że strony poniosły najpierw koszt zakupu nieruchomości w stanie surowym, a następnie koszt jego wykończenia. Udział procentowy obydwojga zainteresowanych należy więc odnieść do sumy kwoty zakupu i prac wykończeniowych. Z tej kwoty udowodniony nakład wnioskodawcy z majątku osobistego wynosił 200 000 zł, co stanowiło 52,4 % (200 000/381 326). Udowodniony nakład uczestniczki wyniósł 73 000 zł, czyli 19,1 % (73 000/381 326).
Skoro obecna wartość domu wynosi 600 000 zł, to wartość nakładu poniesionego przez wnioskodawcę na dzień orzekania należy ustalić na kwotę 314 400 zł (0,524 * 600 000), natomiast wartość nakładu poniesionego z majątku osobistego uczestniczki wynosi 114 600 zł (0,191 * 600 000).
Spośród pozostałych roszczeń o zwrot wydatków i nakładów Sąd uwzględnił jedynie kwotę 10 000 zł, która stanowi nakład uczestniczki z majątku osobistego polegający na tym, że przeznaczyła ona kwotę darowizny otrzymanej od rodziców na wyposażenie lokalu przy ul. (...). W odniesieniu do tej darowizny Sąd przyjął, że wobec braku odmiennego zastrzeżenia przez S. i K. P. (1) środki pieniężne weszły do majątku osobistego A. K. (1) (art. 33 pkt 3 KRO). Środki te zostały przeznaczone na wyposażenie lokalu należącego do majątku wspólnego stron, który był przeznaczony na wynajem. Uczestniczka w sposób należyty wykazała zarówno fakt dokonania tego nakładu, jak i jego wysokość.
Łączna wartość nakładów i wydatków poczynionych przez wnioskodawcę z majątku osobistego na majątek wspólny wynosi 314 400 zł, a przez uczestniczkę - 124 600 zł. Mając na względzie, że udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe, zgodnie z art. 45 § 1 zd. 2 stronom przysługują wzajemnie z tego tytułu roszczenia o zasądzenie połowy tych kwot. A. K. (1) powinna więc zwrócić P. K. (1) kwotę 157 200 zł (314 400/2), a P. K. (1) winien zwrócić A. K. (1) z tego tytułu 62 300 zł (124 600/2). Postanowienie Sądu Rejonowego - VII Wydział Cywilny z dnia 12 grudnia 2016 r. VII Ns 384/16
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.