Zgodnie z art. 31 § 1 KRO majątkiem wspólnym małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przepis art. 43 § 1 KRO zawiera domniemanie, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zgodnie z art. 46 KRO od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku w sprawach nie unormowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Podobne odesłanie w kwestiach proceduralnych do przepisów o dziale spadku zawiera przepis art. 567 § 3 KPC.

Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala Sąd (art. 567 § 3 KPC w zw. z art. 684 KPC). Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do danego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału.

Przepisy regulujące postępowanie o dział spadku (art. 680-689 KPC), jak i przepisy normujące podział majątku wspólnego (art. 566-567 KPC), nie określają wprost sposobów podziału majątku. Odsyłają do uregulowań dotyczących zniesienia współwłasności (art. 688 KPC).

W myśl art. 622 § 2 KPC w zw. z art. 688 KPC, gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

W orzecznictwie przyjmuje się, że podział majątku wspólnego obejmuje w zasadzie jedynie aktywa, natomiast pasywa pozostają poza jego zakresem (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z 18.08.1959 r., I CR 547/58, OSNCK 1959/2/59 oraz postanowienia Sądu Najwyższego: z 09.09.1976 r., III CRN 83/76, Lex nr 5036, z 21.01.2010 r., I CSK 205/09, Lex nr 560500 i z 15.04.2011 r., III CSK 430/10, Lex nr 846560).

Jednakże przepis art. 686 KPC, który znajduje zastosowanie również do sprawy o podział majątku wspólnego poprzez odesłanie zawarte w przepisie art. 567 § 3 KPC, stanowi, że w postępowaniu działowym sąd rozstrzyga m.in. także o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu spłaconych długów spadkowych. Jak to zostało wyjaśnione w powołanym wyżej postanowieniu Sądu Najwyższego z 9 września 1976 roku, w sprawie III CRN 83/76, odpowiednie zastosowanie tego przepisu przewidziane w art. 567 § 3 KPC prowadzi do wniosku, że o długach związanych z majątkiem wspólnym i ciążących w czasie trwania wspólności na obojgu małżonkach, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej, rozstrzyga sąd w postępowaniu o podział majątku wspólnego, i to ze skutkami wynikającymi z dyspozycji art. 618 § 3 KPC w zw. z art. 688 KPC (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 15.04.2011 r., II CSK 430/10, Lex nr 846560)

Tożsame stanowisko Sąd Najwyższy prezentował także w postanowieniu z 11 marca 2010 roku w sprawie IV CSK 429/09 (Lex nr 678022), w którym wskazał, że jeżeli uczestnik po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku wspólnego, spłacił z własnych środków dług, który powstał w trakcie trwania wspólności ustawowej i był długiem wspólnym małżonków, albo jednego z nich, ale w związku z majątkiem wspólnym, to taki dług, zgodnie z art. 686 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC, powinien zostać rozliczony w ramach podziału majątku wspólnego. Podstawę rozliczenia takiego długu nie stanowi jednak art. 45 § 1 KRO, gdyż przepis ten dotyczy jedynie wydatków i nakładów dokonanych z majątku osobistego na majątek wspólny albo odwrotnie w trakcie trwania wspólności ustawowej.

Zgodnie z art. 43 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (§ 1). Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji (§ 2). Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (§ 3).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie podkreślano, że odejście od zasady równości udziałów możliwe jest jedynie wtedy, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący i uporczywy nie przyczynia się do powstania bądź powiększenia majątku wspólnego stosownie do swoich sił i możliwości zarobkowych. Nie w każdym zatem przypadku istnienia różnicy w przyczynianiu się do powiększania majątku wspólnego przepis art. 43 § 2 KRO powinien znaleźć zastosowanie (vide postanowienie z 26.11.1973 r., III CRN 227/73 i postanowienie z 30.11.1972 r., III CRN 235/72).

Małżonkowie, nawet byli, jeżeli podpisali w trakcie małżeństwa wspólnie kredyt hipoteczny, pożyczkę albo zaciągali dług to są zobowiązani  solidarnie do zapłaty rat kredytu, pożyczki. Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym,  czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużnika. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych, czyli regresu. Roszczenie regresowe powstaje z chwilą spełnienia świadczenia na rzecz wierzyciela (tak wyrok SN z dnia 12 lipca 1968 r.,  I CR 265/68, OSNCP 1969, nr 7–8, poz. 138). Dla powstania tego roszczenia nie jest  przy tym wymagane, aby wierzyciel został zaspokojony w całości. Za wystarczające należy uznać jego częściowe zaspokojenie.

Istotę solidarności biernej normuje przepis art. 366 § 1 k.c. Stanowi on, iż kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Przy czym zgodnie z § 2 aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani. Istotne znaczenie w rozważanym zakresie ma również art. 369 k.c., który wymienia dwa źródła zobowiązań solidarnych tj. ustawę lub czynność prawną (umowa kredytu). W związku z tym, że zobowiązania solidarne wymagają istnienia szczególnego źródła dla ich powstania, gdyż stanowią regulację o charakterze wyjątkowym, solidarności podmiotów nie domniemuje się, a ponadto żadna inna okoliczność np. wyrok sądu nie może stanowić jej źródła. Solidarność dłużników polega na tym, że każdy z nich zobowiązany jest wobec wierzyciela do spełnienia całego świadczenia, tak jakby był jedynym dłużnikiem. Uprawnienie wierzyciela do wyboru dłużnika, od którego może żądać spełnienia świadczenia w całości lub w części, nie podlega żadnym ograniczeniom. Wybór ten nie może być skutecznie zakwestionowany przez żadnego z dłużników. Nie jest on też niczym ograniczony także w razie skorzystania przez wierzyciela z sądowej drogi dochodzenia roszczeń i drogi postępowania egzekucyjnego.

Tak więc wierzyciel może dochodzić swych roszczeń jednym pozwem przeciwko wszystkim lub tylko niektórym dłużnikom albo odrębnymi pozwami przeciwko każdemu (niektórym) z nich (wyrok SN z dnia 5 listopada 1966 r., sygn. II CR 387/66, publ. OSNCP 1967/7/133), a egzekucję może skierować jednocześnie przeciwko wszystkim dłużnikom, kilku z nich lub jednemu. W każdym czasie wierzyciel może zmienić dokonany przez siebie wybór i może cofnąć pozew w stosunku do niektórych dłużników, wystąpić przeciwko innym dłużnikom z odrębnym powództwem, dopozwać dłużników nie zapozwanych, złożyć wniosek o umorzenie egzekucji przeciwko niektórym dłużnikom, wnieść o przeprowadzenie egzekucji przeciwko innym dłużnikom. Ponadto wskazać należy na regulację art. 376 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. Zatem spełnienie świadczenia przez jednego dłużnika solidarnego powoduje, że pozostali dłużnicy zwolnieni są ze zobowiązania wobec wierzyciela. Jednocześnie powstaje w tym zakresie problem dotyczący wzajemnych rozliczeń między dłużnikami, którego podstawę rozliczenia stanowi odrębny, wiążący dłużników stosunek wewnętrzny. Dłużnik, który spełnił świadczenie może więc żądać części tego świadczenia, jaka przypada na pozostałych współdłużników i służy mu względem pozostałych tzw. roszczenie regresowe (zwrotne).

Uregulowanie zawarte w art. 376 k.c. daje podstawę do przyjęcia, że między dłużnikami solidarnymi zawsze istnieje stosunek wewnętrzny (uchwała SN z dnia 17 lipca 2007 r., III CZP 66/07, OSNC 2008, nr 9, poz. 98), nawet jeśli w niektórych przypadkach  nie jest on wyraźnie zarysowany. Skoro bowiem określonemu dłużnikowi przysługuje roszczenie regresowe, musi istnieć stosunek prawny stanowiący jego podstawę. Jednocześnie roszczenie to nie przysługuje tylko wtedy, gdy wyłącza to treść umowy czy oświadczenia istniejąca między dłużnikami czyli małżonkami, nawet byłymi.

Podstawę rozliczenia długów związanych  z majątkiem wspólnym i ciążących na obojgu małżonkach, które spłacone zostały z własnych środków jednego z małżonków po ustaniu wspólności ustawowej, stanowi odpowiednio stosowany art. 207 k.c., zgodnie z którym, pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z 24 kwietnia 2013 r. I Ca 116/13, LEX nr 1715068).

Nieodzowną przesłanką nabycia przez dłużnika solidarnego wspomnianego roszczenia jest fakt uprzedniego zaspokojenia wierzyciela, co wyklucza możliwość dochodzenia od współdłużników przyszłych roszczeń regresowych i to nawet w sytuacji, gdy wysoce prawdopodobne jest, wobec którego z dłużników wierzyciel zażąda spełnienia świadczenia (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 2015 r., VI ACa 637/14).

Zgodnie z art. 118 KC, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat sześć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Roszczenie jednego z byłym małżonków wobec drugiego za spłatę całych rat kredytu nie stanowi świadczenia okresowego ani też nie jest bardzo często związane w relacji z prowadzeniem działalności gospodarczej. Strony nie występują w sprawie jako przedsiębiorcy, tylko jako byli małżonkowie. Ma więc zastosowanie sześcioletni termin przedawnienia. Z przepisu art. 120 § 1 zdanie pierwsze KC wynika, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Najczęściej termin rozpoczyna się od spłaty każdej raty osobno w pełnej wysokości

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

Powód S. K. dochodzi w niniejszej sprawie zapłaty od pozwanej A. K. kwoty 38.186,23 zł z tytułu połowy kwoty, którą spłacił w celu uregulowania zobowiązań zaciągniętych przez strony w trakcie trwania związku małżeńskiego. Roszczenie powoda znajduje oparcie w konstrukcji regresu między dłużnikami solidarnymi przewidzianej w dyspozycji art. 376 § 1 KC, zgodnie z którym jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych. Żaden przepis prawa nie wiąże, co prawda automatycznie faktu pozostawania w związku małżeńskim z solidarną odpowiedzialnością małżonków, Sąd przyjął jednak, iż taka solidarność występuje w świetle ustaleń faktycznych i dyspozycji art. 370 KC stanowiącego, że jeżeli kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia, są one zobowiązane solidarnie, chyba że umówiono się inaczej. Ewentualnie, jako źródło odpowiedzialności regresowej, niewynikającej z solidarnego charakteru odpowiedzialności stron, przyjęta może być także instytucja subrogacji ustawowej (art. 518 § 1 pkt 1 KC.). Przy przyjęciu, że zobowiązanie zaciągnięte zostało „w częściach równych” przez małżonków, spłacający część zobowiązania byłej żony jako współkredytobiorcy powód wchodzi w tym zakresie w prawa zaspokojonego kredytodawcy (wierzyciela pierwotnego) w stosunku do pozwanej.

Sąd ustalił, że nie doszło między stronami do zawarcia porozumienia, zgodnie z którym powód S. K. przejąłby na siebie regulowanie wspólnych zobowiązań z okresu małżeństwa we własnym zakresie. W tej kwestii zeznania stron były zgodne. Brak jest też podstaw do ustalenia, że powód jest obowiązany do wyłącznego regulowania wspólnych zobowiązań stron z okresu małżeństwa, z uwagi na fakt, że Sąd Okręgowy orzekając w sprawie o rozwód między stronami (k.6 akt) i ustalając wysokość alimentów, które powód powinien płacić na zaspokojenie potrzeb wspólnych dzieci stron, wziął pod uwagę aktualną sytuację majątkową powoda, w tym fakt, że to on faktycznie regulował wówczas raty wspólnych zadłużeń, gdyż Sąd musiał uwzględnić tę okoliczność zgodnie z art. 135 § 1 KRO, który przewiduje, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, ale i od zarobkowych oraz majątkowych możliwości zobowiązanego. W sytuacji, gdyby pozwana A. K. zaczęła także regulować wspólne zobowiązania stron jak deklarowała w sprawie o rozwód, nic nie stało na przeszkodzie, aby z tego powodu wystąpić o podwyższenie alimentów, z uwagi na fakt, że zmniejszyłyby się obciążenia finansowe powoda. Nie można też przeoczyć faktu, że Sąd Okręgowy w orzekał o wysokości alimentów na rzecz wspólnych dzieci stron, a nie na rzecz pozwanej. Pozwana nie mogła decydować o zwolnieniu powoda z obowiązku uiszczania adekwatnych alimentów dla dzieci w zamian za regulowanie przez powoda wspólnych zobowiązań stron.

Sąd ustalił, że po ustaniu związku małżeńskiego powód S. K. uregulował wspólne zobowiązania :

- z tytułu kredytu zaciągniętego w (...) Banku (...) S.A. w W. dnia 26 kwietnia 2006 r. na podstawie umowy nr (...), którego zabezpieczeniem były hipoteki wpisane w dziale IV księgi wieczystej (...) – w okresie od stycznia do czerwca uiszczając kwotę 1935,31 zł, czego dowodem są zestawienia operacji na koncie (k. 93 – 97), pozwana na poczet spłaty tego kredytu dała w tym okresie kwotę 200 zł (k. 40), wobec czego z tego tytułu pozwana powinna zwrócić powodowi kwotę 867,65 zł (1935,31 zł – 200,00 zł = 1735,31 zł : 2 = 867,65 zł)

- dnia 16 marca 2015 r. z tytułu należnego podatku od nieruchomości wspólnej położonej w N. za 2015 rok w kwotę 301,00 zł (k. 81), wobec czego pozwana winna mu zwrócić kwotę 150,50 zł (301,00 zł : 2 = 150,50 zł)

- dnia 05 lutego 2015 r. kwotę 739,58 zł i dnia 19 lutego 2015 r. kwotę 36 309,68 zł z tytułu spłaty kredytu uzyskanego dnia 12 czerwca 2013 r., na podstawie umowy o kredyt gotówkowy (...) nr (...), którą S. K. i A. K. zawarli z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w B. (k.81), wobec czego z tego tytułu pozwana powinna zwrócić powodowi połowę uiszczonej kwoty tj. kwotę 18 524,63 zł (739,58 zł + 36 309,68 zł = 37 049,26 zł : 2)

- dnia 26 maja 2017 r. kwotę 8000,00 zł z tytułu umowy kredytu odnawialnego w rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowym nr (...), którą S. K. i A. K. zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. w W., wobec czego z tego tytułu pozwana powinna zwrócić powodowi połowę tej kwoty tj. kwotę 4000,00 zł.

W ocenie Sądu pozwana powinna zwrócić powodowi także połowę kwoty, którą uiścił on na spłatę kredytu z tytułu spłaty kredytu uzyskanego dnia 22 sierpnia 2011 r., na podstawie umowy o kredyt gotówkowy (...) nr (...), którą S. K. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w B. Umowę tą zawarł co prawda tylko powód, jednakże pozwana wyraziła na to zgodę. Zgodnie z art. 30 § 1 KRO oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Nadto zgodnie z art. 41 § 1 KRO jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków, Z zeznań powoda wynika, że kwotą uzyskana z kredytu nr (...) została wykorzysta na remont altany w nieruchomości wspólnej, z zeznań pozwanej wynika, że tylko w części kredyt ten był wykorzystany na remont altany, w znacznej części przeznaczony bowiem został on na spłatę kredytu zaciągniętego na zakup samochodu A. (...) użytkowanego przez strony, z którego z późniejszej sprzedaży uzyskana cena została przeznaczona na zakup nowego stron marki V. (...). Wobec czego niezależnie od tego czy samochód (...) był zarejestrowany, jak twierdzi pozwana na powoda i jego matkę, służył on zaspokajaniu potrzeb rodziny. Wobec powyższego pozwana winna zwrócić powodowi połowę kwot, które uiścił on w lutym 2015 r. na spłatę tego kredytu tj. 736, 42 zł + (...),41 = 26 786,83 zł : 2 = 13 393,41 zł.

W ocenie Sądu brak było natomiast podstaw do żądania do zwrotu połowy kwoty spłaconej przez powoda z tytułu karty kredytowej w (...) S.A Umowę z dnia 18 listopada Nr (...) zawierał tylko powód, pozwana nie podpisywała zgody na powyższe. Zadłużenie na dzień 19.01. wynosiło 4013,62 zł. S. K. dnia 17.06.2015 r. spłacił zadłużenie z tej umowy uiszczając kwotę 3746,65 zł. Powód nie wykazał jakie wydatki i czy dokonane na zaspokojenie potrzeb rodziny składały się na zadłużenie na karcie na dzień rozwodu, a mogłyby to różne wydatki zważywszy, że strony żyły w separacji faktycznej, poza tym powód nie wykazał czy w dacie spłaty zadłużenia tj. 17.06. było to zadłużenia z tytuły wydatków powstałych w trakcie małżeństwa stron.

Pozwana A. K. przedstawiła do potrącenia z należnościami powoda jej należności z tytułu spłaty wspólnych zobowiązań. Pozwana wskazywała na : umowę pożyczki odnawialnej L. (kredyt konsumencki) nr (...) zawartą przez nią z Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo – Kredytową im. F. S. z siedzibą w G., umowę z Urzędem Miasta w C. o przyznanie pomocy z ZFŚS oraz umowę z (...) Bank S.A. w W. dnia 18 sierpnia 2014 r. o pożyczkę gotówkową nr (...). Jak wynika z zeznań powódki zadłużenie z tytułu umowy pożyczki odnawialnej L. w (...) nie jest spłacone do dnia dzisiejszego, wobec czego nie może podlegać rozliczeniu. Z kolei z przedłożonej umowy pożyczki zawartej przez pozwaną z Urzędem Miasta w C. o przyznanie pomocy z ZFŚS oraz z zeznań pozwanej wynika, ze okres spłaty pożyczki zakończył się w styczniu 2016 r, a więc w dacie uprawomocnię się wyroku rozwodowego. Do tego casu strony pozostawały we wspólności majakowej małżeńskiej, mimo faktycznej separacji i do tego czasu wynagrodzenie wnioskodawczyni, z którego następowała cały czas spłata stanowiło majątek wspólny stron, wobec czego brak jest podstaw do rozliczania tej spłaty dokonanej przez pozwaną. Zasadne było jedynie uwzględnienie w rozliczeniu pomiędzy stronami spłaty dokonanej przez pozwaną z tytułu umowy zawartej przez strony z (...) Bank S.A. w W. dnia 18 sierpnia 2014 r. o pożyczkę gotówkową nr (...), czego co do zasady powód nie kwestionował. Pożyczkę tę spłacała w całości pozwana, a po rozwiązaniu małżeństwa stron pozwana spłaciła 3093,15 zł (potwierdzenie wpłat dokonanych na spłatę ww. pożyczki przez A. K. – k. 51 – 57), wobec czego może domagać od powoda zwrotu połowy tej kwoty tj. 1546,57 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd ustalił, że powód może domagać się od pozwanej zwrotu kwoty 36 936,19 zł (867,65 zł +150,50 zł + 18 524,63 zł +4000,00 zł +13 393,41 zł), co po odjęciu kwoty 1546,57 zł należnej pozwanej daje kwotę 35 389,62 zł, którą Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda, orzekając o tym w punkcie I sentencji orzeczenia. O odsetkach ustawowych Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, z tym, że odsetki od kwoty 1756,15 zł (jako objętej wezwaniem powoda do zapłaty z dnia 30.06.2015 r.) orzekł od dnia wniesienia pozwu, zaś od pozostałej kwoty od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu. Wyrok Sądu Rejonowego - I Wydział Cywilny z dnia 25 stycznia 2019 r. I C 1045/17

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

W realiach niniejszej sprawy bezspornie, wartość nieruchomości ustalona w postępowaniu o podział majątku stron, nie uwzględnia długu hipotecznego. A zatem, skoro wierzytelność ta nie została wkalkulowana w wartość nieruchomości, a część jej została spłacona po uprawomocnieniu się orzeczenia o podział majątku, to w takiej sytuacji brak jest przeszkód, aby powódka nie mogła dochodzić połowy spłaconej sumy.

W niniejszej sprawie bezsprzecznie powódka spłaciła dług, które swoje źródło ma w zobowiązaniach majątkowych zaciągniętych przez oboje małżonków. Jak wynika z akt sprawy H. G. i B. J. (wówczas G.) zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. w W. umowy o kredyt. Wyrokiem Sąd Rejonowy ustanowił rozdzielność majątkową pomiędzy stronami, a postanowieniem tegoż Sądu które uprawomocniło się, dokonano podziału ich majątku dorobkowego, w którym rozliczono długi. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy i niekwestionowanych przez strony wynika, że po dacie 12 kwietnia powódka spłaciła wierzytelności, których strony były stroną stosunku prawnego, w łącznej wysokości 44.671,72 zł.

W istocie więc powódka spłaciła dług mający swoje źródło w majątku wspólnym ze środków pochodzących z jej majątku osobistego, a więc może żądać od pozwanego zwrotu połowy tego świadczenia, o czym mowa w art. 376 § 1 KC. Wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 17 kwietnia 2013 r. I Ca 123/13

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 3

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy podkreślić należy, że na mocy zawartych z bankiem umów strony zobowiązane były do solidarnej spłaty wspólnie zaciągniętych zobowiązań, którego podstawę stanowiły dokonane czynności prawne. W związku z tym, że z treści umów nie wynika, by stosunek wewnętrzny był między stronami ustalony w odmienny sposób, zastosowanie znajdzie w tym zakresie rozwiązanie ustawowe, a zatem strony zobowiązane były do spłaty zobowiązań w równych częściach tj. po połowie, zwłaszcza że M. M. (1) i T. M. (1) nabyli lokal na współwłasność w udziałach po ½ części).

W związku z tym, że w wyniku ustaleń między stronami spłaty dokonywane były przez pozwanego, miał on roszczenie regresowe do powódki o zwrot kwot, które uiścił pozwany ponad swoją część wynikającą ze stosunku wewnętrznego. Z całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że w kwietniu 2019 r. raty kredytu stanowiła kwota 1.980 zł (na którą składa się rata kredytu hipotecznego w wysokości 1.800 zł oraz rata pożyczki remontowej w wysokości 180 zł), w maju 2019 r. kwota 1.910 zł (na którą składa się rata kredytu hipotecznego w wysokości 1.750 zł oraz rata pożyczki remontowej w wysokości 160 zł), w czerwcu 2012 r. kwota 1.955 zł (na którą składa się rata kredytu hipotecznego w wysokości 1.800 zł oraz rata pożyczki remontowej w wysokości 155 zł) oraz w lipcu 2019 r. kwota 1.100 zł, obniżona ze względu na poprzednio poczynione nadpłaty.

Jak wskazano wyżej treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego (to jest nabycie lokalu mieszkanego na współwłasność po ½ części) rozstrzyga o zasadzie rozdzielenia wynikających z zaciągniętych zobowiązań obowiązków. Byli małżonkowie jako kredytobiorcy i pożyczkobiorcy winni uiszczać raty po połowie (w zakresie stosunku wewnętrzenego, dla wierzyciela – banku są dłużnikami solidarnymi).

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 4

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, że przedmiotem żądania powoda P. Z. jest rozliczenie poniesionych przez niego nakładów w okresie od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty kredytu na zakup nieruchomości zaciągniętego przez oboje małżonków w czasie trwania małżeństwa. Jak wskazano powyżej roszczenia z tego tytułu nie zostały przez powoda P. Z. zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Powód P. Z. utracił roszczenie o zwrot połowy nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w postaci spłaty pożyczki zakładowej i kredytu za zakup nieruchomości poniesionych w okresie od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego do dnia uprawomocnienia się postanowienia w sprawie. Nie zostały one bowiem zgłoszone w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Wbrew przekonaniu jednak pozwanej I. D., orzeczenie w sprawie nie wyłącza jej odpowiedzialności za spłatę kredyt na zakup nieruchomości i ewentualnych roszczeń powoda P. Z. w zakresie dokonanych spłat rat tego kredytu po uprawomocnieniu się sprawy o podział majątku.

Utrata roszczeń przez powoda P. Z. nie dotyczy jednakże rozliczenia tej części kredytu, która nie była jeszcze spłacona. Postanowienie Sądu Rejonowego w sprawie o podział majątku nie rozstrzyga, która ze stron postępowania zobowiązana jest do spłaty pozostałej części kredytu, a zatem odpowiedzialność powoda P. Z. i pozwanej I. D., z tytułu części kredytu pozostałego do spłaty, zaciągniętego w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej przez oboje małżonków, a nie spłaconych przed uprawomocnieniem sprawy o podział majątku jest solidarna w stosunku do banku, który udzielił kredytu. Jak wskazano powyżej, powód P. Z. spłacił na rzecz banku z tytułu kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości łącznie kwotę 1536,47 zł.

Zgodnie z art. 43 § 1 KRO oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Uznać zatem należy, że powodowi P. Z. przysługuje w stosunku do pozwanej I. D. roszczenie o zwrot połowy kwoty wpłaconej na rzecz banku z tytułu kredytu po dniu uprawomocnienie postanowienia o podziale majątku, a zatem kwoty 768,23 zł. Wyrok Sądu Rejonowego - I Wydział Cywilny z dnia 10 marca 2016 r. I C 1013/15

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 5

W toku niniejszego postępowania zainteresowani zgodnie wnieśli o ustalenie, że w skład ich majątku wspólnego mającego ulec podziałowi wchodzą:

a. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) usytuowanego w budynku numer (...) przy ulicy (...) w P. na działce o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą (...), o wartości 140 000 zł,

b. meble dębowe: komoda o wartości 495 zł; szafa o wartości 644,70 zł; witryna duża o wartości 570 zł; witryna mała o wartości 477 zł; komplet wypoczynkowy o wartości 1175 zł; stół do jadalni o wartości 345 zł,

c. komoda korytarzowa o wartości 459 zł,

d. szafa korytarzowa w zabudowie o wartości 424,01 zł,

e. telewizor 42’ o wartości 1135,68 zł,

f. lodówka marki B. o wartości 919,99 zł,

g. zmywarka marki B. wartości 426 zł,

h. kuchenka gazowa o wartości 296,70 zł,

i. szafa (z pokoju dziecka) o wartości 319,01 zł,

j. szafa i łóżko (z pokoju dziecka) o łącznej wartości 180 zł,

k. rower o wartości 135 zł,

oraz mikrofalówka marki D., pralka marki W. i jeszcze jeden rower.

Wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu Sąd ustalił w oparciu o zgodne stanowisko zainteresowanych na kwotę 140 000 zł, natomiast wartość ww. ruchomości w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania ruchomości, albowiem w tym zakresie brak było zgodnego stanowiska zainteresowanych. Biegły stwierdził, że mikrofalówka marki D. nie przedstawia żadnej wartości, dlatego Sąd nie wymienił tego składnika w sentencji postanowienia. Natomiast pralka marki W., jak wynika z opinii biegłego, nie została biegłemu okazana, albowiem uległa zużyciu i została zezłomowana. Zainteresowani nie byli w stanie podać biegłemu danych niezbędnych do wyceny (typ, model, data zakupu, cena zakupu), w związku z czym biegły odstąpił od wyceny tego składnika. Nie okazano biegłemu również drugiego z rowerów wchodzących w skład majątku wspólnego (zainteresowani nie wiedzą, gdzie on się znajduje), w związku z czym biegły odstąpił od wyceny i tego składnika. W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że pralka marki W. i drugi rower nie wchodzą w skład majątku wspólnego zainteresowanych podlegającego podziałowi.

Sąd w pełni podzielił opinię biegłego, albowiem jest ona jasna i pełna, wyjaśnia wszystkie istotne okoliczności, a równocześnie jest poparta wiedzą i doświadczeniem zawodowym biegłego. Ponadto nie była ona kwestionowana przez zainteresowanych.

Zainteresowani zgodnie podali, że na dzień ustania wspólności, w skład ich majątku wspólnego wchodził również sprzęt wędkarski, który po ustaniu wspólności majątkowej został sprzedany przez uczestniczkę za cenę 30 zł. Niewątpliwie kwota uzyskana przez uczestniczkę ze sprzedaży tego sprzętu podlega rozliczeniu w niniejszym postępowaniu.

Ostatecznie wnioskodawca nie wyraził zgody na przyznanie mu jakiegokolwiek ze składników majątku wspólnego i wniósł o zasądzenie na jego rzecz od uczestniczki postępowania stosownej spłaty płatnej jednorazowo. Natomiast uczestniczka wniosła o przyznanie jej składników opisanych w ppkt a, d, e, f, g, h, i oraz j.

Powyższy projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych, stąd też Sąd dokonał podziału majątku wspólnego zgodnie z treścią wniosku zainteresowanych.

Nikt z zainteresowanych nie wyraził zgody na przyznanie mu składników majątku wspólnego wymienionych w ppkt b, c, k. W konsekwencji nie możliwe było przyjęcie rozwiązania, które sprowadzałoby się do przyznania jednemu z nich prawa własności tych ruchomości. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 04.11.1998 r. w sprawie II CKN 347/98 stwierdził, że nie możliwe jest przyznanie rzeczy jednemu z dotychczasowych współwłaścicieli wbrew jego woli. Narzucanie własności rzeczy nie byłoby racjonalne. Do właściciela bowiem, a nie do Sądu, należy ocena, czy rzecz jest mu potrzebna. Brak zgody współwłaścicieli na przyznanie im rzeczy jest okolicznością, która zgodnie z art. 212 § 2 KC uzasadnia sprzedaż rzeczy.

Zważywszy na powyższe, na podstawie art. 212 § 2 KC Sąd zarządził sprzedaż wymienionych w ppkt b, c, k składników majątku wspólnego w drodze licytacji publicznej. Jednocześnie, w oparciu o przepis art. 625 KPC, Sąd ustalił, że zainteresowani otrzymają po ½ części sumy uzyskanej ze sprzedaży.

Wnioskodawca wniósł o rozliczenie w niniejszym postępowaniu spłaconego przez niego z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej długu wspólnego zainteresowanych z tytułu pożyczki ekspresowej zaciągniętej w dniu 28 marca 2017 roku w Banku (...) S.A. Fakt ten został przyznany przez uczestniczkę postępowania.

Z załączonych do akt niniejszej sprawy dowodów wpłat oraz historii rachunku bankowego wynika, że po ustaniu wspólności majątkowej wnioskodawca spłacił ww. pożyczkę w łącznej kwocie 27 105,60 zł. Wiarygodność wspomnianych dokumentów nie była kwestionowana przez uczestniczkę postępowania.

Zgodnie z powyższym, spłacony przez wnioskodawcę z własnych środków dług w kwocie 27 105,60 złotych, który powstał w czasie trwania wspólności ustawowej i był długiem wspólnym małżonków, został przez Sąd rozliczony w niniejszym postępowaniu.

Reasumując, w wyniku podziału majątku wspólnego uczestniczka postępowania otrzymała składniki o łącznej wartości 143 731,39 zł (w tym kwota 30 zł uzyskana ze sprzedaży sprzętu wędkarskiego), a ponadto jest zobowiązana do zwrotu na rzecz wnioskodawcy kwoty 13 552,80 zł tytułem połowy spłaconego przez niego po ustaniu wspólności długu wspólnego.

Wobec powyższego zaszła konieczność zasądzenia od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy spłaty w wysokości 85 418,49 złotych (143 731,39 zł : 2 = 71 865,69 + 13 552,80 zł = 85 418,49 zł).

Sąd oddalił wniosek wnioskodawcy o ustalenie nierównych udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie nie było podstaw do ustalenia nierównych udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym. Oboje małżonkowie przyczyniali się do powstawania majątku wspólnego. Wnioskodawca pracował oraz finansował utrzymanie i zaspokajanie potrzeb członków rodziny. Uczestniczka zaś przede wszystkim zajmowania się wychowaniem dzieci i prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego, co, jak wynika z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, miało miejsce głównie za namową ze strony wnioskodawcy. Sąd nie znalazł szczególnych okoliczności, które przemawiałyby za dokonaniem nierównego ustalenia udziałów w majątku wspólnym.

Sąd postanowił:

I. Ustalić, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawcy A. B. i uczestniczki postępowania K. B. (1) wchodzi:

a. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...) usytuowanego w budynku numer (...) przy ulicy (...) w P. na działce o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW. Nr (...) o wartości 140 000 zł;

b. meble dębowe: komoda o wartości 495 zł; szafa o wartości 644,70 zł; witryna duża o wartości 570 zł; witryna mała o wartości 477 zł; komplet wypoczynkowy o wartości 1175 zł; stół do jadalni o wartości 345 zł;

c. komoda korytarzowa o wartości 459 zł;

d. szafa korytarzowa w zabudowie o wartości 424,01 zł;

e. telewizor 42’ o wartości 1135,68 zł;

f. lodówka marki B. o wartości 919,99 zł;

g. zmywarka marki B. wartości 426 zł;

h. kuchenka gazowa o wartości 296,70 zł;

i. szafa (z pokoju dziecka) o wartości 319,01 zł;

j. szafa i łóżko (z pokoju dziecka) o łącznej wartości 180 zł;

k. rower o wartości 135 zł;

l. kwota 30 zł uzyskana ze sprzedaży sprzętu wędkarskiego;

II. Dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawcy A. B. i uczestniczki postępowania K. B. (1), w ten sposób, że składniki majątku wspólnego opisane szczegółowo w punktach I. a), d), e), f), g), h), i), j) i l) postanowienia przyznać na własność uczestniczce postępowania K. B. (1).

III. Ustalić, iż wnioskodawca A. B. poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny stron po ustaniu wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej w związku ze spłatą pożyczki ekspresowej w kwocie 27 105,60 zł (dwadzieścia siedem tysięcy sto pięć złotych 60/100).

IV. Oddalić wniosek A. B. o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

V. Zasądzić od uczestniczki postępowania K. B. (1) na rzecz wnioskodawcy A. B. tytułem spłaty kwotę 85 418,49 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy czterysta osiemnaście złotych 49/100) płatną w 12 (dwunastu) ratach miesięcznych, pierwsze rata w kwocie 2 709,25 zł płatna do dnia 31 października 2021 roku, druga rata w kwocie 2 603,25 zł płatna do dnia 30 listopada 2021 roku, oraz kolejne dziesięć rat w kwocie po 8 000 zł, płatnych do ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od grudnia 2021 roku, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat.

VI. Zarządzić sprzedaż w drodze licytacji publicznej składników majątku wspólnego stron wskazanych w punkcie I podpunktach b), c) i k).

VII. Ustalić, że wnioskodawca A. B. i uczestniczka postępowania K. B. (1) otrzymają po 1/2 części z kwot otrzymanych w wyniku sprzedaży egzekucyjnej składników majątku zarządzonej w pkt VI. niniejszego orzeczenia, po odjęciu poniesionych kosztów sprzedaży. Postanowienie Sądu Rejonowego - I Wydział Cywilny z dnia 22 września 2021 r. I Ns 353/19

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 6

S. G. wniósł o podział majątku wspólnego. W toku postępowania wystąpił dodatkowo z roszczeniem o rozliczenie nakładów poniesionych przez niego z majątku osobistego na majątek wspólny już po rozwodzie. Uczestniczka postępowania D. G. co do zasady przychyliła się do wniosku o podział majątku wspólnego.

W toku postępowania zainteresowani sprzedali jedyny składnik majątku wspólnego – mieszkanie. W tej sytuacji Sąd postanowieniem z dnia 20 grudnia umorzył postępowanie o podział majątku wspólnego, a roszczenie wnioskodawcy o rozliczenie nakładów poniesionych po ustaniu wspólności ustawowej przekazał do rozpoznania w trybie procesowym.

Po ostatecznym sprecyzowaniu S. G. wniósł o zapłatę kwot:

- 6.000 zł tytułem połowy spłaty kredytu hipotecznego,

- 2.500 zł tytułem połowy spłaty zadłużenia wobec spółdzielni,

- 600 zł tytułem połowy opłaty za ogrzewanie mieszkania,

- 500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania o podział majątku wspólnego, oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania.

W odpowiedzi D. G. wniosła o oddalenie powództwa odnośnie spłaty kredytu i zadłużenia wobec spółdzielni, oraz zasądzenia kosztów postępowania. Podniosła, że powyższe kwestie zostały już przez strony rozliczone po sprzedaniu wspólnego mieszkania. Jednocześnie co do opłaty za ogrzewanie uznała powództwo, a w pozostałym zakresie nie zajęła stanowiska.

W świetle powyższych uregulowań roszczenie powoda co zasady uznać należało za zasadne. Jak wynika bowiem z poczynionych przez Sąd ustaleń cześć zadłużenia wobec spółdzielni i banku powód spłacił samodzielnie, a z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży wspólnego mieszkania rozliczono jedynie istniejące jeszcze wówczas zadłużenia. Pozwana w żaden sposób nie rozliczył się więc z byłym mężem z wcześniejszych wpłat. Argument, że również dokonywała wpłat (np. na poczet spółdzielni) nie powoduje, że powód nie może żądać rozliczenia. Może on być tylko podstawą do sformułowania stosownego roszczenia przez pozwaną, co jednak w toku tego postępowania nie miało miejsca.

Jeśli chodzi o spłatę zadłużenia wobec spółdzielni to roszczenie powoda należało uznać za w pełni zasadne i w tym zakresie Sąd uwzględnił powództwo w całości. Z dołączonych dowodów, w szczególności zaświadczenia banku z dnia 3 listopada wynika, że S. G. dokonał tytułem spłaty kredytu wpłat w wysokości 10.359,82 zł. Dlatego zasadnym było zasądzenie połowy tej kwoty tj. tylko 5.179.91zł, a nie jak żądał powód 6.000 zł.

Odnośnie opłaty za ogrzewanie pozwana uznała powództwo. Dlatego w tym zakresie Sąd nie prowadził w ogóle postępowania dowodowego. Wyrok Sądu Rejonowego - I Wydział Cywilny z dnia 28 września 2018 r. I C 34/18

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 7

Ostatecznie niespornym było między stronami, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą:

1. lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość wraz z pomieszczeniem przynależnym - komórką lokatorską nr (...), o łącznej powierzchni użytkowej 88,34 m², wraz z przynależnym 2. udziałem wynoszącym (...) w częściach wspólnych budynku i w działce gruntu, położony w S. przy al. (...). 82B/20, dla którego Sąd Rejonowy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) - o wartości 574.100 zł;

4. odrębna własność lokalu niemieszkalnego nr (...) - garażu, w skład którego wchodzą dwa miejsca postojowe B-1 i B-2, położonego w S. przy al. (...). 82 B) Lokal G, o łącznej powierzchni użytkowej 65,073 m², z własnością którego związany jest udział wynoszący 2/27 części w nieruchomości wspólnej o wartości 138.100 zł;

5. wyposażenie ww. lokalu mieszkalnego tj.: meble do sypialni, meble kuchenne, sprzęt AGD, telewizor, meble z pokojach dzieci o łącznej wartości 6.500 zł.

Początkowo strony zgłaszały, że w skład majątku wspólnego wchodzą również samochody marki T. (...) i K. V.. Wnioskodawczyni w dalszym toku postępowania wycofała się z tego wniosku, jednakże Sąd ustalając z urzędu skład majątku wspólnego doszedł do przekonania, że nabyte w trakcie trwania ww. pojazdy nie weszły w skład majątku wspólnego. Wynika to z okoliczności, że samochody te zostały nabyte przez J. J. z darowizn pochodzących od jego rodziców-jednej przekazanej bezpośrednio, a drugiej pośrednio, jako zwróconej jako wkład ze Spółdzielni Mieszkaniowej Politechnik, uprzednio wpłaconego również ze środków pochodzących z darowizny otrzymanej przez uczestnika od rodziców. Stosownie zatem do art. 33 ust. 1 pkt 2 i pkt 10 KRO przedmioty te wchodziły do majątku osobistego J. J. i nie wchodziły w skład majątku wspólnego stron.

Wartość składnika numer 1, tj. lokalu mieszkalnego położonego w S. przy al. (...). 82B/20, została ustalone w drodze opinii biegłego sądowego z zakresu (...). Opinia biegłego sądowego po jej uzupełnieniu i zaktualizowaniu nie była przez strony kwestionowana. Również dla Sądu opinia ta była w całości wiarygodna i przydatna dla rozstrzygnięcia, była bowiem jasna, logiczna i przekonująca, zatem Sąd wnioski w niej zawarte przyjął jako własne.

Natomiast wartość składników 2 i 3, tj. garażu i wyposażania lokalu mieszkalnego, ostatecznie również nie była między stronami sporna i strony zgadzały się co do ich wartości. Zaznaczyć również należy, że strony były zgodne co do poszczególnych elementów składających się łącznie na składnik z punktu 3, a także, że wnioskodawczyni nie wnosiła o spłatę żadnej kwoty z tytułu wyposażenia mieszkania.

W przedmiotowej sprawie, wszystkie składniki majątku wspólnego, wobec braku możliwości ich podzielenia, zostały przyznane uczestnikowi. Takie rozstrzygnięcie jest zgodne ze stanowiskami stron, a także odpowiada stanowi faktycznemu sprawy i sposobowi korzystania z rzeczy przez strony. W lokalu bowiem zamieszkuje J. J. i również on wyłącznie korzysta z miejsca parkingowego i znajdującego się w lokalu wyposażenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punktach 1 i 2 postanowienia, tj. składniki majątku w postaci mieszkania, garażu i wyposażenia mieszkania przyznał na wyłączną własność uczestnika J. J..

Sąd dokonując podziału majątku wspólnego miał również na uwadze konieczność zasądzenia spłat w majątku wspólnym oraz rozliczenia pożytków i nakładów. Jak już wskazano uczestnicy mają równe udziały w majątku wspólnym, ale zgłosili liczne żądania rozliczeń.

Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosi 718.700 zł, a po uwzględnieniu tych składników, z tytułu których spłaty domaga się wnioskodawczyni (czyli bez wyposażenia mieszkania ustalonej zgodnie przez strony na kwotę 6.500 zł) 712.200 zł.

Kwota ta stanowiła punkt wyjścia do rozliczeń stron. W tym miejscu ponownie wskazać należy, nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek uczestnika o uwzględnienie przy ustalaniu wartości składnika majątkowego wysokości obciążenia w postaci hipoteki. Stanowisko Sądu Najwyższego z Uchwały z 28 marca 2019 r. było wyrażane już uprzednio. Zgodnie z Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 roku wydanym w sprawie I CSK 54/16, w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej sąd - ustalając wartość wchodzącego w skład majątku wspólnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, obciążonego hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy - uwzględnia wartość rynkową tego prawa, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego.

W tym zakresie wnioskodawczyni ostatecznie wniosła o rozliczenie nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę kredytu w okresie od dnia jego zawarcia do kwietnia X r. poprzez zasądzenie od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni połowy uiszczonej z tego tytułu kwoty.

Wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony, albowiem do kwietnia X r. strony pozostawały w ustawowej wspólności majątkowej i spłata kredytu nie stanowiła nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, a zaspokajanie wspólnych potrzeb mieszkaniowych z art. 27 KRO, których rozliczenia stosownie do art. 45 § 1 zd. 2 KRO nie można żądać. Spłata kredytu do momentu ustanowienia między stronami rozdzielności majątkowej następowała z majątku wspólnego stron.

Ponadto wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od J. J. na jej rzecz kwoty 1.035,47 zł tytułem zwrotu połowy opłaty uiszczonej przez wnioskodawczynię tytułem opłaty za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, na której posadowiony jest lokal stron.

Ten wniosek Sąd uznał za uzasadniony. Wnioskodawczyni wykazała poniesienie tego wydatku, zaś jego poniesienie wynikało z mocy samego prawa wobec przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności i spoczywało na właścicielach nieruchomości – stronach niniejszego postępowania, w równych udziałach.

Natomiast uczestnik ostatecznie zgłosił do rozliczeń:

-kwotę 47.475 zł tytułem zwrotu spłaconego przez uczestnika kredytu w okresie wskazanym w załączonej historii rachunku bankowego

-połowę ubezpieczenia OC mieszkania,

-kwotę 4.987,49 zł, tytułem połowy comiesięcznego czynszu za mieszkanie,

-kwotę 73.276 zł, tytułem zwrotu nakładów poczynionych z majątku osobistego (darowizn rodziców) uczestnika na majątek wspólny.

Powyższe żądania uczestnika były zasadne jedynie częściowo.

Zaznaczenia w tym wymaga, że uwzględnienie zgłoszonych z tytułu rozliczeń kosztów wymagało, zgodnie z art. 6 KC, ich wykazania co do zasady, jak i co wysokości.

Niezasadne okazało się żądanie zwrotu połowy kosztów ubezpieczenia mieszkania. Uczestnik nie wykazał ani wysokości tych kosztów, ani przede wszystkim faktu ich poniesienia.

Niezasadne okazało się żądanie połowy comiesięcznego czynszu za mieszkanie. W okresie tym w lokalu zamieszkiwał bowiem wyłącznie uczestnik. W ocenie Sądu w takiej sytuacji, skoro to uczestnik był osobą wyłącznie korzystającą z rzeczy, to na nim spoczywa obowiązek porycia kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej. Wnioskodawczyni zmuszona była zaspokajać swoje potrzeby mieszkaniowe w innym lokalu i ponosić związane z tym koszty. Co również istotne, w skład tych kosztów wchodziły także zaliczki na wodę, wywóz śmieci i ogrzewania, czyli niewątpliwie co do składników miesięcznego czynszu, które w całości wykorzystywał uczestnik, a których to kosztów w żaden sposób nie generowała wnioskodawczyni. J. J. nie przedstawił przy tym wyliczenia wyłącznie stałych składowych czynszu, co również skutkowało brakiem możliwości uwzględnienia jego żądania.

Niezasadne okazał się również żądanie zwrotu kwoty 73.276 zł, tytułem zwrotu nakładów poczynionych z majątku osobistego (darowizn rodziców) uczestnika na majątek wspólny. Uczestnik w żaden sposób nie wyjaśnił sposobu wyliczenia tej kwoty. Z kolei w piśmie. wskazał, że z powyższego tytułu kwota darowizn to 94.950 zł. Ponownie przy tym nie wyjaśnił sposobu wyliczenia tej kwoty. Nie złożył również wniosku o rozliczenie tej kwoty, dlatego w dalszym ciągu pozostawało aktualne żądanie rozliczenia kwoty 73.276 zł. Dalej wskazać należy, że przedmiotowe darowizny ostatecznie zostały przeznaczone na zakup samochodów, które jak już wskazano nie wchodziły w skład majątku wspólnego, a w skład majątku osobistego uczestnika (jako, że właśnie ze środków pochodzących z darowizn zostały zakupione).

Zarówno strony postępowania jak i świadek H. J. w swoich zeznaniach ogólnikowo i nieprecyzyjnie wskazywali o całości pomocy finansowej, jaką strony otrzymywały ze strony swoich rodziców. Za wykazane jednak darowizny, wobec braku dostatecznej precyzyjności zeznań, Sąd uznał tylko te, które zostały potwierdzone dokumentami. Jak zaś wynika z zeznań H. J. te darowizny były przeznaczone na wkład w Spółdzielni Mieszkaniowej Politechnik, a następnie na zakup samochodów J. J.. Ostatecznie zatem środki z tych darowizn nie weszły w skład majątku wspólnego, a w skład majątku osobistego uczestnika J. J..

Odmiennie przedstawia się jedynie umowa darowizny na kwotę 8.000 zł – k. 279. Ta darowizna miała rzekomo zostać przeznaczona na zakup lokalu przy Al. (...). Budziło to jednak wątpliwości Sądu. Po pierwsze dlatego, że darowizna ta, w przeciwieństwie do innych, nie została zgłoszona do Urzędu Skarbowego, a po drugie jak wynika ze zgodnych w tym zakresie zeznań stron, lokal mieszkalny przy Al. (...) i jego wykończenie zostały w całości sfinansowane z kredytu hipotecznego zaciągniętego przez strony, co oznacza, że nie było potrzeby pozyskiwania na ten cel jakichkolwiek dodatkowych środków, a rzekoma darowizna na powyższy cel została wykorzystana inaczej. Sąd nie znalazł również podstaw do uwzględnienia jako darowizn – nakładów z majątku J. J. na majątek wspólny na poczet spłaty kredytu, które wg uczestnika miał dokonać H. J.. Wyciąg z rachunku na kartach 639 i dalszych nie jest żadnym dowodem, aby spłata ta stanowiła dokonywanie darowizn na rzecz J. J., których rozliczenia mógłby się on domagać, albowiem jak wskazał świadek H. J. w swoich zeznaniach i na co wskazał też uczestnik J. J., ww. rachunek został założony na dane H. J., a korzystał z niego wyłącznie J. J., dokonując z ww. rachunku spłaty rat kredytu hipotecznego. Spłata kredytu następowała zatem wyłącznie przez J. J. i podlegała rozliczeniu stosownie do art. 45 § 1 KRO i art. 618 § 1 KPC.

Ponadto niewyjaśnione pozostaje, w jakiej części zgłoszona w piśmie kwota 94.950 zł stanowi ww. spłatę kredytu, a w jakiej części uprzednie darowizny i jak kwota ta ma się do uprzednio zgłoszonej kwoty 73.276 zł.

Zasadne okazało się żądanie zwrotu połowy spłaconego przez uczestnika kredytu. Zaznaczyć należy, że we wniosku wyraźnie zaznaczył, że żąda tego rozliczenia „za okres objęty załączonej do pisma historii rachunku (vide pismo. Łącznie jest to kwota 92.710 zł. Uczestnikowi, wobec równych udziałów, należy się zwrot od wnioskodawczyni połowy uiszczonej tytułem spłat raty kredytu kwoty, czyli kwota 46.355 zł (92.710 zł: 2 = 46.355 zł). Żądna kwota 47.475 zł okazała się zatem zawyżona. Spłata rat kredytu mieszkaniowego w innych datach i innych kwotach nie została przez uczestnika w żaden sposób udokumentowana i wykazana.

Skoro zatem łączna wartość majątku wspólnego stron postępowania wyniosła 712.200 zł, to wnioskodawczyni powinna otrzymać 50%  tego majątku, czyli kwotę 356.100 zł, zaś uczestnik również 50%  zł, czyli kwotę 356.100 zł. W wyniku bowiem dokonanego podziału, uczestnikowi przyznane zostały składniki majątkowe o wartości 712.200 zł. Należna zatem spłata wnioskodawczyni wynosiła 356.100 zł.

Dla kwoty spłaty przyjąć należało również uwzględnić żądane przez strony rozliczenia. Od przysługującej wnioskodawczyni spłaty należało zatem odjąć należny uczestnikowi zwrot połowy wartości spłaconego kredytu hipotecznego, a doliczyć połowę opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego, co ostatecznie dało kwotę 310.780,47 zł (356.100 zł – 46.355 zł + 1.035,47 zł).

Tak argumentując w ramach rozliczeń stron należało orzec jak w punktach 3. i 4 postanowienia, tj. ustalił, że uczestnik J. J. spłacił z majątku osobistego wspólne zadłużenie stron wynikające z kredytu zaciągniętego wspólnie przez strony umową kredytową zawartą z (...) Bank (...) S.A. Nr K.\ (...) w łącznej kwocie 92.710 zł i tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym oraz rozliczenia dokonanej przez uczestnika J. J. z majątku osobistego spłaty wspólnego zadłużenia stron zasądził od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni M. J. kwotę 310.780,47 zł płatną jednorazowo w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności.

Na rozprawie uczestnik odnośnie swojej sytuacji finansowej wskazał, że obecnie zarabia 15.000 zł brutto, posiada 2 kredyty w banku (...) SA na kwotę ok. 30.000 zł łącznie, leasing za samochód w kwocie 1.200 zł miesięcznie oraz 16.000 zł obciążenia z tytułu konieczności zapłaty za leasing samochodu, za udział kuratora w realizacji kontaktów opłaca kwotę ok. 800 - 1000 zł miesięcznie w zależności od tych kontaktów. Płaci alimenty w kwocie 2.500 zł miesięcznie na oboje dzieci. Poza tym ma na utrzymaniu rodzinę, dziecko w wieku 7 miesięcy, partnerkę, która nie pracuje i która jest obecnie w ciąży z drugim dzieckiem. Ponadto uczestnik oświadczył, że jeżeli uzyska kredyt, to może dokonać spłaty na rzecz wnioskodawczyni nawet niezwłocznie po uzyskaniu kredytu. W ocenie Sądu, termin 6 miesięczny od daty uprawomocnienia się orzeczenia umożliwi uczestnikowi, który niewątpliwie ma zdolność kredytową, na uzyskanie kredytu i spłatę wnioskodawczyni.

W punkcie 5 natomiast Sąd umorzył postępowanie co do zgłoszonego przez wnioskodawczynię żądania rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę pojazdu marki K. V. w okresie od zawarcia przez uczestnika J. J. umowy leasingu wobec jego cofnięcia, któremu to uczestnik się nie sprzeciwił.

Oddaleniu podlegało również żądanie wnioskodawczyni o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy – ½ udziału w lokalu mieszkalnym wraz z garażem stanowiącym majątek wspólny stron w kwocie 1.075 zł miesięcznie począwszy. Żądanie to ocenić należało jako żądanie zapłaty za korzystanie z rzeczy ponad udział, które jednak w ocenie Sądu, choć co do zasady możliwe do uwzględnienia, okazało się dla w stanie faktycznym sprawy nieuzasadnione. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w Uchwale z 13 marca 2008 r., III CZP 3/08 współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 KC w sposób wykluczający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy z zachowaniem przesłanek określonych w art. 224 § 2 lub art. 225 KC.

Bezspornym pozostawał fakt, że uczestnik po wyprowadzeniu się z lokalu wnioskodawczyni zamieszkiwał w nim sam. Jednak M. J. z własnej woli wyprowadziła się z lokalu. Z zeznań samej wnioskodawczyni wynika, że opuściła ona lokal dobrowolnie i nigdy nie zgłaszała potrzeby, czy żądania powrotu do niego. Nie miała miejsca sytuacja, w której wnioskodawczyni próbowałaby powrócić do lokalu lub chociażby zgłosiła taką potrzebę. Wnioskodawczyni nie wzywała także nigdy uczestnika do wydania lokalu, czy też o dopuszczenie jej do współkorzystania z lokalu- na tę okoliczność nie było dowodów przeciwnych. Wnioskodawczyni nie sprostała zatem ciężarowi dowodu, by wykazać, że w rzeczywistości nie miała możliwości współposiadania i współkorzystania z nieruchomości, która stanowi składnik majątku wspólnego. Wnioskodawczyni nie podjęła żadnych działań na drodze prawnej, czy faktycznej by przywrócić posiadanie lokalu czy uzyskać możliwość korzystania z niego. Nie sprzeciwiała się wyłącznemu korzystaniu z lokalu przez uczestnika.

W ocenie Sądu, dopóki drugi współwłaściciel nie sprzeciwia się wyłącznemu korzystaniu z rzeczy wspólnej przez innego współwłaściciela, współwłaściciel wyłącznie korzystający z rzeczy ma do tego prawo i nie można skutecznie od niego żądać wynagrodzenia za taki sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Sąd podziela pogląd, zgodnie z którym za niezbędny warunek żądania od jednego ze współwłaścicieli wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej ponad udział uznać należy konieczność sprzeciwienia się przez innego współwłaściciela takiemu sposobowi korzystania z rzeczy wspólnej. Uczestnik wymienił co prawda zamek w drzwiach, ale brak jest dowodu, by odmówił wnioskodawczyni udostępnienia nowych kluczy. W ocenie Sądu wymiana zamka była normalnym następstwem w sytuacji, gdy ktoś zamieszkuje dany lokal, a druga osoba nie wyraża chęci korzystania z lokalu, a ma do starego samka klucze. Wnioskodawczyni nigdy nie wzywała uczestnika do wydania jej kluczy do lokalu czy też do wpuszczenia jej do mieszkania.

Jeśli chodzi o osobowe źródła dowodowe, to Sąd rekonstruując stan faktyczny oparł się na dowodach z zeznań świadków i stron. Przesłuchiwani w sprawie świadkowie są osobami najbliższymi dla stron, zaś strony są zainteresowane wynikiem postępowania, dlatego osobowe źródła dowodowe w sprawie należało ocenić z dużą ostrożnością, dając im wiarę w zakresie, w jakim pozostawały ze sobą zgodne i znajdowały pokrycie lub chociażby pośrednie potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

Sąd orzekł:

1.ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. J. i uczestnika J. J. wchodzą następujące składniki majątkowe:

-lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość wraz z pomieszczeniem przynależnym- komórką lokatorską nr (...), o łącznej powierzchni użytkowej 88,34 m², wraz z przynależnym udziałem wynoszącym (...) w częściach wspólnych budynku i w działce gruntu, położony w S. przy al. (...). 82 (20, dla którego Sąd Rejonowy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...)- o wartości 574.100 zł (pięćset siedemdziesiąt cztery tysiące sto złotych);

-odrębna własność lokalu niemieszkalnego nr (...)- garażu, w skład którego wchodzą dwa miejsca postojowe B-1 i B-2, położonego w S. przy al. (...). 82 B/Lokal G, o łącznej powierzchni użytkowej 65,073 m², z własnością którego związany jest udział wynoszący 2/27 części w nieruchomości wspólnej o wartości 138.100 zł (sto trzydzieści osiem tysięcy sto złotych);

-wyposażenie ww. lokalu mieszkalnego tj,:

dwa zestawy mebli do pokoju dziecięcego;

meble do sypialni;

meble kuchenne;

sprzęt AGD;

telewizor; o łącznej wartości 6.500 zł (sześć tysięcy pięćset złotych);

2.dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni M. J. i uczestnika J. J. w ten sposób, że składniki majątku wskazane w pkt 1 postanowienia przyznać na wyłączną własność uczestnika J. J.;

3.ustalić, że uczestnik J. J. spłacił z majątku osobistego wspólne zadłużenie stron wynikające z kredytu zaciągniętego wspólnie przez strony umową kredytową zawartą z (...) Bank (...) S.A. w dniu 19 marca 2013 r. Nr K.\ (...) w łącznej kwocie 92.710 zł (dziewięćdziesiąt dwa tysiące siedemset dziesięć złotych);

4. tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym oraz rozliczenia dokonanej przez uczestnika J. J. z majątku osobistego spłaty wspólnego zadłużenia stron zasądzić od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni M. J. kwotę 310.780,47 zł (trzysta dziesięć tysięcy siedemset osiemdziesiąt złotych czterdzieści siedem groszy), płatną jednorazowo w terminie 6 (sześciu) miesięcy od dnia uprawomocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności;

5.umorzyć postępowanie co do zgłoszonego przez wnioskodawczynię M. J. żądania rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę pojazdu marki K. V. w okresie od zawarcia przez uczestnika J. J. umowy leasingu do dnia 9 maja 2017;

6.oddalić wnioski stron w pozostałym zakresie;

7.ustalić, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie;

8.nakazuje pobrać od wnioskodawczyni M. J. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego kwotę 2.005,44 zł (dwa tysiące pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

9.nakazuje pobrać od uczestnika J. J. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego kwotę 2.005,44 zł (dwa tysiące pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Postanowienie Sądu Rejonowego - III Wydział Cywilny z dnia 29 września 2022 r. III Ns 489/18

 W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.