Minimalne alimenty na małżonka po rozwodzie

Przedstawiamy na naszej stronie artykuł, który w sposób szczegółowy i kompleksowy zajmuje się kwestią alimentów na żonę, uwzględniając perspektywę zarówno byłego męża czy żony. To unikalne podejście, które przedstawia szeroki zakres zagadnień związanych z ustalaniem i wypłatą alimentów, dostarczając wglądu w różnorodne sytuacje życiowe i potrzeby rodzin. Nasza analiza stanowi największą, rzetelną i obszerną wiedzę na temat tego tematu, co wyróżnia naszą stronę od innych publikacji w Polsce.

Kwestia obowiązku płacenia alimentów byłej żonie to zagadnienie, które niejednemu mężczyźnie, rozważającemu rozwód, sprawia sen z powiek. Decyzja o konieczności płacenia alimentów bywa determinowana przez szereg czynników, w tym przede wszystkim stanem majątkowym obojga małżonków, czasem trwania małżeństwa oraz indywidualnymi okolicznościami przypadku. Minimalne alimenty na małżonka mają na celu utrzymanie go w miarę możliwości na zbliżonym poziomie życiowym, jaki miał miejsce w trakcie trwania małżeństwa. Ostatecznie, sądy analizują te kwestie na indywidualnych podstawach, starając się zapewnić uczciwe rozstrzygnięcia uwzględniające wszystkie istotne okoliczności dla obu stron.

Brak jest ustalonej ustawowo minimalnej kwoty alimentów dla byłego małżonka po rozwodzie. Wiele zależy od indywidualnych okoliczności każdej sytuacji oraz stanu majątkowego obojga małżonków. Sądy podejmują decyzje odnośnie wysokości alimentów po przeprowadzeniu analizy szczegółowych danych dotyczących zarobków, potrzeb finansowych oraz innych okoliczności istotnych dla obu stron. To podejście umożliwia sądom elastyczne podejście do każdej sprawy, biorąc pod uwagę unikatowe aspekty danego przypadku i dbając o sprawiedliwość dla obu stron. Zobaczmy co zrobić by dostać wysokie, niskie albo minimalne alimenty na małżonka.

Rozwód a minimalne alimenty dla byłego małżonka

Z chwilą orzeczenia rozwodu powstaje między byłymi małżonkami obowiązek alimentacyjny, jeżeli spełnione zostaną przesłanki wskazane w art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zwanego dalej K.r.o. W przepisie art. 60 § 1 K.r.o. ustawodawca wprowadził możliwość wystąpienia z roszczeniem małżonka rozwiedzionego, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, przeciwko drugiemu małżonkowi rozwiedzionemu o dostarczanie środków utrzymania, a w przepisie art. 60 § 2 K.r.o. – byłego małżonka przeciwko drugiemu małżonkowi rozwiedzionemu uznanemu za wyłącznie winnego rozkładu pożycia o przyczynianie się w odpowiednim zakresie do zaspokajania jego usprawiedliwionych potrzeb. Przepis art. 60 § 1 K.r.o. reguluje zatem istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami po orzeczeniu rozwodu, w sytuacji gdy oboje małżonkowie zostali uznani za winnych rozkładu pożycia małżeńskiego, jak również gdy żadnemu z małżonków nie została przypisana wina, a zatem sąd rozwodowy na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzeczenia o winie (art. 57 § 2 zd. pierwsze K.r.o.). Prawo dochodzenia alimentów nie przysługuje małżonkowi, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia.

Obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie małżeństwa (uchwała SN z dnia 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86). Przy czym, zgodnie z § 3 powołanego przepisu obowiązek ten nie jest ograniczony w czasie, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który został uznany za winnego rozpadu pożycia.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że osobny proces o alimenty przed Sądem Rejonowym nie może przekształcić się w proces quasi-rozwodowy, w którym sąd miałby ustalać, czy doszło do rozkładu pożycia małżeńskiego i z czyjej winy, gdyż ustalenia w tym zakresie zawarte w wyroku rozwodowym wiążą sąd rozpoznający sprawę na podstawie art. 60 K.r.o. (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 sierpnia 1974 r., III CZP 46/74, LEX nr 1848).

Jak długo płacimy minimalne alimenty na małżonka po rozwodzie

Obowiązek płacenia alimentów między rozwiedzionymi małżonkami często nie jest ograniczony żadnym ściśle określonym terminem. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy małżonek zobowiązany do płacenia alimentów został uznany za winnego rozkładu pożycia w stosunku do drugiego małżonka, który nie ponosi winy za rozkład. W takich przypadkach sądy mogą orzekać, że obowiązek alimentacyjny jest trwały, nieograniczony w czasie, mając na celu zapewnienie odpowiedniego wsparcia materialnego małżonkowi, który nie jest winny za rozkład małżeństwa. Ta zasada stanowi ważny element w równoważeniu skutków rozpadu małżeństwa dla obu stron, zapewniając, że małżonek niebiorący winy za rozkład nie pozostaje bez odpowiedniego wsparcia finansowego. (por. Uchwała Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, Legalis nr 26104).

Nowy związek nieformalny byłej żony a alimenty na małżonka

Przepis art. 60 § 3 k.r.o. stanowi, że obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jak wskazuje się w orzecznictwie, ustawowej przesłanki wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka nie stanowi pozostawanie w konkubinacie przez uprawnionego do alimentacji rozwiedzionego małżonka. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 lipca 1998 r. w sprawie I CKN 788/97, z przepisu art. 60 § 3 zd. 1 k.r.o. „jednoznacznie wynika, że przesłanką wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego rozwiedzionego małżonka zobowiązanego do alimentacji jest zawarcie nowego małżeństwa przez byłego małżonka uznanego za uprawnionego do alimentacji. Ustawodawca wyraźnie więc związał skutek w postaci wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego między rozwiedzionymi małżonkami z zawarciem przez uprawnionego małżonka nowego małżeństwa” (zob. wyrok SN z 10.07.1998 r., I CKN 788/97, LEX nr 34443). Orzecznictwo Sądu Najwyższego podkreśla jednak, że sąd powinien uwzględnić pozostawanie w konkubinacie przez byłego małżonka żądającego alimentów na podstawie art. 60 k.r.o.

Od czego zależą minimalne alimenty na małżonka

Ocena zasadności zgłoszonego roszczenia należy w każdym wypadku do sądu orzekającego, który dokonuje jej przy uwzględnieniu przesłanek decydujących o istnieniu obowiązku alimentacyjnego pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami. Powstanie obowiązku płacenia alimentów między rozwiedzionymi małżonkami zależy od równoczesnego spełnienia trzechprzesłanek, a mianowicie

– pierwsza z nich wiąże się z ustaleniem, który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia,

– druga z istnieniem niedostatku po stronie małżonka żądającego dostarczenia środków utrzymania.

– trzecia usprawiedliwionych potrzeb byłej żony i możliwości zarobkowych byłego męża.

W ocenie Sądu Najwyższego zawartej w orzeczeniu z dnia 28 października 1980 r., III CRN 222/80 przy orzekaniu o alimentach na podstawie art. 60 § 2 kro należy porównać sytuację, w jakiej małżonek niewinny znajdzie się po rozwodzie, z sytuacją, w jakiej by się znajdował, gdyby pożycie małżonków funkcjonowało normalnie. Do sprecyzowania przez Sąd w każdym przypadku pozostaje więc kwestia pojęcia istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego. W takim stanie rzeczy do oceny pozostaje więc zagadnienie, czy rozwód spowodował istotne pogorszenie sytuacji materialnej powódki. Posiłkowo należy również ustalić, czy żona obecnie znajduje się w niedostatku i jeśli tak, to jakie są tego przyczyny.

Ponadto podkreślenia wymaga, iż obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego nie istnieje obligatoryjnie w każdym bez wyjątku przypadku, gdy tylko spełnione są ogólne przesłanki wyraźnie określone w art. 60 § 2 kro. Ustawodawca uważał za konieczne uwzględnienie wszystkich nie dających się ująć ściśle i z góry przewidzieć okoliczności każdego przypadku (uchwała Pełnego Składu SN z dnia 16 grudnia 1987 r.- M.P.88.6.60). Przy czym uregulowanie zawarte w przepisie art. 60 § 2 kro należy rozumieć nie jako prawo małżonka niewinnego do równiej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, ale jako prawo do bardziej dostatniego życia niż tylko zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb. Zakres obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawionego, przy uwzględnieniu także jego możliwości zarobkowych i majątkowych.

Przez odpowiedni zakres w jakim małżonek ponoszący wyłączną winę rozkładu pożycia powinien przyczyniać się do zaspokajania potrzeb małżonka niewinnego należy rozumieć różnicę pomiędzy ilością środków potrzebnych do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego a możliwościami zarobkowymi i majątkowymi zobowiązanego.

Niedostatek a minimalne alimenty na małżonka

Dokonując oceny w zakresie istnienia niedostatku po stronie małżonka domagającego się alimentów w trybie art. 60 § 1 K.r.o., sąd porównuje sytuację materialną byłych małżonków sprzed rozwodu z sytuacją występującą w dacie orzekania o obowiązku alimentacyjnym. W każdym jednak przypadku bada okoliczności konkretnej sprawy i przy ich uwzględnieniu decyduje o słuszności żądania.

Zgodnie z przyjętym w orzecznictwie poglądem niedostatek jako przesłanka obowiązku alimentacyjnego przewidzianego w przepisie art. 60 § 1 K.r.o. odnosi się zarówno do braku jakichkolwiek środków utrzymania, jak i sytuacji, kiedy uzyskane środki nie wystarczają na pełne zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2000 r., I CKN 226/00, LEX nr 51343). Usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie zapewni uprawnionemu normalne warunki bytowania, odpowiednie do jego stanu zdrowia i wieku. Jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb, o których mowa w art. 60 § 1 K.r.o., należą także lekarstwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, LEX nr 1935).  W każdej sprawie zakres usprawiedliwionych potrzeb małżonka dochodzącego świadczeń alimentacyjnych w trybie przepisu art. 60 § 1 K.r.o. będzie podlegał indywidualnej ocenie przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Niewykluczona jest zatem sytuacja, że pomimo stwierdzenia niedostatku po stronie uprawnionego sąd nie uwzględni żądania alimentów z uwagi na negatywną ocenę co do wskazanych możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego.

W innym orzeczeniu Sąd Najwyższy wprost wskazał, że przesłanką rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego małżonka ponoszącego wyłączną winę rozkładu pożycia jest ustalenie, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, niemające jednak cech niedostatku. Ocena, czy nastąpiło takie pogorszenie, zależy od porównania sytuacji, w jakiej niewinny małżonek znalazł się wskutek orzeczenia rozwodu, z sytuacją, w jakiej znajdowałby się, gdyby rozwodu nie orzeczono i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga przy tym z reguły tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje niedostatek a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (vide: wyrok z dnia 7.5.1998 r., III CKN 186/98, Legalis nr 356468).

Należy mieć przy tym na uwadze, iż do przyjęcia niedostatku wystarcza, że środki uprawnionego nie są dostateczne do samodzielnego utrzymania się, nie jest zaś konieczne ustalenie, że uprawniony w ogóle nie ma żadnych środków do utrzymania się. Chodzi tu o sytuację, w której osoba uprawniona nie może w pełni zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1999 r., I CKN 146/98). Zgodnie więc z ugruntowanym poglądem, rozwiedziony małżonek znajduje się w niedostatku, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części, jako że nie ma żadnych lub wystarczających możliwości zarobkowych lub majątkowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 lipca 1998 r., I CKN 524/98 i z dnia 5 maja 1999 r., III CKN 146/99).

Możliwości zarobkowe żony a minimalne alimenty na małżonka

Wskazać również należy, że małżonek domagający się alimentów winien w pełni wykorzystać wszelkie możliwe działania w celu uzyskania dochodów niezbędnych do zaspokojenia usprawiedliwionych własnych potrzeb. Wprawdzie w wyroku z dnia 4 sierpnia 1999 r. (I CKN 226/00, LEX nr 51343) Sąd Najwyższy podkreślił, że przy ocenie niedostatku, o którym mowa w art. 60 § 1 K.r.o., należy uwzględnić nie aktywność danej osoby ukierunkowaną na osiąganie dochodów, a tylko wysokość dochodów pochodzących z tej aktywności, to nie zaprzecza to wcześniejszym wskazaniom co do zasadności uwzględnienia przez sąd działań podjętych przez uprawnionego właśnie w celu uzyskania tych dochodów. Przyjmuje się, że niedostatek jest przesłanką powstania obowiązku alimentacyjnego, gdy jego przyczyną są okoliczności niezależne od woli osoby ubiegającej się o minimalne alimenty na małżonka, a świadczenia alimentacyjne nie przysługują osobie zdolnej do pracy, jeżeli z własnej winy nie wykorzystuje ona swoich zdolności albo bez uzasadnionej przyczyny rezygnuje z dochodów.

Jak wynika z powyższego, sąd w toku postępowania winien skorzystać z wszelkich dostępnych środków dowodowych służących poczynieniu ustaleń niezbędnych do rozstrzygnięcia o zasadności roszczenia zgłoszonego przez uprawnionego małżonka w trybie przepisu art. 60 § 1 K.r.o. Pozwoli to na weryfikację sytuacji materialnej i życiowej każdej ze stron, w tym również małżonka występującego z tym roszczeniem.

Przedłużenie minimalnych alimentów na małżonka

W przypadku wystąpienia przez uprawnionego z powództwem o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego w trybie przepisu art. 60 § 3 K.r.o., przewidującego wygaśnięcie obowiązku dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu sąd, z uwagi na wyjątkowe okoliczności może przedłużyć termin pięcioletni, po uprzednim zbadaniu zasadności roszczenia w kontekście zaistnienia tych wyjątkowych okoliczności.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że nie są wyjątkowymi okolicznościami w rozumieniu art. 60 K.r.o. stopniowy ubytek sił, dolegliwości i schorzenia byłego małżonka występującego z żądaniem przedłużenia terminu pięcioletniego dotykające go w miarę upływu życia. Wyjątkowymi okolicznościami, o których mowa, są nie tylko nagłe zdarzenia – wypadki powodujące kalectwo, ale również niektóre choroby, wywołujące silny rozstrój zdrowia, np. prowadzące do poważnych operacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1998 r., I CKN 1029/97, LEX nr 1215906).

Zasadność uwzględnienia przez sąd w sprawie o przedłużenie obowiązku minimalnych alimentów na małżonka faktu niepodjęcia przez dłuższy czas pracy przez uprawnionego małżonka będzie zatem podlegała ocenie sądu. Znaczenie tej okoliczności dla prawidłowego rozstrzygnięcia konkretnej sprawy będzie przedmiotem analizy w kontekście całokształtu zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego.

Posiadany majątek żony a minimalne alimenty na małżonka

W sytuacji, w której niewinny małżonek otrzymuje w wyniku podziału majątku wspólnego  majątek np. samochód, dom czy pieniądze, to małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia nie może się uwolnić od obowiązku alimentacyjnego orzeczonego na podstawie art. 60 § 2 kro. Jednocześnie Małżonek nie jest obowiązany do konsumowania substancji majątkowej na pokrycie swego utrzymania, gdy drugi małżonek ze względu na swą sytuację majątkową i zarobkową jest w stanie spełniać obowiązek alimentacyjny (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.09.1978r., III CRN 161/78, Lex nr 8131).

Kiedy nie płacimy alimentów na małżonka

Należy wskazać, że ustawą z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 220, poz. 1431) dodano przepis art. 144¹ K.r.o., zgodnie z którym zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z założeniem ustawodawcy celem powołanej regulacji jest ochrona uzasadnionego interesu zobowiązanego i środków jego utrzymania przed żądaniem niezasługującym na ochronę. W oparciu o ten przepis małżonek zobowiązany może domagać się oddalenia powództwa w przypadku żądania przez uprawnionego alimentów z rażącym naruszeniem zasad współżycia społecznego.

Istnieją zatem mechanizmy prawne zarówno z zakresu prawa materialnego, jak i procesowego pozwalające na dochodzenie przez małżonka zobowiązanego do alimentacji ochrony jego słusznego interesu. Realizacja uprawnień w tym zakresie zależy od woli zainteresowanego.

Oddalenie powództwa małżonka niewinnego żądającego alimentów na podstawie art. 60 § 2 kro w przypadku gdy zostaną spełnione ustawowe przesłanki może nastąpić tylko wyjątkowo, gdy będą przemawiały konkretne, bardzo ważne powody. Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami nie ma charakteru sankcji, dolegliwości w stosunku do małżonka winnego rozkładu pożycia.

Adwokata czy radcę prawny do sprawy o alimenty na byłego małżonka

Adwokat, radca prawny czy prawnik specjalizujący się w sprawach o alimenty na małżonka czy żonę po rozwodzie posiada głęboką wiedzę praktyczną, którą zdobył dzięki udziale w podobnych sprawach w przeszłości. Dlatego mogą udzielić informacji na temat pytań, jakie sąd zazwyczaj zadaje podczas spraw o alimenty. Podczas konsultacji mogą także doradzić, jak najlepiej odpowiadać na te pytania. Ich doświadczenie jest bezcenne, ponieważ pomaga zrozumieć, jak przygotować się na proces sądowy i jak skutecznie przedstawić swoje argumenty. W przypadku procesów dotyczących alimentów na byłego małżonka, konsultacje z adwokatem, radcą prawnym czy prawnikiem są kluczowe. To właśnie specjalista z zakresu prawa rodzinnego może dostarczyć indywidualnej i dopasowanej do konkretnego przypadku pomocy, oferując wsparcie zarówno merytoryczne, jak i emocjonalne w trakcie trudnego procesu prawno-sądowego. On też przygotuje pytania do świadka w sprawie o alimenty.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.