Zgodnie z art. 138 KRO w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez pojęcie „stosunków” wskazanych w przywołanej regulacji należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu określonych w art. 133 i 135 k.r.i o. Stosownie do treści art. 133 § 1 k.rio rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zatem tylko posiadanie przez dziecko własnego majątku z którego dziecko mogłoby się samodzielnie utrzymać zwalnia rodziców z ich obowiązku alimentacyjnego wobec niego. W pozostałych przypadkach na rodzicach ciąży obowiązek dostarczania małoletniemu środków utrzymania i wychowania a jego zakres zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 k.r.i o.).
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci z reguły utrzymuje się przez dłuższy czas, co zwykle wiążę się ze zmianą okoliczności, które kształtują zakres tego obowiązku. Orzekając o alimentach wymagalnych w dacie wyrokowania są bierze za podstawę potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego według stanu istniejącego w dacie orzekania (art. 316 § 1 KPC). W sytuacji, gdy świadczenia te nie odpowiadają już potrzebom dziecka lub nie przystają do możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców, a zmiany te mają charakter istotny i nastąpiły po wydaniu orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny, aktualizują się podstawy do wystąpienia z powództwem opartym o treść art. 138 k.r.i o. o zmianę tego orzeczenia.
Dla zasadności żądania podwyższenia alimentów konieczne jest wykazanie, że nastąpił istotny wzrost usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz, że zwiększyły się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim zezwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentowania. Oznacza to, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym o treść art. 138 k.r.i o. wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu. Okoliczność, że doszło do zmiany uzasadniającej żądanie powództwa strona powodowa, stosownie do ogólnej reguły dowodowej określonej w art. 6 KC powinna wykazać.
Należy podnieść, iż obowiązek alimentacyjny rodziców ich dzieci stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Powinność tą jako treść władzy rodzicielskiej w zakresie pieczy nad osobą dziecka ustanawia art. 96 zd 2 KRO W ramach wychowania dziecka rodzice zobowiązani są zapewnić dziecku należytą egzystencję. Powinni więc zadbać o odpowiednie wyżywienie, odzież, warunki mieszkaniowe, pomoce szkolne oraz pomoc lekarską, winni też zapewnić prawidłowy i niezakłócony rozwój osobowości. Obowiązek alimentacyjny, co należy zaznaczyć, obejmuje nie tylko dostarczenie środków utrzymania, ale w miarę potrzeby także środków wychowania. Dostarczenie środków utrzymania to w powszechnym rozumieniu tego wyrażenia zaspokojenie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci pożywienia, ubrania, mieszkania, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie.
Dostarczenie środków wychowania obejmuje zaś powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia a także zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Środki te służą zaspokajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Żaden przepis ustawy nie precyzuje w jakiej postaci mają być spełnione świadczenia alimentacyjne, zarówno te przeznaczone na zaspokojenie potrzeb utrzymania jak i wychowania.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, jednocześnie jednak musi korelować z zarobkowymi i majątkowymi możliwościami zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO) Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być uwzględnione nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, stanu zdrowia, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego przypadku. W szczególności – o czym wspomniano już powyżej – usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez Sąd wysokości alimentów (tak też orzeczenie SN z dnia 10.10.1970 r., III CRN 350/69, opublikowane w OSNCP 1970, nr 2, poz. 15). Możliwości zarobkowych i majątkowych nie należy przy tym utożsamiać z wysokością faktycznych zarobków i dochodów z majątku, ale wg tego jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i swoje możliwości zarobkowe w pełni wykorzystuje stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych, a nadto iż uzyskuje dochody z majątku zgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. W uzasadnionych przypadkach możliwości zarobkowe obejmują także wysokość zarobków, które zobowiązany jest w stanie uzyskać lecz nie osiąga ich z przyczyn nie zasługujących na usprawiedliwienie, choćby z uwagi na brak świadomości istnienia obowiązku utrzymania osób względem, których winien on świadczyć alimenty. Możliwości świadczeń alimentacyjnych nie ma zatem ten, kto nie posiada żadnego majątku, nie jest ze względu na stan zdrowia zdolny do jakiejkolwiek pracy i otrzymuje żadnych świadczeń oraz nie ma możliwości uzyskania podstawowych dóbr konsumpcyjnych. Natomiast możliwości majątkowych nie posiada ten zobowiązany, który nie posiada żadnego majątku ruchomego, nieruchomości czy innych majątkowych praw podmiotowych jak choćby wierzytelności. Tylko więc całkowity brak tych możliwości stanowi podstawę ustalenia, iż obowiązek alimentacyjny nie może być przez zobowiązanego spełniany. Każde zatem pozytywne ustalenie w tym przedmiocie otwiera możliwość dłużnika do zaspokojenia roszczenia alimentacyjnego.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
W niniejszej sprawie ustalenia wymagało, czy od daty ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów nastąpił wzrost usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda i na ile jest on istotny. W okresie, kiedy toczyła się poprzednio sprawa o alimenty, miesięczny koszt usprawiedliwionych potrzeb małoletniego wynosił około 2800 zł, przy czym pozwany miał ponosić te koszty w wysokości 70 %, to jest w kwocie 1800 zł.
Obecnie Sąd ustalił, iż miesięczny koszt utrzymania powoda na kwotę około 3804 zł, w tym szkoła 135 zł miesięcznie, korepetycje język niemiecki 166 zł miesięcznie , język angielski 166 zł, basen 83 zł (1000 zł rocznie) , wyżywienie 1200 zł, odzież 200 zł, środki czystości i kosmetyki oraz fryzjer 150 zł, leki 100 zł, okulary 105 zł, soczewki kontaktowe 90 zł, stomatolog 59 zł, telefon 50 zł, hobby, gry i książki 100 zł, koszty wypoczynku 500 zł (6000 zł rocznie), koszty paliwa na dojazdy na zajęcia 100 zł oraz koszty utrzymania domu 600 zł miesięcznie w części przypadającej na małoletniego.
Sąd uznał za zawyżone deklarowane przez matkę powódki koszty wyżywienia w kwocie 2000 zł miesięcznie. W ocenie Sądu, opartej o zasady doświadczenia życiowego oraz wiadomości z innych, podobnych rodzajowo spraw (doświadczenie zawodowe), nawet jeśli, małoletni z uwagi na swój wiek i fazę rozwoju w jakiej obecnie się znajduje, oraz to, że często jada poza domem, to miesięczny koszt wyżywienia nie powinien przekraczać 1200 zł. Poza tym przedstawicielka ustawowa powódki nie wykazała w sposób nie budzący wątpliwości, iż ponosi takie wydatki na wyżywienie małoletniego jakie wskazuje w pozwie. Należy zauważyć, że mimo iż rodzice małoletniego są majętni i mogą pozwolić sobie na wyższy standard życia, który przekłada się także na koszty utrzymania małoletniego to kwota 2000 zł na wyżywienie dla jednej osoby jest znacznie zawyżona. Sąd uznał również za zawyżone koszty związane ze wydatkami na szkołę w wysokości 250 zł miesięcznie. Kierując się zasadami doświadczenia życiowego i zawodowego Sąd doszedł do wniosku, że koszty te powinny zamykać się w kwocie 135 zł miesięcznie biorąc pod uwagę konieczność zakupu podręczników do szkoły oraz przyborów szkolnych. Strona powodowa nie wykazała w sposób nie budzący wątpliwości aby koszty te musiały być wyższe. Co do pozostałych kosztów utrzymania małoletniego Sąd zgodził się w określeniu ich wysokości z żądaniami strony powodowej albowiem potwierdzają je dołączone do pozwu dokumenty bądź też stanowią one naturalne wydatki ponoszone na dziecko w takim wieku.
Do kosztów utrzymania powoda zaliczona została kwota 600 zł z tytułu kosztów mieszkania przypadające proporcjonalnie do liczy osób w nim zamieszkujących. Niektóre z tych kosztów należało podzielić na 4 a pozostałe na 2. Małoletni mieszka z matką w jednej z części nieruchomości, której drugą część stanowi własność jego dziadków i opłaty takie jak woda 56 zł (jeden wspólny licznik) oraz wywóz odpadów komunalnych 37 zł dotyczą całej posesji i dlatego koszt utrzymania nieruchomości w tym zakresie należało ustalić w wysokości 1/4. Pozostałe koszty utrzymania mieszkania Sąd ustalił w wysokości 1/2 a składają się na to: prąd 250 zł na 2 osoby tj. 125 zł, gaz 330 zł na 2 osoby tj. 165 zł, drewno opałowe 2.200 zł rocznie na 2 osoby tj. 91 zł, internet 70 zł na 2 osoby tj.35 zł, internet tablet 40 zł, opłata za tv Cyfra 95 zł na 2 osoby tj. 47 zł.
Sąd nie uwzględnił w kosztach utrzymania nieruchomości przypadających na małoletniego wskazywanych przez matkę małoletniego kosztów remontu domu w postaci wymiany stolarki okiennej i drzwiowej dokonanych oraz modernizacji systemu alarmowego jakiego dokonała. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że koszty te zostały poniesione w latach ubiegłych a orzekając o wysokości alimentów należy ustalać aktualnie ponoszone koszty w chwili orzekania. Ponadto podnoszenie standardu mieszkania poprzez wymianę okien czy drzwi albo modernizacje systemu alarmowego, nie mogą stanowić usprawiedliwionych kosztów utrzymania mieszkania i obciążać powoda, który musi partycypować w kosztach utrzymania i wychowania małoletniego a nie w remoncie jego miejsca zamieszkania. Odnosząc się natomiast do bieżących kosztów ochrony posesji wskazać należy, że strona powodowa wykazała jedynie koszt modernizacji systemu alarmowego dokonanego, a nie wykazała kosztów samej ochrony dlatego też Sąd nie uwzględnił tego wydatku. Z dołączonego przez pozwanego dokumentu wynika natomiast , że koszty ochrony nieruchomości obciążały wówczas R. T.. Sąd nie uwzględnił także kosztów raty leasingowej za samochód oraz ubezpieczenia samochodu. Niewątpliwie małoletni jest wożony przez jego matkę tym samochodem i korzysta z niego w takim zakresie jednak trzeba zauważyć, że ponoszone przez J. T. (3) koszty z tym związane stanowią koszt prowadzonej przez nią działalności gospodarczej i poza kosztami paliwa na dojazdy na zajęcia małoletniego nie mogą obciążać pozwanego.
W związku z powyższymi okolicznościami, w niniejszej sprawie oczywistym jest również, że małoletni powód, wymaga większych nakładów finansowych, aniżeli miało to miejsce jeszcze 3 lata temu, gdzie ustalono je na kwotę co najmniej 2.800 zł. Obecnie Sąd ustalił, że usprawiedliwione koszty utrzymania małoletniego wynoszą około 3.800 zł miesięcznie. Nastąpił zatem znaczący wzrost usprawiedliwionych kosztów utrzymania małoletniego powoda.
Sąd ustalił, że oboje rodzice mają możliwości finansowe pozwalające na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego syna. Obecnie pozwany uzyskuje wyższe dochody, gdzie wynosiły one około 13.000 zł i aktualnie jest to kwota około 20.000 zł. Zarobki matki małoletniego powoda są również wyższe niż podczas ostatniego orzekania gdzie ustalono je na poziomie około 7.000 zł (łącznie z dodatkowo płatnymi dyżurami około 11.000 zł) i wynoszą obecnie około 13.000 zł. Matka małoletniego powoda pobiera ponadto świadczenie 500+ i 300 zł na wyprawkę szkolną.
Pozwany obecnie jest w nowym związku konkubenckim. Konkubina pracuje jako lekarz. Sąd ustalił , iż pozwany ponosi koszty , w tym alimenty na dzieci z poprzedniego związku 3400zł, alimenty powoda 2300zł, kredyt 1300zł, paliwo 800zł, wyżywienie 1200-1500zł, odzież 800zł, środki czystości 100zł, opłaty domu 775zł (gaz 250zł, prąd 175zł, inne media 350zł), wypoczynek 3000-4000zł. Po uiszczeniu wszystkich wydatków około 10.000zł pozwanemu pozostaje jeszcze kwota wolna do dyspozycji około 10.000zł.
Biorąc pod uwagę możliwości zarobkowe pozwanego oraz fakt, że matka małoletniego powoda czyni osobiste starania o utrzymanie i wychowanie małoletniego Sąd uznał, że pozwany powinien pokrywać te koszty w kwocie 60 % ustalonej kwoty. Wobec tego w ocenie Sądu pozwany posiada możliwości zarobkowe i majątkowe aby partycypować w kosztach utrzymania syna w kwocie po 2.300 zł.
Biorąc powyższe pod uwagę Sąd w pkt I wyroku podwyższył alimenty na rzecz małoletniego powoda z kwoty 1800 złotych miesięcznie do kwoty 2300 złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 15 – go każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 20 lipca 2021 r. III RC 8/21
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.