Zgodnie z art. 138 KRO w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez pojęcie „stosunków” wskazanych w przywołanej regulacji należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu określonych w art. 133 i 135 KRO Stosownie do treści art. 133 § 1 KRO rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zatem tylko posiadanie przez dziecko własnego majątku z którego dziecko mogłoby się samodzielnie utrzymać zwalnia rodziców z ich obowiązku alimentacyjnego wobec niego. W pozostałych przypadkach na rodzicach ciąży obowiązek dostarczania małoletniemu środków utrzymania i wychowania a jego zakres zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO).
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci z reguły utrzymuje się przez dłuższy czas, co zwykle wiążę się ze zmianą okoliczności, które kształtują zakres tego obowiązku. Orzekając o alimentach wymagalnych w dacie wyrokowania są bierze za podstawę potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego według stanu istniejącego w dacie orzekania (art. 316 § 1 KPC). W sytuacji, gdy świadczenia te nie odpowiadają już potrzebom dziecka lub nie przystają do możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców, a zmiany te mają charakter istotny i nastąpiły po wydaniu orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny, aktualizują się podstawy do wystąpienia z powództwem opartym o treść art. 138 KRO o zmianę tego orzeczenia.
Dla zasadności żądania podwyższenia alimentów konieczne jest wykazanie, że nastąpił istotny wzrost usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz, że zwiększyły się możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentacji. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim zezwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego do alimentowania. Oznacza to, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym o treść art. 138 KRO wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu. Okoliczność, że doszło do zmiany uzasadniającej żądanie powództwa strona powodowa, stosownie do ogólnej reguły dowodowej określonej w art. 6 KC powinna wykazać.
Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone wyznacza treść art. 96 KRO, zgodnie z którym rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Dlatego też rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (opieki, mieszkania, wyżywienia, odzieży, higieny osobistej, leczenia), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (w tym kształcenia) oraz dostarczenia wypoczynku. Zawsze dziecko jednak każde musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia, stosownej do wieku i pory roku odzieży, środków ochrony zdrowia , kształcenia oraz pieczy nad jego osobą i majątkiem. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności zobowiązanego.
Zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków (art. 138 KRO), przy zachowaniu reguł wynikających z art. 135 KRO. Poprzez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Zatem zmiana stosunków to zmiana okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego – rozumie się przez to zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, które uzasadniają potrzebę skorygowania -zmniejszenia lub zwiększenia- wysokości świadczeń alimentacyjnych. Należy wziąć pod uwagę okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków majątkowych stron takie jak: zmiana stosunków własnościowych powodująca utratę bądź zwiększenie majątku, okoliczności świadczące o zmianie możliwości zarobkowych stron, a także stan faktyczny. Zaznaczyć trzeba, że zmiana stosunków będąca podstawą do zmiany orzeczenia musi zaistnieć po uprawomocnieniu się wyroku, w którym zasądzono alimenty (wyrok SN z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 274/99).
Podkreślenia wymaga, że zmiana orzeczenia alimentacyjnego na podstawie art. 138 KRO jest dopuszczalna tylko w razie zmiany stosunków powstałych po wydaniu tego orzeczenia i porównania stanu istniejącego w dacie uprzedniego orzeczenia ze stanem obecnym. Przy czym dowodzenie w przedmiocie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości majątkowych zobowiązanego ma na celu wykazanie zmian w tym zakresie i nie może zmierzać do polemiki z ustaleniami poczynionymi w poprzedniej sprawie, które jak już wskazano objęte są powagą rzeczy osądzonej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięW wyroku rozwodowym z dnia 6 lipca Sąd Okręgowy w powierzył matce małoletniej B. S. wykonywanie władzy rodzicielskiej oraz zasądził alimenty od P. S. na rzecz dziecka, do rąk matki w kwocie po 300 zł miesięcznie. Postanowieniem z 8 maja Sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem ojcu P. S., natomiast władzę matki ograniczył. W związku z przejęciem pieczy nad B. S. P. S. zaspokaja też bezpośrednio jej potrzeby materialne. Dlatego też Sąd uchylił obowiązek alimentacyjny skonkretyzowany w wyroku rozwodowym Sądu Okręgowego z ustaleniem płatności do rąk matki dziecka.
Potrzeby małoletniej B. S. są jeszcze z uwagi na wiek (4 lata) stosunkowo niewielkie. Uczęszczanie do przedszkola niewątpliwie wiąże się ze sporym wydatkiem (470 zł miesięcznie) ale zauważyć należy, że cena ta obejmuje także wyżywienie w znacznej części dnia (dwa śniadania i obiad), które należałoby zapewnić także, gdyby dziecko do przedszkola nie uczęszczało. Niewątpliwie potrzeby powódki powiększają wydatki niezbędne na ochronę jej zdrowia nawet przy uwzględnieniu otrzymywanego zasiłku pielęgnacyjnego.
Jeżeli chodzi o możliwości zarobkowe rodziców Sąd przyjął, że większe są one po stronie P. S. niż pozwanej M. S. (1). Ma bowiem wyuczony zawód stolarza i spore już doświadczenie zawodowe w pracy na innych stanowiskach, przeważnie magazyniera i operatora wózka widłowego. Pozwana natomiast nie ma wykształcenia i tak dużego doświadczenia zawodowego skoro – mimo młodego wieku – urodziła 4 dzieci. Powszechnie też wiadomo, że dostępność pracy dla kobiet i oferowane wynagrodzenia są mniejsze niż w przypadku mężczyzn. O ile nie wiadomo, czy pozwana wykorzystuje swoje możliwości zarobkowe, gdyż nie uczestniczyła w postępowaniu, o tyle uznać należało, że P. S. swoich możliwości nie wykorzystuje, skoro obecnie pracuje jedynie na pół etatu, a do niedawna był zatrudniony za najniższe krajowe wynagrodzenie. W czasie obecnym nie występuje bowiem na tutejszym terenie realne bezrobocie , a podaż zatrudnienia jest znaczna i to za wynagrodzeniem przekraczającym najniższe krajowe. Ojciec powódki jako osoba młoda, zdrowa i zdolna do pracy, mając obowiązek alimentacyjny, powinien czynić szczególne starania o uzyskanie i utrzymanie odpowiedniego zatrudnienia. Niewątpliwie do uzyskania odpowiedniego zatrudnienia i wynagrodzenia obowiązana jest również pozwana. Ona jednak z możliwych potencjalnie do uzyskania dochodów musi zaspokajać potrzeby jeszcze trojga innych dzieci, w odróżnieniu od P. S., dla którego B. jest jedynym dzieckiem.
W tej sytuacji Sąd uznał, że kwotą odpowiednią jest 350 zł miesięcznie. Powinna ona – w ocenie Sądu – wystarczyć na zaspokojenie w około 40 % usprawiedliwione potrzeby dziecka, przyjmując stosunkowo niską stopę życiową ale adekwatna do stopy życiowej rodziców. W pozostałej części potrzeby powódki powinien zaspokajać ojciec swoim staraniem, obok osobistych starań o jej utrzymanie i wychowanie. W razie gdyby P. S. chciał podnieść stopę życiową dziecka powyżej poziomu życia jego rodziców, to ma możliwość uczynienia tego przez wykorzystanie otrzymywanych świadczeń socjalnych.
Sąd rozstrzygnął sprawę następująco:
1. uchyla z dniem 08.05. obowiązek alimentacyjny P. S. wobec małoletniej B. S. skonkretyzowany na kwotę 300,00 zł miesięcznice w wyroku Sądu Okręgowego,
2. zasądza od pozwanej M. S. (1) na rzecz małoletniej B. S., ur. (…) alimenty w kwocie 350,00 zł (trzysta pięćdziesiąt złotych) miesięcznie, począwszy od 08.05 płatne do 15-go dnia każdego miesiąca, do rąk ojca dziecka P. S. z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki. Wyrok Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10 stycznia 2018 r. III RC 79/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
