Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 133 § 1 KRO rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, który znajduje się w niedostatku. Przy czym, w myśl art. 135 § 1 KRO zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Realizacja obowiązku alimentacyjnego może przy tym następować bądź poprzez świadczenia o charakterze materialnym, bądź poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Okoliczności konkretnego stanu faktycznego są podstawą do oceny, czy osobiste starania wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w całości czy tylko w części. Zależeć to będzie w głównej mierze od tego, jak dalece dziecko absorbuje wychowawczo jedno z rodziców, co pozostaje w ścisłym związku z wiekiem i jego stanem zdrowia.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego przypadku. Górną granicą świadczeń alimentacyjnych są natomiast zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, nawet, jeżeli nie wystarczają one na pokrycie wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji.
Czas trwania obowiązku alimentacyjnego nie jest ograniczony terminem i nie pozostaje też w zależności od osiągnięcia przez uprawnionego określonego stopnia wykształcenia. Jedyną okolicznością, od której zależy bądź trwanie, bądź ustanie obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, jest przy tym oczywiste, że nie można tego wymagać od małych dzieci.
Zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków (art. 138 KRO), przy zachowaniu reguł wynikających z art. 135 KRO. Poprzez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Zatem zmiana stosunków to zmiana okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego – rozumie się przez to zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, które uzasadniają potrzebę skorygowania -zmniejszenia lub zwiększenia- wysokości świadczeń alimentacyjnych. Należy wziąć pod uwagę okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków majątkowych stron takie jak: zmiana stosunków własnościowych powodująca utratę bądź zwiększenie majątku, okoliczności świadczące o zmianie możliwości zarobkowych stron, a także stan faktyczny. Zaznaczyć trzeba, że zmiana stosunków będąca podstawą do zmiany orzeczenia musi zaistnieć po uprawomocnieniu się wyroku, w którym zasądzono alimenty (wyrok SN z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 274/99).
Podkreślenia wymaga, że zmiana orzeczenia alimentacyjnego na podstawie art. 138 KRO jest dopuszczalna tylko w razie zmiany stosunków powstałych po wydaniu tego orzeczenia i porównania stanu istniejącego w dacie uprzedniego orzeczenia ze stanem obecnym. Przy czym dowodzenie w przedmiocie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości majątkowych zobowiązanego ma na celu wykazanie zmian w tym zakresie i nie może zmierzać do polemiki z ustaleniami poczynionymi w poprzedniej sprawie, które jak już wskazano objęte są powagą rzeczy osądzonej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Zdaniem Sądu w rozpoznawanej sprawie od daty ustalenia poprzednich alimentów, czyli od 19 listopada niewątpliwie nastąpiła zmiana stosunków, o jakiej stanowi art. 138 KRO, a występuje ona po stronie małoletniego P. M., który od 27 lutego przeszedł pod opiekę swojego ojca S. M., który przejął całościowe pokrywania kosztów utrzymania syna.
Sąd uznał, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, iż żądanie wniesione przez ojca dziecka S. M. zarówno w zakresie uchylenia obowiązku alimentacyjnego ciążącego na nim względem małoletniego syna P. M. jak i ustalenia alimentów na rzecz dziecka od pozwanej K. B. (1) zasługuje na uwzględnienie. Pierwsze żądanie jest zasadne z uwagi na okoliczność, iż w dacie ustalania alimentów od ojca na rzecz dziecka, chłopiec pozostawał pod opieka swojej matki K. B. (2), a rodzice dziecka zamieszkiwali odrębnie, co wymagało partycypacji ojca dziecka w kosztach miesięcznego jego utrzymania. Co do drugiego żądania niewątpliwie na pozwanej K. B. (1) ciąży obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania swojego małoletniego syna, a obowiązek ten winien mieścić się w granicach jej możliwości finansowych. Sąd stoi na stanowisku, iż obiektywne możliwości zarobkowe matki dziecka są niższe aniżeli uposażenie uzyskiwane przez ojca dziecka. Fakt ten nie zwalnia jednak matki chłopca od obowiązku jej przyczyniania się do zaspakajania finansowych potrzeb utrzymania P. M.. Koszty usprawiedliwionego utrzymania małoletniego powoda podawane przez jego ojca sięgają kwoty 720 zł w skali miesiąca, przy czym na zakup leków 70 zł średniomiesięcznie, na wyżywienie i środki czystości 400 zł miesięcznie, na odzież 100 zł miesięcznie, na opłatę stałą w przedszkolu 150 zł miesięcznie. Ojciec powoda nie był w stanie podać dokładnych kosztów własnego utrzymania, wskazując, iż na swoje leki oraz środki czystości i opłatę za telefon komórkowy wydaje 180 zł miesięcznie. Na opłaty mieszkaniowe, w których partycypuje składa się opłata za czynsz 400 zł, za energie elektryczną 216 zł, za telewizję (…) z internetem 75 zł oraz butlę z gazem 50 zł miesięcznie. Jednocześnie ojca powoda obciąża spłata zadłużenia w kwocie 300 zł miesięcznie.
Pozwana K. B. (1) z uwagi na uzyskiwane dochody z prac dorywczych w wysokości 500 zł oraz zasiłki pobierane na rzecz córki J. B. minimalizuje miesięczne koszty własnego i dziecka utrzymania. Zdaniem Sądu pozwana jako osoba młoda, zdrowa jest w stanie podjąć pracę w pełnowymiarowym czasie pracy i uzyskiwać z niej wynagrodzenia na poziomie najniższego miesięcznego wynagrodzenia jakie pracodawcy oferują dla osób bez kwalifikacji w okolicznych urzędach pracy, zatem na poziomie 1750 zł brutto w skali miesiąca. Również przeszkodą w podjęciu pracy zarobkowej w pełnym wymiarze czasu pracy nie jest opieka na córką J. B., gdyż ta objęta jest opieką przedszkolną. K. B. (1) winna mieć świadomość, iż okoliczność iż P. M. zamieszkuje ze swoim ojcem nie zwalnia jej z obowiązku partycypacji w kosztach utrzymania wspólnego dziecka.
Zdaniem Sądu pozwana powinna swój budżet domowy planować w sposób racjonalny, aby móc sprostać obowiązkowi alimentacyjnemu względem małoletniego P. M. w sposób pozwalający na prawidłowy rozwój chłopca i życie na odpowiednim poziomie.
Sąd uznał, iż pozwana jest w stanie partycypować w kosztach utrzymania małoletniego powoda w wysokości 250 zł miesięcznie i kwota ta mieści się w granicach realnych możliwości finansowych pozwanej, która posiada na utrzymaniu i wychowaniu kolejne małoletnie dziecko, tj. J. B.. Natomiast uwzględnienie żądania strony powodowej powyżej tej kwoty zdaniem Sądu spowodowałyby powstanie po stronie pozwanej stanu niedostatku. Nadto nie należy zapominać o tym, iż obowiązek utrzymania małoletniego dziecka ciąży na obojgu rodzicach, zatem ojciec powoda, który również podejmuje zatrudnienie, nie może całego ciężaru utrzymania syna przerzucić na osobę pozwanej. S. M. powinien również przeznaczać ze swoich dochodów środki finansowe na utrzymanie dziecka, co na marginesie czyni w sposób nieprzerwany od momentu przejęcia opieki nad chłopcem. Dlatego też Sąd uznał żądanie alimentów na małoletniego powyżej kwoty 250 zł miesięcznie za zbyt wygórowane oraz nie znajdujące potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.
Ze wskazanych powyżej powodów Sąd z datą 1 marca uchylił obowiązek alimentacyjny ciążący na S. M. względem małoletniego P. M., a także ustalił alimenty na rzecz małoletniego powoda na kwotę po 850 zł miesięcznie od pozwanej K. B. (1). Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich III RC 181/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.