Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Kiedy i jak zrobić, by dziecko (córka lub syn) zamieszkało po rozwodzie z ojcem. Dyskryminacja ojców?

Przepisy art. 58 § 1 zd. 2 i § 1a zd. 2 K.r.o. oraz art. 107 § 2 zd. 2 K.r.o. przewidują możliwość pozostawienia pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rozwiedzionym małżonkom (lub małżonkom żyjącym w rozłączeniu) na ich zgodny wniosek. Skuteczność wniosku, o którym mowa, została uzależniona od porozumienia rodziców dotyczącego sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej (i kontaktów z dzieckiem) po rozwodzie oraz zgodności tego porozumienia z dobrem dziecka, a także jest uwarunkowana istnieniem pozytywnej prognozy, iż oboje rodzice będą współdziałać w sprawach dziecka.

Preferowanym rozstrzygnięciem powinno być powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom. Wskazane wyżej regulacje K.r.o. nie stwarzają przeszkód do tzw. pieczy naprzemiennej, która polega na tym, że dziecko przebywa na przemian u każdego z rodziców. Taki podział pieczy jest dopuszczalny w obecnym stanie prawnym, w odróżnieniu od podziału w czasie władzy rodzicielskiej, która nie może być sprawowana na przemian. Zasady sprawowania pieczy naprzemiennej muszą być określone w porozumieniu.

Kwalifikacje rodzicielskiej

Porównanie kwalifikacji rodzicielskich jest uzasadnione tylko wtedy, gdy każdy z rodziców ubiega się o powierzenie tylko jemu pieczy nad dzieckiem i pełnej władzy rodzicielskiej z jej ograniczeniem drugiemu. W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się, że przy ocenie kryteriów wyboru rodzica, któremu powierza się wykonywanie władzy rodzicielskiej, bierze się również pod uwagę wiek i płeć dziecka, zasadę wspólnego wychowywania rodzeństwa, wzajemny dotychczasowy stosunek rodziców do siebie i dziecka oraz warunki bytowe każdego z rodziców (tak: H. Ciepła [w:] K. Piasecki, ˝Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz˝, Warszawa 2000, s. 603 oraz cytowane przez tych autorów orzecznictwo).

Kiedy i jak zrobić, by dziecko córka syn mieszkało po rozwodzie z ojcem Poznań

Ograniczenie władzy rodzicielskiej ojca

Jeżeli utrzymanie pełnej władzy rodzicielskiej obojga rodziców – po rozbiciu rodziny na skutek rozwodu, separacji bądź rozłączenia – nie byłoby możliwe ze względu na układ relacji między jej członkami, zachodzi możliwość powierzenia wykonywania tej władzy jednemu z rodziców z jednoczesnym ograniczeniem władzy drugiego do określonych uprawnień i obowiązków w stosunku do osoby dziecka (art. 58 § 1a zd. 1 oraz art. 107 § 2 zd. 1 K.r.o.).  Taka sytuacja może mieć miejsce w wypadku braku codziennej styczności jednego z rodziców z dzieckiem wskutek osobnego zamieszkiwania rodziców bądź braku rękojmi należytego wykonywania władzy rodzicielskiej jednego z rodziców. Okoliczności te wskazują na fakt obiektywnej niemożności wykonywania – w zaistniałej sytuacji – władzy rodzicielskiej przez każdego z rodziców w pełnym, przysługującym mu zakresie. W takich wypadkach ograniczenie lub zawieszenie władzy rodzicielskiej może być niezależne od jakiegokolwiek zawinienia; zasadniczą przesłanką jest dobro dziecka, które wymaga spójności oddziaływań wychowawczych rodziców i szybkiego podejmowania codziennych decyzji. Potrzeba dokonania wyboru rodzica, któremu należy powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej w pełnym zakresie, zachodzi w sytuacji, gdy rodzice zamierzają zamieszkać osobno, tocząc jednocześnie między sobą walkę o dziecko.

A zatem jeżeli jeden z rodziców godzi się na to, że dziecko będzie przebywać u drugiego z rodziców i pozostawia mu podejmowanie bieżących decyzji w sprawach dziecka, to ograniczenie władzy rodzicielskiej jest tylko konsekwencją stanowisk rodziców. W innych wypadkach ograniczenie władzy rodzicielskiej może być konsekwencją wskazanej wyżej obiektywnej niemożności wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej przez skonfliktowanych rodziców oraz obiektywnej konieczności posiadania pełnej władzy rodzicielskiej przez tego, który sprawuje bieżącą pieczę nad dzieckiem. Ograniczenie zatem władzy rodzicielskiej nie oznacza, że rodzic, który będzie sprawował władzę rodzicielską w ograniczonym zakresie, ma gorsze kwalifikacje opiekuńcze.

Kiedy i jak zrobić, by dziecko córka syn mieszkało po rozwodzie z ojcem Poznań

Komu powierzyć pieczę nad dzieckiem

Inaczej jest w przypadku sporu, komu ma być powierzona bezpośrednia piecza nad dzieckiem. W tym sporze nieustępliwość wobec prób porozumienia, wykazywana przez jednego z rodziców w trakcie postępowania sądowego, może i powinna być wzięta pod uwagę przez sąd. Nieuzasadniona negatywna postawa jednego z rodziców wobec drugiego powinna mieć znaczenie przy rozstrzyganiu, komu powierzyć bezpośrednią pieczę nad dzieckiem i w konsekwencji pełną władzę rodzicielską, a komu ją odebrać. Można tu przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego, które jako ujemną okoliczność wskazuje wpajanie dziecku uczucia niechęci lub nienawiści do drugiego z rodziców (orzeczenie z 2 grudnia 1957 r., I CR 1045/56, OSN 1959, Nr III, poz. 76). Podobnie w postanowieniu z dnia 30 sierpnia 1977 r., III CRN 204/77, Sąd Najwyższy, wskazując na związek pomiędzy władzą rodzicielską a kontaktami osobistymi rodziców z dzieckiem, stwierdził, że uniemożliwienie utrzymania właściwego kontaktu osobistego pomiędzy rodzicem a dzieckiem narusza interes małoletniego i może stanowić przyczynę uzasadniającą zmianę prawomocnego postanowienia regulującego wykonywanie władzy rodzicielskiej.

Powyższe oceny dotyczą sytuacji, gdy – jak wspomniano wyżej – każdy z rodziców ubiega się o sprawowanie bieżącej pieczy nad dzieckiem. Jeśli o sprawowanie bieżącej pieczy ubiega się tylko jeden z rodziców, a do porozumienia między nimi nie doszło, to konsekwencją jest przyznanie drugiemu władzy rodzicielskiej w ograniczonym zakresie. Zakres pozostawionej drugiemu rodzicowi dziecka władzy obejmuje możliwość współdecydowania w określonych sprawach co do osoby dziecka, np. zmiany miejsca jego pobytu, organizowanie wypoczynku dziecka, jego leczenie, wybór szkoły i zawodu oraz uprawnienie określane mianem ˝ogólnego wglądu w wychowanie dziecka˝ przez rodzica, któremu powierzono wykonywanie pełnej władzy rodzicielskiej.

Kontakty z dzieckiem

Kontakt z dzieckiem jest najpełniejszy w sytuacji sprawowania bieżącej pieczy nad dzieckiem. Ma to miejsce w razie wykonywania wyłącznej pieczy lub na przemian z drugim rodzicem (piecza naprzemienna). Jednakże orzeczenia wydane jedynie na podstawie przepisów art. 58 § la zd. 1 oraz art. 107 § 2 zd. 1 K.r.o. nie dają podstaw, w świetle art. 1132 i 1133 K.r.o., do ograniczenia lub pozbawienia kontaktów z dzieckiem tego rodzica, któremu ograniczono lub zawieszono władzę rodzicielską, lub nawet jej pozbawiono. Obecnie istnieje normatywna podstawa uzgodnienia w takiej sytuacji przez rodziców sposobu (formy i częstotliwości) kontaktowania się z dzieckiem rodzica, któremu ograniczono wykonywanie władzy rodzicielskiej. Zgodnie z art. 1131 § 1 K.r.o., jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Instytucja kontaktów znajduje zastosowanie, gdy władzę rodzicielską powierzono obojgu rodzicom, ale bieżącą pieczę sprawuje jedno z nich, gdy władzę rodzicielską ograniczono, a nawet gdy jej pozbawiono (gdyż prawo do kontaktów jest niezależne od władzy rodzicielskiej). Zgodnie z art. 113 § 2 K.r.o. kontakty obejmują w szczególności dwie podstawowe formy: przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) oraz porozumiewanie się z nim (bezpośrednio lub pośrednio, w postaci korespondencji i korzystania z innych środków porozumiewania się na odległość, także w postaci elektronicznej). Przepis art. 113 § 1 K.r.o. stanowi, że także w odniesieniu do dziecka utrzymywanie kontaktów powinno być nie tylko jego prawem, ale i obowiązkiem. Równocześnie art. 1134 K.r.o. daje sądowi opiekuńczemu, orzekającemu w sprawie kontaktów z dzieckiem, kompetencję do zobowiązania rodziców do określonego postępowania, ze wskazaniem możliwości kierowania rodziców do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc.

Zakaz kontaktów ma charakter wyjątkowy i musi być uzasadniony poważnym zagrożeniem dobra dziecka. Praktyka sądowa wskazuje, że w zdecydowanej większości wypadków wnioski o uregulowanie kontaktów są uwzględniane.

Dyskryminacja ojców w sprawach rodzinnych?

Ustawa nie zawiera żadnych preferencji dla matki lub ojca w zakresie powierzania pieczy i władzy rodzicielskiej. Praktyka wskazuje, że ojcowie w niewielkim odsetku spraw ubiegają się o powierzenie im pieczy nad dzieckiem. Częściej bywa, że godząc się na sprawowanie tej pieczy przez matkę, występują o wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej, to zaś nie zawsze jest obiektywnie możliwe, gdyż wymaga współdziałania rodziców. Skonfliktowanie rodziców uniemożliwia wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej, z tego względu jest ona powierzana temu z rodziców, który ma sprawować bieżącą pieczę.

Z posiadanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości danych statystycznych wynika, iż w 2016 r. w sprawach cywilnych dotyczących spraw o rozwód i separację liczba ojców, którzy złożyli wnioski o powierzenie im władzy rodzicielskiej, wynosiła – 1.005, przy czym sąd uwzględnił je w stosunku do 404 ojców (co stanowi 40 % złożonych wniosków). Liczba matek składających wnioski w tym samym przedmiocie wyniosła 3.035, przy czym uwzględniono je w 1.731 przypadkach (ok. 57 % wniosków).

Kiedy i jak zrobić, by dziecko córka syn mieszkało po rozwodzie z ojcem Poznań

Natomiast liczba spraw, w których rodzice przedstawili porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem w 2016 r. wynosiła – 132, przy czym sąd uwzględnił porozumienie w przypadku 122 spośród nich, zaś wpływ spraw o rozwód w tym roku wyniósł 89.135, a o separację – 3.807.

Z kolei dostępne aktualnie dane za 2017 r. przedstawiają się następująco: liczba ojców, którzy złożyli wnioski o powierzenie im władzy rodzicielskiej, wynosiła 835, przy czym sąd uwzględnił je w stosunku do 334 ojców (co stanowi 40 % złożonych wniosków). Liczba matek składających wnioski w tym samym przedmiocie wyniosła 2.695, przy czym uwzględniono je w 1.506 przypadkach (ok. 55 % wniosków).

Liczba spraw, w których rodzice przedstawili porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem w 2017 r. wynosiła – 164, przy czym sąd uwzględnił porozumienie w przypadku 129 spośród nich, zaś wpływ spraw o rozwód we wskazanym okresie statystycznym wyniósł 88.361, a o separację – 3.337. Odpowiedź na interpelację nr 18721 w sprawie alienacji wobec dziecka i drugiego rodzica w czasie procesu rozwodowego i po rozwodzie

Nie ulega wątpliwości, że orzekanie o władzy rodzicielskiej w przypadku poważnie skonfliktowanych rodziców jest szczególnie trudne i wymaga z jednej strony wysokich kwalifikacji zarówno od sędziów, jak i organów pomocniczych wymiaru sprawiedliwości, a z drugiej strony możliwości i skuteczności dowodzenia przez rodziców swych racji.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu