Jak wskazuje art. 61 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1507, z późn. zm.) zobowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej,
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność. Ponadto ustawa dopuszcza, aby opłatę za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej wnosiły także inne osoby.
Zasada kolejności przyjęta w tym przepisie oznacza, że w sytuacji, gdy osoba umieszczona w domu pomocy społecznej nie jest w tanie ponieść kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia kosztów spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na wstępnych, a jeszcze dalej na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Podkreślenia wymaga to, że wnoszenie opłat nie obciąża równocześnie wszystkich zobowiązanych wymienionych w art. 61 ust. 1, ale obowiązek ten przechodzi na nich w kolejności ustalonej w tym przepisie.
Należy podkreślić, że z dniem 4 października 2019 weszły w życie przepisy zmieniające dotychczasowe zasady ustalania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. Wprowadzone do ustawy zmiany mają na celu uniemożliwienie uchylania się od ponoszenia odpłatności przez osoby zobowiązane, między innymi poprzez wprowadzenie mechanizmów umożliwiających ustalenie odpłatności, pomimo braku woli współpracy tych osób. Znowelizowany został między innymi art. 61 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym w sytuacji niewywiązywania się osób zobowiązanych z obowiązku opłaty za pobyt mieszkańca w dps, opłaty te zastępczo wnosi gmina. Jednocześnie gmina, która zastępczo poniosła wydatki, może egzekwować ich zwrot w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Przepis art. 104 ust. 3-8 stosuje się odpowiednio. Zatem ustawodawca wyraźnie wskazał gminie sposób ściągania tych wydatków.
Ponadto gmina może żądać zwrotu zastępczo wniesionej opłaty od osób wskazanych w art. 96 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 96 ust. 1 ww. ustawy obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na:
1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;
2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z masy spadkowej;
3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej.
Powyższy przepis umożliwia gminie, która poniosła koszty związane z pobytem mieszkańca w domu pomocy społecznej wystąpienie o zwrot wydatków, jakie poniosła z tego tytułu, z masy spadkowej spadkobiercy mieszkańca domu pomocy społecznej lub członka rodziny zobowiązanego do ponoszenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, pod warunkiem, że spadkobierca przyjmie spadek i tylko w sytuacji gdy spadkodawca był zobowiązany do ponoszenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, a z tego obowiązku się nie wywiązywał. Rada gminy określa, w drodze uchwały, zasady zwrotu wydatków za świadczenia z pomocy społecznej będących w zakresie zadań własnych.
Przepis art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.), stanowiący o zasadzie ponoszenia odpłatności za świadczenie z pomocy społecznej i określający zakres przedmiotowy i podmioty tej pomocy, odnosi się do sytuacji, w której koszty udzielonej pomocy mającej charakter usług odpłatnych zostały określone za życia świadczeniobiorcy w ostatecznej decyzji administracyjnej i nie zostały zapłacone do wysokości obciążającej świadczeniobiorcę lub członków jego rodziny do czasu jego śmierci. Inaczej mówiąc, przepis ten dotyczy kosztów zaległych przypadających na świadczeniobiorcę lub wskazanych w decyzji członków jego rodziny. Możliwe jest zatem domaganie się od spadkobiercy z masy spadkowej należności za pobyt w domu pomocy społecznej i usługi opiekuńcze do wysokości obciążającej świadczeniobiorcę w sytuacji, gdyby te koszty nie zostały zapłacone.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
