Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Kupno i sprzedaż bez wiedzy oraz zgody męża albo żony

Określenie ścisłych reguł rozgraniczenia czynności mieszczących się w zakresie zwykłego zarządu majątkiem wspólnym małżonków oraz przekraczającego ten zakres nie jest możliwe. W nauce prawa i judykaturze wypracowano jednak kryteria przydatne do przeprowadzenia takiego rozróżnienia. Usystematyzowane one zostały w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1994 r., III CZP 182/93 (OSNC 1994, z. 7-8, poz. 146), wskazującej na potrzebę szerszego niż dotychczas rozumienia pojęcia czynności zwykłego zarządu, uwzględniającego rodzaj i charakter majątku wspólnego, wysokość zobowiązania w stosunku do wartości majątku wspólnego, doniosłość czynności z punktu widzenia interesu społeczno-gospodarczego rodziny, a także bezpieczeństwo obrotu.

Ten kierunek wykładni rozwinięty został w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1995 r., III CZP 9/95 (OSNC 1995, z. 11, poz. 149) wyrażającej pogląd, że do zawarcia umowy odpłatnego nabycia własności lub innego prawa majątkowego przez jednego z małżonków, w wyniku której przedmiot nabycia ma wejść do majątku wspólnego (również nabycie połączonego z wydatkowaniem funduszy majątku wspólnego), nie jest wymagana zgoda drugiego małżonka, chyba że z nabyciem łączy się obciążenie nabywanej nieruchomości lub prawa. W uzasadnieniu tego poglądu Sąd Najwyższy wskazał, iż przy wykładni pojęcia zwykłego zarządu trzeba dostrzegać z jednej strony zasady, jakie legły u podstaw ustroju wspólności ustawowej, a przed wszystkim umocnienie sytuacji materialnej rodziny, z drugiej zaś zapewnienie użyteczności tego ustroju w warunkach gospodarki rynkowej. Przeciwstawiając się wypowiedziom kwestionującym możliwość zaliczenia do czynności zwykłego zarządu nabycie własności nieruchomości przez jednego z małżonków za środki pochodzące z majątku wspólnego, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na fakt, iż w obecnych warunkach także nabywanie innych przedmiotów (np. nieruchomości) może powodować nadzwyczajne wydatkowanie wspólnych środków pieniężnych. Zaakcentował również znaczenie zasady współdziałania i wzajemnego zaufania małżonków przy wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym, a także bezpieczeństwa obrotu.

Kupno i sprzedaż bez wiedzy oraz zgody męża albo żony Poznań

W uchwale siedmiu sędziów z dnia 25 marca 1994 r., III CZP 182/93 (OSNC 1994, Nr 7-8, poz. 146) Sąd Najwyższy – zwracając uwagę na brak ustawowej definicji pojęcia „zarząd majątkiem wspólnym” – przyjął, że zarząd majątkiem wspólnym to całokształt czynności prawnych i faktycznych, które dotyczą tego majątku, w tym i zaciąganie zobowiązań pieniężnych. Szerokie rozumienie czynności zarządu majątkiem wspólnym dyktują potrzeby życia, a zwłaszcza uczestnictwo małżonków w obrocie gospodarczym, które wymaga szybkiego i samodzielnego podejmowania decyzji przez małżonka prowadzącego działalność gospodarczą. Opowiadając się w cytowanej uchwale również za szerokim rozumieniem pojęcia „czynność zwykłego zarządu majątkiem wspólnym” (także niezdefiniowanego przez ustawodawcę). Sąd Najwyższy stwierdził, że przemawia za tym zmiana stosunków społeczno-gospodarczych, zwłaszcza, rozrastająca się sfera prywatnej działalności gospodarczej małżonków, ich udział w obrocie gospodarczym oraz potrzeba korzystania i udzielania przez nich gwarancji bezpieczeństwa obrotu. Omawiane pojęcie obejmuje zatem, poza czynnościami związanymi z bieżącą, zwykłą eksploatacją rzeczy i utrzymania jej w stanie niepogorszonym, także takie czynności, jak zbywanie ruchomości, jeśli nie miały one szczególnego znaczenia lub przeznaczenia, nabywanie ruchomości i nieruchomości oraz innych praw rzeczowych, jeśli w związku z tym nie dochodzi do uszczuplenia majątku wspólnego oraz zawieranie umów ubezpieczenia, kontraktacji i kredytów, jeśli pozostają w związku z prowadzoną przez małżonków działalnością gospodarczą.

Kupno i sprzedaż bez wiedzy oraz zgody męża albo żony Poznaniu

W wyroku z dnia 30 listopada 1999 r., I CKN 240/98 (OSNC 2000, Nr 6, poz. 108) Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że czynności podejmowane przez jednego z małżonków w celu prowadzenia działalności gospodarczej co do zasady mieszczą się w zakresie zwykłego zarządu majątkiem wspólnym. Czynnością zwykłego zarządu będzie zatem np. zawarcie umowy kredytowej na zakup surowców do produkcji czy sprzedaż wytworzonych towarów, natomiast poza zakresem zwykłego zarządu pozostaną czynności, powodujące rozporządzenie pod tytułem darmym składnikiem majątkowym, wchodzącym w skład prowadzonego przedsiębiorstwa.

W ten nurt orzecznictwa wpisuje się także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1988 r., II CKN 175/98 (OSNC 1999, z. 2, poz. 43), w którym wyrażono zapatrywanie, że wykładnia art. 36 § 2 KRO, a w szczególności pojęcia czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym małżonków, nie może abstrahować od celów, na jaki majątek ten jest wykorzystywany. Wprawdzie powyższy pogląd wypowiedziany został na użytek rozróżnienia czynności zarządu majątkiem wspólnym realizujących cele konsumpcyjne oraz cele odmienne, jednak nie można w nim nie dostrzec waloru bardziej ogólnego.

Zarówno w piśmiennictwie, jak i w judykaturze przyjmuje się zgodnie, że zaciągnięcie zobowiązania może być kwalifikowane jako czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu wtedy, gdy jest ono niewspółmiernie wysokie w stosunku do wartości majątku wspólnego, a przy tym może w istotnym stopniu podważyć sytuację ekonomiczną małżonków oraz związane z tym podstawy bytu rodziny.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu