Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Odwołanie oraz rozwiązanie darowizny po śmierci obdarowanego

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Złożenie tego oświadczenia nie wywołuje skutków rzeczowych, a jedynie skutki obligacyjne, co oznacza, że w przypadku odwołania darowizny, po stronie obdarowanego powstaje zobowiązanie do zwrotu przedmiotu darowizny na rzecz darczyńcy. W sytuacji, gdy obdarowany nie chce dobrowolnie wykonać powyższego zobowiązania, darczyńca może wystąpić do sądu z powództwem o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie przeniesienia własności przedmiotu darowizny. Przesłanką uwzględnienia takiego powództwa jest odwołanie darowizny. Odwołaniu darowizny jest skuteczne gdy zostało złożone obdarowanemu, a okoliczności uzasadniające odwołanie w świetle art. 898 § 1 KC faktycznie zaistniały dodając, że ustawodawca wprowadzając pojęcie „rażącej niewdzięczności” nie wskazał, jakie zachowania obdarowanego wypełniają tę przesłankę. Z utrwalonym stanowiskiem doktryny i orzecznictwa pod tym pojęciem rozumieć należy zachowania darczyńcy o dużym ciężarze gatunkowym, na ogół nie jednorazowe. W tym sensie pojęcie „rażącej niewdzięczności” ma znaczenie obiektywne, nie zależy bowiem od odczuć darczyńcy. Chodzi tu o takie zachowanie obdarowanego, które polega na działaniu lub zaniechaniu, skierowanym bezpośrednio lub nawet pośrednio przeciwko darczyńcy i nacechowane jest złą wolą obdarowanego, w grę wchodzi w szczególności popełnienie przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub czci albo mieniu darczyńcy oraz o naruszenie przez obdarowanego spoczywających na nim obowiązków wynikających ze stosunków osobistych (rodzinnych) łączących go z darczyńcą. Nie są uznawane za rażącą niewdzięczność przykrości i krzywdy czynione impulsywnie, lecz mieszczące się w granicach zwykłych konfliktów życia codziennego.

Darowizna wytwarza określony stosunek między darczyńcą, a obdarowanym, wyróżniający się etycznym obowiązkiem wdzięczności. Pogwałcenie tego obowiązku przez dopuszczenie się ciężkich uchybień opatrzone jest sankcją prawną, przewidzianą w art. 898 § 1 KC, w postaci prawa odwołania darowizny. Warunkiem tego prawa jest, aby obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rzeczywiście rażącej niewdzięczności. Taką kwalifikowaną postać ma dopiero takie zachowanie się obdarowanego, które w świetle istniejących reguł moralnych i prawnych świadczy o tym, że darczyńca odczuwa je wysoce ujemnie i to odczucie jest obiektywnie uzasadnione.

W doktrynie jak i w orzecznictwie istnieje spór co do tego, jakie znaczenie dla dopuszczalności odwołania darowizny ma śmierć osoby obdarowanej, która nastąpiła przed odwołaniem darowizny, a po dopuszczeniu się przez obdarowanego rażącej niewdzięczności względem darczyńcy.

Według pierwszego stanowiska prezentowanego orzeczeniu Sądu Najwyższego z 1972 r. śmierć obdarowanego nie stoi na przeszkodzie odwołaniu darowizny w stosunku do spadkobierców obdarowanego, jeżeli nie upłynął jeszcze roczny termin przewidziany w art. 899 § 3 KC. W myśl jednak trafnego – i przeważającego w doktrynie – poglądu przeciwnego darczyńca nie może odwołać darowizny po śmierci obdarowanego, nawet jeżeli termin określony w art. 899 § 3 KC jeszcze nie upłynął. Takie też stanowisko – z przekonująca argumentacją zawarte jest w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2002 r., sygn. akt II CKN 1395/00. Sąd Najwyższy w cyt. orzeczeniu stwierdził m.in., że: „Gdyby wolą ustawodawcy było przyznanie darczyńcy lub jego spadkobiercom prawa odwołania darowizny wobec spadkobierców obdarowanego, znalazłoby to wyraz w treści przepisów dotyczących umowy darowizny, podobnie, jak uregulowano sytuację prawną spadkobierców darczyńcy „ (por. komentarz do art. 899 KC w komentarzu do Kodeksu cywilnego, t.III cz.2 pod red. Jacka Gudowskiego, LexisNexis, Warszawa 2013 r., str. 1143 czy też Prawo zobowiązań -część szczególowa,t.7, red. Jerzy Rajski, Wydawnictwo C.H.Beck INP PAN, Warszawa 2001, str. 218 ). Odwołanie darowizny zawiera w sobie także elementy represyjno- wychowawcze tak więc podjęcie takiej czynności wobec spadkobiercy obdarowanego nie znajdowałoby usprawiedliwienia prawnego.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu