Zachowania rażąco niewdzięczne powinny mieć miejsce w okresie roku przed dniem złożenia oświadczenia woli o odwołaniu darowizny. W orzecznictwie wskazuje się, iż rażącą niewdzięczność w wypadku odwołania darowizny musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej, a także będzie to świadome, rozmyślne naruszenie podstawowych obowiązków wynikających ze stosunków osobistych (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 25 marca 2015 r., sygn. akt I ACa 836/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2014 r., sygn. akt I ACa 1334/14). W wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2014 r. (sygn. akt I ACa 695/13) wyrażono pogląd, iż podstawę odwołania darowizny stanowić może tylko takie zachowanie obdarowanego względem darczyńcy, które stanowi przewinienie o wysoce ujemnym ciężarze gatunkowym, nacechowane znacznym nasileniem złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy przykrości.
Skuteczność odwołania darowizny dokonywana jest według stanu z daty złożenia oświadczenia w tym przedmiocie. Badaniu zatem podlega czy w momencie złożenia tego oświadczenia istniały przesłanki przewidziane w art. 898 § 1 KC. Wyrok uwzględniający powództwo ma charakter wyłącznie deklaratoryjny i jest wynikiem uznania, że fakty przywołane w oświadczeniu o jej odwołaniu spowodowały, że odwołanie darowizny było skuteczne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2011 r., sygn. akt III CSK 260/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2013 r., sygn. akt I ACA 571/13). Odwołanie darowizny następuje nie w drodze orzeczenia sądu o charakterze prawo kształtującym (jak np. rozwiązanie darowizny w okolicznościach opisanych w art. 901 KC), lecz przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie (art. 900 KC). Dopiero po złożeniu takiego oświadczenia, wywołującego skutek obligacyjny, lub równocześnie z tym oświadczeniem, darczyńca może wystąpić z powództwem o zwrot przedmiotu darowizny (złożenie oświadczenia woli) i w sprawie zainicjowanej takim właśnie powództwem, stosownie do zarzutu obdarowanego, możliwe jest poddanie ocenie skuteczności odwołania darowizny pod kątem spełnienia przesłanek określonych w art. 898 i 899 KC.
Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 października 2014 r. (sygn. akt VI ACa 62/14) wyraził pogląd, zgodnie z którym przy ocenie istnienia podstaw do odwołania darowizny nie można pominąć okoliczności istniejącego konfliktu pomiędzy darczyńcą i obdarowanym, a w szczególności nie można wymagać, aby obdarowany podejmował liczne starania udzielenia pomocy darczyńcy, w sytuacji gdy nie istnieje możliwość porozumienia się między nimi, a darczyńca podejmuje liczne działania skierowane przeciwko obdarowanemu, w takim przypadku część zachowań obdarowanego można ocenić nie jako zmierzające do wyrządzenia krzywdy darczyńcy, a jako zmierzające do uniknięcia eskalacji konfliktu, czy jako działania popełnione niejako w odpowiedzi na krzywdy doznane ze strony darczyńcy. Zasadnie w ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy uznał, iż zachowania pozwanego nie wykraczały poza ramy zwyczajnego konfliktu rodzinnego i zatem nie były rażące (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 czerwca 2015 r., sygn. akt I ACa 444/15). Czyn będący przejawem rażącej niewdzięczności musi bowiem na tyle odbiegać od codziennych zwyczajnych przypadków niewdzięczności, aby można było go w sposób wyraźny skonkretyzować.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
