Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Alimenty wstecz na dzieci od ojca przed złożeniem pozwu

Artykuł 140§ 1 KRO stanowi, że osoba, która dostarcza drugiemu środków utrzymania lub wychowania, nie będąc do tego zobowiązana albo będąc zobowiązana z tego powodu, że uzyskanie na czas świadczeń alimentacyjnych od osoby zobowiązanej w bliższej lub w tej samej kolejności byłoby dla uprawnionego niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami, może żądać zwrotu od osoby, która powinna była te świadczenia spełnić.

Należy mieć na uwadze, że w praktyce w znakomitej większości przypadków w grę wchodzą roszczenia regresowe matki dziecka względem ojca, niewywiązującego się ze swego obowiązku alimentacyjnego. Zatem okoliczność tego rodzaju, iż zamiast obojga rodziców koszty utrzymania dziecka w całości ponosi tylko jedno z nich jest typową sytuacją stanowiącą podstawę do wystąpienia z roszczeniem opisanym w przepisie art. 140 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zauważyć należy, iż roszczenia zwrotne z KRO nie mają charakteru roszczeń alimentacyjnych. Są cywilnoprawnymi roszczeniami majątkowymi. Mogą być przedmiotem dziedziczenia, zapisu, przelewu i można się ich zrzec. Do tych roszczeń nie mają zastosowania przepisy materialnoprawne odnoszące się do alimentów, a więc wierzytelność z tego tytułu można umorzyć przez potrącenie. Nie korzystają one w zasadzie z ochrony i ułatwień procesowych właściwych dla roszczeń alimentacyjnych.

Alimenty wsteczne wstecz na dzieci córkę syna Poznań

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 kwietnia 1970 r., III CRN 41/70 (OSNCP 1971, nr 1, poz. 7) podkreślił, że charakter roszczeń zwrotnych jest inny niż roszczeń alimentacyjnych w rozumieniu art. 128 i 135 KRO. Odrębny charakter roszczeń zwrotnych w zestawieniu z roszczeniami alimentacyjnymi wyraża się w tym, że są one roszczeniami czysto majątkowymi, co wyłącza stosowanie do nich przepisów prawa rodzinnego i kodeksu postępowania cywilnego, odnoszących się do alimentów. Jednocześnie, jakkolwiek jest to roszczenie cywilne czysto majątkowe, to jednak jego granice wyznacza nie tylko wysokość spełnionego świadczenia, ale wspomniane już kryteria, na których opiera się unormowanie art. 135 § 1 KRO.

W uchwale z dnia 24 lutego 2011 r., III CZP 134/10, Sąd Najwyższy wskazał, że obowiązek alimentacyjny, obok realizacji celu ekonomicznego, jakim jest zapewnienie uprawnionemu niezbędnych środków materialnych pozwalających zaspokoić jego potrzeby, służy kształtowaniu właściwych, z punktu widzenia powszechnie akceptowanych w społeczeństwie wzorców, zasad postępowania w rodzinie, wpływa na umocnienie łączących rodzinę więzi i kształtuje wzajemne relacje między jej członkami. Realizacja tych celów jest możliwa jedynie w relacji między osobami, z kręgu uprawnionych i zobowiązanych do alimentacji, które określają przepisy kodeksu rodzinnego opiekuńczego. Następnie podkreślił, że obowiązek alimentacyjny powstaje z mocy ustawy między osobami połączonymi węzłem rodzinnym oraz między innymi osobami, które określa kodeks rodzinny i opiekuńczy, wyznaczający zamknięty krąg osób, które obciąża ten obowiązek. Sąd Najwyższy stwierdził zatem wyraźnie, że przepisy kodeksu rodzinnego opiekuńczego określają krąg osób uprawnionych i zobowiązanych do alimentacji, przy czym osoby te są połączone węzłem rodzinnym. Obowiązek alimentacyjny zależy więc od istnienia więzi prawnorodzinnej między wierzycielem i dłużnikiem alimentacyjnym.

Istotną cechą roszczenia alimentacyjnego jest przedmiot świadczenia, którym jest dostarczanie środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania osobie uprawnionej, a nie zapłata (art. 128 KRO). Przedmiotem roszczenia regresowego nie jest natomiast zapewnienie utrzymania (tym bardziej zaś wychowania) wierzyciela regresowego, ale zapłata świadczenia, które uiścił wierzyciel regresowy. W wypadku roszczenia regresowego świadczenie ma wyłącznie postać świadczenia pieniężnego. Obowiązek przewidziany w art. 140 § 1 KRO nie może, w przeciwieństwie do obowiązku alimentacyjnego, zostać spełniony „w naturze”.

Zakres obowiązku alimentacyjnego został wyznaczony przez przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a orzeczenie sądu lub umowa określają wysokość alimentów. W wypadku roszczenia regresowego zakres świadczenia zależy przede wszystkim od wysokości spełnionego świadczenia alimentacyjnego. W piśmiennictwie trafnie stwierdzono, że powód nie może w trybie roszczeń zwrotnych (regresowych) żądać od pozwanego więcej aniżeli wynosi wartość spełnionych przez powoda świadczeń ani nie może żądać zapłaty sumy wyższej aniżeli wartość świadczeń, do których spełnienia była zobowiązana osoba, względem której dochodzi roszczeń na podstawie art. 140 KRO.

W art. 135 § 1 KRO zostały wskazane przesłanki, od których zależy zakres obowiązku alimentacyjnego. Pierwszą przesłankę stanowią usprawiedliwione potrzeby uprawnionego. Świadczenie alimentacyjne co do zasady ma charakter przejściowy i służy usamodzielnieniu osoby uprawnionej. Drugą przesłankę wpływającą na zakres świadczeń alimentacyjnych stanowią majątkowe możliwości zobowiązanego. Określenie takich możliwości wymaga ustalenia wysokości comiesięcznych dochodów, np. z tytułu wynagrodzenia za pracę. W procesie regresowym oczywiście nie mają znaczenia usprawiedliwione potrzeby wierzyciela regresowego. Wysokość świadczenia regresowego zależy zaś od wysokości alimentów, jakie przysługują uprawnionemu względem dłużnika regresowego.

Stosunek alimentacyjny ma charakter ciągły oraz powstaje z mocy prawa, niezależnie od woli stron. Powstanie ex lege konkretnego stosunku alimentacyjnego stanowi następstwo takich zdarzeń, jak zawarcie małżeństwa, urodzenie lub przysposobienie oraz jest związane ze spełnieniem ustawowych przesłanek, tj. usprawiedliwionej potrzeby po stronie uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych po stronie dłużnika alimentacyjnego (art. 135 § 1 KRO). W sytuacji określonej w art. 140 KRO stosunek prawny powstaje natomiast z chwilą spełnienia świadczenia alimentacyjnego zamiast osoby zobowiązanej i oczywiście nie ma zatem charakteru ciągłego.

Alimenty wsteczne wstecz na dzieci córkę syna Poznań

W piśmiennictwie trafnie podkreśla się, że obowiązek alimentacyjny ma charakter wzajemny, co oznacza, iż osoby związane stosunkiem alimentacyjnym z racji węzła rodzinnego są jednocześnie uprawnione i zobowiązane do dostarczania alimentów w wypadku wystąpienia ustawowych przesłanek. Takiego charakteru nie ma obowiązek przewidziany w art. 140 KRO, który wynika ze stosunku łączącego wierzyciela i dłużnika regresowego. Spełnienie świadczenia regresowego prowadzi zaś do wygaśnięcia stosunku prawnego.

Według art. 133 § 1 KRO, rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zgodnie z art. 133 § 2 KRO, poza powyższym wypadkiem, uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Pozostawanie w niedostatku stanowi więc przesłankę powstania obowiązku alimentacyjnego wobec osób uprawnionych, z wyjątkiem dzieci. Przesłanka niedostatku wierzyciela regresowego pozostaje jednak poza kognicją sądu rozpoznającego sprawę o zwrot świadczenia, który należy się niezależnie od tego, czy wierzyciel regresowy pozostaje w niedostatku. Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 grudnia 2015 r. III CZP 77/15

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu