Żądanie świadczeń alimentacyjnych za okres wsteczny od lat budzi spore kontrowersje zarówno w nauce prawa cywilnego, jak również w orzecznictwie sądowym. Zasadą jest, że można domagać się alimentów tylko na przyszłość, a wyjątkiem od zasady jest domaga się alimentów wstecz. Dodany nowelą z dnia 6 listopada 2008 r. przepis art. 137 § 2 KRO, na mocy którego niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia, zasądzając odpowiednią sumę pieniężną, ogranicza możliwość dochodzenia niespłaconych rat alimentacyjnych tylko do wysokości niezaspokojonych potrzeb uprawnionego. Zgodnie z zasadą pro praeterito nemo alitur obowiązek alimentacyjny wygasa w zakresie już zaspokojonych potrzeb uprawnionego.
Dlatego i nadal aktualna jest uchwała SN z dnia 28 września 1949 r. (Wa. C 389/49OSN 1951 poz. 60; Państwo i Prawo 1951/11 str. 794), według której żądanie dotyczące czasu minionego może mieć na względzie niezaspokojone potrzeby uprawnionego, wykonanie zobowiązań zaciągniętych przez niego dla zaspokojenia potrzeb, zaległości np. w opłatach za mieszkanie itd. Stanowisko to SN potwierdził także w późniejszych orzeczeniach: uchwale z dnia 25 listopada 1968 r. (III CZP 65/68 OSNCP 1969/5 poz. 83), wyroku z dnia 5 czerwca 1976 r. (III CRN 88/76 OSNCP 1977/2 poz. 33).
Zgodnie z powyższym orzecznictwem dochodzenie alimentów za okres poprzedzający wytoczenie powództwa dopuszczalne jest tylko w ograniczonym zakresie, bo tylko w wypadku gdy pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie kosztów wychowania i utrzymania (T. Domińczyk, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2006, str. 837). Stanowisko Sądu Najwyższego w tej materii jest jednolite i konsekwentne, o czym świadczy bieżące orzecznictwo. Jako przykład można przytoczyć orzeczenie z dnia 7 lipca 2000 r. (III CKN 1015/2000 niepubl.), w którym SN stanął na stanowisku, że zaspokajanie „bieżących potrzeb” może nastąpić w teraźniejszości lub przyszłości, natomiast dochodzenie potrzeb przeszłych możliwe jest tylko w sytuacji, gdy uprawniony wykaże, iż określone jego potrzeby zostały niezaspokojone, względnie że zobowiązania zaciągnięte na pokrycie tych usprawiedliwionych potrzeb nie zostały zlikwidowane.
Żądając świadczeń alimentacyjnych za okres wsteczny, należy zatem wykazać, jakie usprawiedliwione potrzeby nie zostały zaspokojone, względnie jakie zostały zaciągnięte zobowiązania (np. pożyczki) na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb i że wynikające stąd zadłużenie nie zostało zlikwidowane.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPozwany przez okres dwóch lat nie przekazywał za pośrednictwem komornika żadnych kwot na poczet alimentów. Po sprawie rozwodowej jedynie dwa razy – w lipcu i sierpni – przekazał alimenty po 520 złotych. Alimenty za pośrednictwem komornika potrącane są dopiero od grudnia . Wobec tego matka powódki nie była w stanie poczynić jakichkolwiek oszczędności w celu opłacenia małoletniej wypoczynku w okresie wakacji i zakupie wyprawki na bieżący rok szkolny. Z tego względu zaciągnęła w dniu 26 lipca pożyczkę z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w kwocie 2500 złotych, której spłata została rozłożona na 18 miesięcy, a miesięczne raty wynoszą 140 złotych. Pożyczka została przeznaczona na tygodniowy pobyt małoletniej powódki w Z. w trakcie wakacji, którego koszt wyniósł 750 zł, zakup podręczników i przyborów szkolnych za kwotę łącznie 460-470 zł oraz zakup opału na sezon zimowy.
Gdyby matka powódki nie skorzystała z pożyczki, małoletnia nie byłaby w stanie uczestniczyć w wyjeździe do Z. podczas ostatnich wakacji. Potrzeba ta została spełniona lecz pozostało zobowiązanie zaciągnięte na pokrycie potrzeb uprawnionej.
Należy jednocześnie podnieść, iż małoletnia z powodu braku środków finansowych po stronie matki i braku alimentowania ze strony ojca musiała zrezygnować z lekcji z języka angielskiego, pomimo że wcześniej uczęszczała na nie przez kilka lat. W ciągu ostatnich dwóch lat, z tych samych względów, nie była na wycieczce klasowej ani na wyjeździe podczas tegorocznych ferii zimowych.
Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, iż pozwany winien przekazać małoletniej powódce kwotę 6750 zł tytułem niezaspokojonych potrzeb z czasu przed wniesieniem powództwa, odpowiadającą kosztowi jej pobytu w Z. albowiem dziecko ma prawo korzystać ze zorganizowanego wypoczynku w okresie wakacji i ferii zimowych i w tym wypadku skorzystało ale wyłącznie dzięki środkom z pożyczki zaciągniętej przez matkę, która do tej pory nie została zlikwidowana.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
