Zabezpieczenie alimentów to działanie mające na celu zapewnienie, że środki finansowe na utrzymanie dziecka będą dostępne bardzo szybko, nawet w przypadku trudności czy opóźnień związanych z ustaleniem lub egzekwowaniem alimentów. Postępowanie o zabezpieczenie alimentów na dzieci ma charakter pomocniczy w stosunku do sprawy o alimenty. Postępowanie to cechuje się pewną samodzielnością wyrażającą się w udzielaniu tymczasowej, prowizorycznej ochrony prawnej osobom potrzebującym oraz strukturalnym (znajdującą odzwierciedlenie w tym, że postępowanie zabezpieczające zawsze nawiązuje do określonego postępowania rozpoznawczego, które ma zostać wszczęte w przyszłości albo już się toczy). Poniżej wyjaśnimy zabezpieczenie alimentów krok po kroku.
Zabezpieczenie alimentacyjne
Alimenty na dziecko należą do roszczeń uprzywilejowanych, których szczególna ochrona wypływa z ważnych racji społecznych i ma na celu zabezpieczenia wykonania orzeczenia, które ma zostać wydane w przyszłości. Celem zabezpieczenia nie jest zapewnienie egzekucyjnego wykonania przyszłego wyroku, lecz natychmiastowe dostarczanie uprawnionemu środków utrzymania. Jak zauważa się w orzecznictwie, ze względu na czas trwania postępowania rozpoznawczego w sprawach o alimenty uzasadnione jest obejmowanie kwotą zabezpieczenia pełnych środków utrzymania osoby uprawnionej, gdyż niweluje się wówczas zjawisko narastania zaległości egzekucyjnych, a pozwany ma przewidywalną sytuację procesową (por. wyr. Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 14 grudnia 1995 r. I ACr 850/95, OSA 1996, Nr 3, poz. 14).
Zabezpieczenie alimenty – sposób
Sposób zabezpieczenia roszczeń w sprawach o alimenty określa art. 753 KPC, który stanowi, że w tego rodzaju sprawach zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo lub okresowo określonej sumy pieniężnej. W przypadku zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych wymagane jest wyłącznie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, bez jednoczesnej konieczności wykazania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Zabezpieczenie alimentów polega na wykazaniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego i uzasadnionych potrzeb uprawnionego. Wniosek o zabezpieczenie alimentów powinien zostać rozpoznany przez sąd niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu tygodnia od dnia jego wpływu do sądu na posiedzeniu niejawnym. Termin ten jest jedynie terminem instrukcyjnym, wobec czego może ulec wydłużeniu. Sąd wydając postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia nadaje mu jednak klauzulę wykonalności z urzędu, wobec czego takie postanowienie, wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania zabezpieczającego, może zostać złożone od razu do komornika celem egzekucji alimentów.
Z charakteru roszczenia alimentacyjnego, przeznaczonego na zaspokojenie bieżących potrzeb uprawnionego wynika, że również periodyczne kwoty płacone z tytułu zabezpieczenia alimentów zaspokajają wprost bieżące potrzeby uprawnionego. W długotrwałym procesie alimentacyjnym uzasadnione jest obejmowanie kwotą zabezpieczenia pełnych środków utrzymania osoby uprawnionej, gdyż niweluje się wówczas zjawisko narastania zaległości egzekucyjnych, a dostosowujący się do zarządzeń tymczasowych pozwany ma przewidywalną sytuację procesową”.
Wniosek o zabezpieczenie alimentów – comiesięczne alimenty
W praktyce orzeczniczej przeważa zasada polegająca na zabezpieczaniu roszczeń alimentacyjnych w drodze zapewnienia uprawnionemu bieżących, comiesięcznych środków utrzymania w postaci alimentów, nie zaś na zasądzeniu jednorazowej sumy pieniężnej. Takie przypadki mają bowiem charakter sporadyczny i wyjątkowy. Każdorazowo muszą one jednak uwzględniać cel zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych.
Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych sąd wydaje po rozpoznaniu wniosku osoby uprawnionej, albowiem w tym przypadku nie może działać z urzędu. W razie uzasadnionej potrzeby, sąd orzekający może jednak pouczyć stronę uprawnioną, działającą bez profesjonalnego pełnomocnika, o możliwości złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia.
Wniosek o alimenty z zabezpieczeniem – doręczenie
Jeżeli postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zapadło na posiedzeniu niejawnym, sąd z urzędu doręcza to postanowienie wraz z uzasadnieniem obu stronom postępowania; jeżeli zaś zapadło na rozprawie, sąd doręcza stronom wyłącznie sentencję zapadłego orzeczenia, natomiast jego uzasadnienie wyłącznie na wniosek strony.
W przypadku zabezpieczenia kosztów utrzymania rodziny, ta forma zabezpieczenia obejmuje całą rodzinę, a więc także drugiego małżonka. W uchwale z 28.11.2012 r.24 SN wskazał, że: „w sprawie o rozwód sąd może na wniosek jednego z małżonków orzec o obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny w czasie trwania postępowania, także obejmujących koszty utrzymania pełnoletnich dzieci”.
Wniosek o zabezpieczenie alimentów na dziecko krok po kroku – uprawdopodobnienie
W sprawach zabezpieczenia alimentów jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, nie jest natomiast wymagane uprawdopodobnienie interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia. Wnioskodawca musi zatem wykazać wiarygodność roszczenia. Nie wystarczy twierdzenie, iż roszczenie istnieje, ale twierdzenie to powinno zostać uwiarygodnione przez przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie. Nie oznacza to jednak udowodnienia roszczenia, ale jedynie wykazanie jego prawdopodobieństwa. Rezygnacja z przeprowadzenia dowodu co do istnienia roszczenia wynika z faktu, że postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem, w którym nie rozstrzyga się sprawy merytorycznie. Wnioskodawca zatem musi przytoczyć takie okoliczności, z których będzie wynikać, że roszczenie mu przysługuje, a okoliczności te będą przez niego uprawdopodobnione. Przy ocenie prawdopodobieństwa roszczenia nie można abstrahować od tego, czy fakty przytoczone przez uprawnionego tworzą to roszczenie w świetle przepisów prawa. Wiarygodność dotyczy więc nie tylko podstawy faktycznej, ale i prawnej roszczenia.
Uprawdopodobnienie, jako instytucja kodeksu postępowania cywilnego, odnosi się do sytuacji, w których ustawa procesowa nie wymaga ustalenia twierdzeń o faktach przy pomocy dowodów, lecz zadawala się mniejszym stopniem pewności – uprawdopodobnieniem tych twierdzeń. Uprawdopodobnienie może być przeprowadzone przez sąd przy użyciu środków, które uzna za właściwe, nie wyłączając środków dowodowych. Przy uprawdopodobnieniu nie jest jednak konieczne zachowanie szczególnych przepisów o postępowaniu dowodowym. Uprawdopodobnienie w odróżnieniu od dowodu nie daje zatem pewności co do prawdziwości twierdzenia o istnieniu konkretnego roszczenia, ale sprawia, że twierdzenie to staje się prawdopodobne.
Do uprawdopodobnienia twierdzeń w postępowaniu zabezpieczającym odnoszą się ogólne reguły dotyczące uprawdopodobnienia stosowane w postępowaniu cywilnym. Wykazanie prawdopodobieństwa roszczenia może być przeprowadzone za pomocą takich niesformalizowanych środków, jak pisemne oświadczenia osób trzecich, nieformalne przesłuchanie stron lub strony bądź świadków, dokumenty.
Wyrównanie zabezpieczenia alimentów
Co się dzieje w sytuacji, gdy kwota alimentów jest znaczenie wyższa niż kwota przewidziana w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia – czy jest możliwe wyrównanie zabezpieczenia alimentów wstecz, odpowiedź jest twierdząca bo zasadą jest, że sąd zasądza alimenty od daty złożenia pozwu ale co istotne nie działa to w drugą stronę tj. jeżeli zasądzone zostaną alimenty w wysokości niższej chociażby pozwany nie będzie mógł skutecznie dochodzić zwrotu tych świadczeń (patrz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2010 r., sygn.akt III CZP 59/10). Czyli sąd przyznaje alimenty za okres od daty złożenia pozwu, a więc obejmuje swoim wyrokiem również czas obowiązywania postanowienia o zabezpieczeniu alimentów.
Zabezpieczenie alimentów a wysokość alimentów
Zgodnie z art. 128 KRO obowiązek alimentacyjny, polegający na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
Zgodnie z treścią art. 133 § 1 KRO rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Obowiązek alimentacyjny istnieje przede wszystkim względem małoletnich dzieci.
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec ich dzieci stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Powinność tą jako treść władzy rodzicielskiej w zakresie pieczy nad osobą dziecka ustanawia art. 96 zd. 2 KRO.
Obowiązek alimentacyjny obejmuje nie tylko dostarczanie środków utrzymania, ale w miarę potrzeby także środków wychowania. Dostarczanie środków utrzymania to w powszechnym rozumieniu tego wyrażenia zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. Dostarczanie środków wychowania zaś obejmuje powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Środki te służą zaspokajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych. Żaden przepis ustawy jednak nie precyzuje w jakiej postaci mają być spełniane świadczenia alimentacyjne, zarówno te przeznaczone na zaspokojenie potrzeb utrzymania jak i wychowania.
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci ma zatem dwojaką postać: wyraża się świadczeniami o charakterze materialnym oraz osobistymi staraniami o jego utrzymanie i wychowanie. Zgodnie bowiem z treścią art. 135 § 2 KRO wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Okoliczności konkretnego stanu faktycznego są podstawą do oceny, czy osobiste starania wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w całości czy tylko w części. Zależeć to będzie w głównej mierze od tego jak dalece dziecko absorbuje wychowawczo jedno z rodziców, co pozostaje w ścisłym związku z wiekiem i jego stanem zdrowia.
Zabezpieczenie alimentów a wysokość alimentów – zakres
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego przypadku. W szczególności usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a także od zasady równej stopy życiowej. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez Sąd wysokości alimentów. Górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji. Możliwości zarobkowych i majątkowych nie należy przy tym utożsamiać z wysokością faktycznych zarobków, ale według tego, jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i wykorzystuje wszystkie swoje siły umysłowe i fizyczne.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy w licznych przepisach statuuje zasadę równej stopy życiowej rodziców i dzieci. Od chwili urodzenia się dziecka rodzice są zobowiązani zapewnić mu utrzymanie na takiej samej stopie, na jakiej sami żyją. Rodzice zmuszeni są zatem dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, a w sytuacjach skrajnych, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać będzie poświęcenia części składników majątkowych.
Stosownie do stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w uchwale z dnia 9 listopada 1994 r., sygn. akt II ICZP 138/94, podstawą obliczenia wysokości alimentów jest dochód netto (a nie brutto) zobowiązanego (OSNC Nr 3/1995, poz. 43, glosy aprobujące Tadeusz Smyczyński OSP Nr 9/1995, poz. 194, oraz Zdzisław Krzemiński „Monitor Prawniczy” Nr 4/1995, str.113).
Wniosek i pozew o zabezpieczenie alimentów na dziecko – argumenty
Przy zabezpieczaniu alimentów, istnieje kilka argumentów, które mogą być użyteczne. Poniżej przedstawiam kilka potencjalnych argumentów, które można wykorzystać w przypadku, gdy chcesz zabezpieczyć alimenty dla siebie lub swojego dziecka:
1. Interes dziecka: Najważniejszym argumentem jest zawsze dobro i interes dziecka. Możesz podkreślić, że zabezpieczenie alimentów jest niezbędne dla zapewnienia odpowiedniej opieki, edukacji i podstawowych potrzeb dziecka. Możesz przedstawić dowody dotyczące kosztów związanych z utrzymaniem dziecka oraz przedstawiać, jakie korzyści finansowe będą miały dla dziecka.
2. Brak stabilności finansowej drugiej strony: Jeśli druga strona posiada historię niestabilności finansowej lub często zalega z płatnościami, można argumentować, że zabezpieczenie alimentów jest konieczne, aby zapewnić ciągłość wsparcia finansowego dla dziecka. Przedstawienie dowodów takich jak opóźnienia w płatnościach, zadłużenie lub brak stabilnego dochodu może wspierać ten argument.
3. Wydatki związane z dzieckiem: Przedstawienie konkretnej listy wydatków związanych z dzieckiem, takich jak koszty edukacji, opieki zdrowotnej, opieki nad dzieckiem, odzież, żywność, rozrywka itp., może pomóc w przekonaniu sądu o konieczności zabezpieczenia alimentacyjnego odpowiednich alimentów.
4. Dochody i możliwości finansowe drugiej strony: Przedstawienie informacji o dochodach, majątku i możliwościach finansowych drugiej strony może być istotnym argumentem. Jeśli druga strona posiada stabilny dochód lub posiada znaczne zasoby finansowe, można argumentować, że jest w stanie zapewnić wyższe alimenty.
5. Stan zdrowia i specjalne potrzeby dziecka: Jeśli dziecko ma specjalne potrzeby zdrowotne lub wymaga dodatkowej opieki, możesz argumentować, że zabezpieczenie alimentacyjne jest konieczne, aby sprostać tym specjalnym wymaganiom i zapewnić dziecku odpowiednią opiekę.
Ważne jest, aby przedstawić wiarygodne i obiektywne dowody na wsparcie swoich argumentów. Skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w prawie rodzinnym, aby pomógł ci w opracowaniu najmocniejszych argumentów i dowodów, które będą miały największe szanse na przekonanie sądu do zabezpieczenia alimentów.
Wzór wniosek o zabezpieczenie alimentów
Zabezpieczenie alimentów – wzór do pobrania
Wzór wniosek i pozew o alimenty wraz z zabezpieczeniem alimentów
Pozew o alimenty z zabezpieczeniem alimentów – wzór do pobrania
Odpowiedź na wniosek o zabezpieczenie alimentów
Po złożeniu wniosku o zabezpieczenie alimentów na dziecko ojciec otrzyma jego egzemplarz oraz zostanie zobligowany do wniesienia odpowiedzi na nie. W piśmie powinien więc przedstawić swoje stanowisko. Uznać zabezpieczenie alimentów do określonej kwoty np. po 500 zł miesięcznie albo wnosić o jego oddalenie w całości, gdyż nie zgadza się z nim. Termin na złożenie odpowiedzi na wniosek wynosi najczęściej 2 tygodnie, chyba że sąd go skrócił do 7 dni.
Odpowiedź na wniosek zabezpieczenia alimentów powinna spełniać wymogi przewidziane dla pisma procesowego, a także dla pisma przygotowawczego. Powinna więc zawierać: oznaczenie sądu, imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, wskazanie, że pismo stanowi odpowiedź na wniosek o zabezpieczenie alimentów, osnowę pisma, wraz ze wskazaniem faktów, na których pozwany opiera swoje oświadczenia i dowodów na wykazanie każdego z tych faktów, podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, wymienienie załączników. Ponadto pozwany zobowiązany jest podać zwięźle stan sprawy, wyszczególnić, które fakty przyznaje, a którym zaprzecza, oraz wypowiedzieć się co do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez powoda w pozwie. Pozwany może wskazywać podstawy prawne swoich żądań lub wniosków. Dam Ci radę. Jeżeli jesteś ojcem, to kwestionuj każdy koszt i jego wysokość. Zastanów się czy on faktycznie jest pokrywany i jest comiesięczny.
Mąż nie płaci zabezpieczenia alimentów
Wniosek matki dzieci o wszczęcie egzekucji zabezpieczenia alimentów, który wszczyna działania komornika, powinien odpowiadać ogólnym warunkom wniosku o wszczęcie egzekucji przewidzianym w art. 797 KPC, czyli wskazywać świadczenie, które ma być spełnione. Do wniosku należy dołączyć prawomocny wyrok wraz z klauzulą wykonalności. We wniosku nie trzeba wskazywać sposobu egzekucji, czyli wskazania składnika majątku dłużnika, z którego egzekucja ta ma być prowadzona. Umożliwia to komornikowi przeprowadzenie egzekucji świadczeń alimentacyjnych według wszystkich dopuszczalnych sposobów, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Wierzyciel może jednak taki składnik majątku dłużnika wskazać, co jest wiążące dla komornika.
Matka dzieci może zgłosić wniosek o wszczęcie egzekucji zabezpieczenia alimentów do komornika sądu właściwego dla wskazanego sposobu egzekucji np. przy egzekucji z ruchomości: do komornika sądu, w którego okręgu znajdują się ruchomości; przy egzekucji z wynagrodzenia za pracę, z rachunku bankowego, z innych wierzytelności, z innych praw majątkowych: do komornika sądu ogólnej właściwości dłużnika; przy egzekucji z nieruchomości: do komornika sądu, w którego okręgu nieruchomość jest położona albo do komornika sądu właściwego według swego miejsca zamieszkania.
Dochodzenie komornika w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego męża nie płacącego zabezpieczenia alimentów powinno polegać w miarę potrzeby na osobistym stwierdzeniu przez komornika stanu majątkowego dłużnika w miejscu jego zamieszkania oraz ustaleniu miejsca jego zatrudnienia i źródeł dochodów. Poza tym komornik ustala majątek dłużnika w zakresie znanym mu z innych prowadzonych postępowań albo na podstawie publicznie dostępnych źródeł informacji, albo rejestrów, do których ma dostęp drogą elektroniczną, lub wzywa dłużnika do złożenia wykazu majątku. Oprócz żądania wyjaśnień od uczestników postępowania, uprawniony jest także do żądania od podmiotów w tym przepisie wymienionych informacji dotyczących stanu majątkowego dłużnika lub umożliwiających identyfikację składników jego majątku oraz danych adresowych. Za nieuzasadnioną odmowę udzielenia komornikowi informacji, o których mowa, albo za udzielenie informacji lub wyjaśnień świadomie fałszywych komornik może osobę odpowiedzialną (np. pracownika lub kierownika jednostki organizacyjnej) ukarać grzywną. Jeżeli powyższe dochodzenie okaże się bezskuteczne, komornik może zwrócić się do Policji z wnioskiem o ustalenie miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika.
Jeżeli w wyroku została wymieniona osoba uprawniona do odbioru alimentów zasądzonych na rzecz małoletniego, wypłata świadczeń alimentacyjnych następuje do rąk tej osoby. Zmianę osoby uprawnionej do odbioru alimentów w imieniu małoletniego ustala się na podstawie odpowiedniego orzeczenia sądu opiekuńczego.
Na zaspokojenie zabezpieczeń alimentacyjnych, wynagrodzenie za pracę ojca dzieci oraz wszelkie inne świadczenia powtarzające, których celem jest zapewnienie utrzymania, podlegają egzekucji do wysokości trzech piątych bez względu na ich wysokość. Z kolei pieniądze zgromadzone na koncie bankowym mogą być przez komornika zajęte w całości.
Jeżeli dłużnik zatrudniony jest u osoby bliskiej, osoba ta w razie zajęcia wynagrodzenia za pracę w poszukiwaniu świadczeń alimentacyjnych nie może zasłaniać się zarzutem, że wypłaciła dłużnikowi wynagrodzenie z góry, ani zarzutami, że dłużnik pracuje bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem niższym od przeciętnego, albo że przysługuje jej wierzytelność do dłużnika nadająca się do potrącenia z jego roszczenia o wynagrodzenie
Wniosek o zabezpieczenie alimentów z datą wsteczną
Alimenty wstecz, znane również jako alimenty za okres poprzedzający wniesienie pozwu o ustalenie alimentów, są sytuacją, w której sąd może nakazać jednej stronie zapłacenie alimentów za okres przed rozpoczęciem postępowania sądowego. Wniosek o przyznanie alimentów wstecz może zostać złożony wraz z pozwem o ustalenie alimentów lub w późniejszym czasie w toku postępowania. Jednakże, istnieje ryzyko, że sąd może ograniczyć okres, za który należy zapłacić alimenty wstecz, zwłaszcza jeśli przekroczono pewien rozsądny czas od momentu, kiedy alimenty powinny być płatne.
Zabezpieczenie alimentów z datą wsteczną od lat budzi spore kontrowersje zarówno w nauce prawa cywilnego, jak również w orzecznictwie sądowym. Zasadą jest, że można domagać się alimentów tylko na przyszłość, a wyjątkiem od zasady jest domaga się alimentów wstecz. Dodany nowelą z dnia 6 listopada 2008 r. przepis art. 137 § 2 KRO, na mocy którego niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia, zasądzając odpowiednią sumę pieniężną, ogranicza możliwość dochodzenia niespłaconych rat alimentacyjnych tylko do wysokości niezaspokojonych potrzeb uprawnionego. Zgodnie z zasadą pro praeterito nemo alitur obowiązek alimentacyjny wygasa w zakresie już zaspokojonych potrzeb uprawnionego.
Dlatego i nadal aktualna jest uchwała SN z dnia 28 września 1949 r. (Wa. C 389/49OSN 1951 poz. 60; Państwo i Prawo 1951/11 str. 794), według której żądanie dotyczące czasu minionego może mieć na względzie niezaspokojone potrzeby uprawnionego, wykonanie zobowiązań zaciągniętych przez niego dla zaspokojenia potrzeb, zaległości np. w opłatach za mieszkanie itd. Stanowisko to SN potwierdził także w późniejszych orzeczeniach: uchwale z dnia 25 listopada 1968 r. (III CZP 65/68 OSNCP 1969/5 poz. 83), wyroku z dnia 5 czerwca 1976 r. (III CRN 88/76 OSNCP 1977/2 poz. 33). Żądając zabezpieczenia alimentów z datą wsteczną należy zatem wykazać, jakie usprawiedliwione potrzeby nie zostały zaspokojone, względnie jakie zostały zaciągnięte zobowiązania (np. pożyczki) na pokrycie usprawiedliwionych potrzeb i że wynikające stąd zadłużenie nie zostało zlikwidowane.
Zabezpieczenie alimentów od kiedy płatne
Postanowienie o zabezpieczeniu alimentów jest płatne wykonalne od dnia wydania postanowienia do dnia uprawomocnienia się wyroku, a potem upada i zostaje zastąpione przez wyrok. Sąd wydaje w tym przedmiocie postanowienie. Postanowienie to jest natychmiast wykonalne. Wykonalność to inaczej skuteczność. Jak ojciec dziecka nie płaci alimentów, to udajemy się z postanowieniem o zabezpieczeniu alimentów do komornika.
Zabezpieczenie alimentów od dnia wniesienia pozwu
Teoretycznie wnioski o zabezpieczenie powinny być rozpoznawane niezwłocznie – nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia wpływu wniosku. Choć to rzadkość. Sąd zabezpiecza alimenty an czas trwania sprawy najczęściej od dnia wniesienia pozwu. Jeśli na końcu postępowania okaże się, że zabezpieczenie alimentów było zbyt małe, to pozwany będzie musiał wyrównać alimenty za cały czas trwania postępowania aż do wysokości zasądzonej w wyroku alimentów.
Opłata od wniosku i pozwu o zabezpieczenie alimentów
Czy wniosek o i pozew o zabezpieczenie podlega opłacie? Strona dochodząca alimentów jest z mocy ustawy zwolniona od obowiązku uiszczania kosztów sądowych, co dotyczy także opłaty od wniosku o zabezpieczenie alimentów (art. 96 ust. 1 pkt Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Składasz sam pozew czy wniosek o zabezpieczenie alimentów bez żadnej opłaty
Zabezpieczenie alimentów ile się czeka
Wniosek o zabezpieczenie alimentów sąd powinien rozpoznać bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia wpływu do sądu ( art. 737 k.p.c.). To jednak teoria. W ciągu ostatniej dekady średnia długość sprawy w sądzie wzrosła o 67 proc. Przeciętny czas postępowania wzrósł z 4,1 do 4,2 miesiąca. Sądy zostały zasypane sprawami o zabezpieczenie alimentów. I nie są w stanie orzekać szybko. Ale powodów przewlekłości postepowań jest znacznie więcej. Okazuje się, że nie wszystko da się usprawiedliwić nawałem tego typu spraw spraw wpływających do sądów. Zdaniem pełnomocników duże znaczenie ma styl pracy sędziego. To co najbardziej doskwiera, to zbyt mała liczba sędziów w stosunku do liczby spraw o zabezpieczenie alimentów. Zostali wręcz „zasypani” sprawami o zabezpieczenie alimentów na dzieci. Na wydanie zabezpieczenia trzeba czekać kilka miesięcy. Czasem, jak mamy szczęście, dostaniemy je po kilku tygodniach. Najważniejsze jest to, że, co do zasady, zabezpieczone alimenty płaci się od dnia złożenia pozwu i wniosku o zabezpieczenie, czyli wstecz.
Zabezpieczenie alimentów budzi zawsze emocje, zazwyczaj też jest korzystne tylko dla jednej ze stron, a bywa, że i obie nie czują się nim usatysfakcjonowane. Ale uprawomocnienie nie następuje od razu. W ciągu siedmiu dni można złożyć wniosek o uzasadnienie, co otwiera drogę do wniesienia zażalenia. Po otrzymaniu uzasadnienia mamy 7 dnia na napisanie zażalenia.
Uchylenie zabezpieczenia alimentów
Z kolei, jeżeli powództwo o alimenty zostanie uwzględnione w całości lub w części prawomocnym wyrokiem (albo uprawomocni się orzeczenie umarzające postępowanie wobec zawarcia przez strony ugody), odpadają przyczyny, dla których dokonano zabezpieczenia. Ochronę prawną zapewnia bowiem uprawnionemu prawomocne orzeczenie sądu (albo ugoda). Z tego względu ustawodawca przesądził, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo jeżeli sąd inaczej nie postanowi, zabezpieczenie upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu (zob. art. 7541 § 1 K.p.c.). W tym przypadku cel upadku zabezpieczenia jest inny – w okresie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie uprawniony powinien podjąć niezbędne kroki zmierzające do realizacji swego prawa podmiotowego (zaspokojenia zabezpieczonego wcześniej roszczenia), o ile takie kroki są konieczne, tzn. egzekwować kwotę zasądzoną w wyroku (lub wynikającą z ugody). Jeżeli bowiem dłużnik dobrowolnie nie świadczy, egzekucja staje się naturalną i jedyną drogą uzyskania zaspokojenia roszczenia, które uprzednio było zabezpieczone. Ustawodawca przyjął co do zasady (wyjątek – zob. art. 7541 § 2 K.p.c.) okres miesięczny za wystarczający do tego, żeby wierzyciel złożył wniosek o wszczęcie egzekucji, a nie korzystał w dalszym ciągu z zabezpieczenia. W omawianym przypadku wszczęcie egzekucji we wskazanym terminie zapewnia ciągłość w realizacji uprawnień wierzyciela.
Wniosek o zabezpieczenie – przegrana
Jeżeli bowiem powództwo wierzyciela o zasądzenie alimentów nie zostanie uwzględnione, to z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu (odrzucającego pozew, oddalającego żądanie, umarzającego postępowanie) następuje upadek zabezpieczenia na podstawie art. 744 § 1 K.p.c. Upadek zabezpieczenia oznacza zniweczenie z mocy prawa bezpośrednich skutków postanowienia o zabezpieczeniu. Postępowanie prowadzone w trybie egzekucji świadczeń pieniężnych na podstawie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia podlega umorzeniu po przedłożeniu orzeczenia pozbawiającego postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia wykonalności (zob. art. 825 pkt 2 K.p.c.) lub postanowienia sądu stwierdzającego upadek zabezpieczenia (mającego charakter deklaratywny), którego wydanie jest przewidziane w art. 744 § 3 w zw. z 7541 § 3 K.p.c. oraz w art. 7541 § 3 K.p.c.
Zwrot zabezpieczenia alimentów
W razie upadku zabezpieczenia na tej podstawie, że żądania nie uwzględniono (prawomocnie odrzucono pozew, oddalano żądanie lub umorzono postępowanie), obowiązanemu (pozwanemu) przysługuje roszczenie o zwrot spełnionego lub wyegzekwowanego w postępowaniu zabezpieczającym świadczenia. Roszczenie to przysługuje także w przypadku uwzględnienia żądania o zasądzenie alimentów w rozmiarze mniejszym niż wynikający z postanowienia o zabezpieczeniu albo za okres krótszy niż od chwili udzielenia zabezpieczenia. Natomiast w sytuacji, gdy uprawniony otrzyma w trybie zabezpieczenia to, co zostało zasądzone w przyszłym wyroku (albo później ustalone w ugodzie sądowej), nowacyjne zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych doprowadzi do zaspokojenia wierzyciela. Oznacza to w konsekwencji, że zasądzone w wyroku (albo ustalone w ugodzie sądowej) świadczenie alimentacyjne jest świadczeniem tożsamym z tym, które zostało uzyskane wcześniej na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu nowacyjnym wydanego w oparciu o art. 753 K.p.c.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1
Pozwem pełnomocnik H. B., działającej imieniem małoletniej M. B., wniósł o zmianę obowiązku alimentacyjnego obciążającego D. B. na mocy ugody zawartej przed Sądem Rejonowym poprzez podwyższenie alimentów na rzecz małoletniej córki M. B. z kwoty 330 złotych do 1800 złotych miesięcznie. W uzasadnieniu pozwu przedstawiono sytuację małoletniej powódki, miesięczne koszty jej utrzymania oraz sytuację rodzinną i majątkową pozwanego.
W odpowiedzi na pozew pozwany D. B. wniósł o oddalenie pozwu w całości jako bezzasadnego. Pozwany zakwestionował twierdzenia pozwu w zakresie wysokości kosztów utrzymania małoletniej powódki oraz szacowanego przez stronę powodową stanu majątkowego pozwanego. Nadto, wyraził zgodę na płacenie alimentów w kwocie po 400 złotych miesięcznie pod warunkiem cofnięcia przez powódkę wniosku o egzekucję świadczeń alimentacyjnych.
Z treści pozwu i zalegających w aktach sprawy dokumentów wynika, że pozwany jako ojciec jest zobowiązany do alimentacji małoletniej córki M. B.. Aktualnie realizuje on swój obowiązek alimentacyjny względem córki poprzez zapłatę alimentów w kwocie po 330 złotych miesięcznie w drodze postępowania egzekucyjnego. Pozwany nie kontaktuje się z córką, nie odwiedza jej, nie łoży rzeczowo na jej utrzymanie.
Od czasu zawarcia ugody ustalającej wysokość alimentów, gdy M. B. miała 8 lat, jej potrzeby niewątpliwie wzrosły. W związku z uprawianiem sportu wymaga ona dobrze dobranej, zbilansowanej diety oraz zakupu odpowiedniej odzieży i obuwia. Wzrosły jej potrzeby związane z rekreacją, szkolnymi wyjazdami i wyjściami czy koniecznością pobierania korepetycji celem uzyskania lepszych wyników w nauce.
Sąd, mając na uwadze usprawiedliwione potrzeby małoletniej powódki, sytuację materialną jej matki H. B., która częściowo swój obowiązek alimentacyjny względem córki wypełnia poprzez osobiste starania o jej utrzymanie i wychowanie, oraz możliwości majątkowe i zarobkowe pozwanego D. B., zobowiązał pozwanego na czas trwania postępowania do łożenia tytułem alimentów na rzecz małoletniej powódki kwoty 1800 złotych miesięcznie. Kwota ta pozwoli na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej, związanych z bieżącym utrzymaniem oraz nie przekracza możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego, który winien przyczyniać się do zaspokajania potrzeb małoletniej córki.
Wprawdzie pozwany nie osiąga obecnie stałych dochodów, jednakże jego możliwości zarobkowe są na poziomie pozwalającym płacić kwoty po 1000 złotych miesięcznie. Skoro jego żona, E. B., mieszkała we Francji, to nic nie stało na przeszkodzie, aby pozwany zamieszkał z żoną, tam pracował i uzyskiwał dochody. Dodać należy, że pozwany sam przyznał, że wyjeżdżał do żony we Francji. Mógł więc podjąć pracę, nawet dorywczą. Ponadto, również pracując w Polsce pozwany może znaleźć pracę i uzyskiwać dochody, pozwalające płacić zasądzone alimenty. Zdaniem Sądu fakt leczenia się przez pozwanego nie jest przeszkodą do podjęcia pracy, skoro nie orzeczono niezdolności do pracy.
Zwrócić również uwagę należy, że sytuacja materialna pozwanego jest dobra, skoro zakupił działkę i materiały budowlane oraz ma dwa samochody. Przesłanki do ostatecznego określenia wysokości obowiązku alimentacyjnego pozwanego ustali Sąd rozpoznający sprawę po zebraniu w toku postępowania całości materiału dowodowego, natomiast udzielając zabezpieczenia Sąd dysponuje jedynie ograniczonym materiałem dowodowym, w związku z czym jego ocena w zakresie potrzeb małoletniej i jednocześnie możliwości zarobkowych rodziców jest niepełna. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 19 czerwca 2017 r. III RC 32/17
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2
E. R. działając w imieniu małoletniego syna P. R. wniosła o podwyższenie na rzecz P. R. alimentów od pozwanego M. R. z kwoty po 500 zł miesięcznie do kwoty po 700 zł miesięcznie, jednocześnie wniosła o zabezpieczenie powództwa w ten sposób, aby do czasu prawomocnego zakończenia postępowania zobowiązano pozwanego do płacenia alimentów na rzecz małoletniego po 600 zł miesięcznie.
W uzasadnieniu żądania matka małoletniego podała, że ostatnio alimenty na rzecz małoletniego zostały orzeczone 4 lata temu wyrokiem Sądu Okręgowego. Od tamtej pory potrzeby małoletniego wzrosły w związku z rozpoczęciem edukacji szkolnej i rozpoznaniem u niego dysleksji. Małoletni wymaga korepetycji w związku z trudnościami w nauce, musi też korzystać z porad psychologa. Matka małoletniego utrzymuje się z wynagrodzenia za pracę, które wynosi średnio miesięcznie 3.426,40 zł brutto, jest zatrudniona na stanowisku nauczyciela – pedagoga na pełen etat. Co do sytuacji pozwanego matka małoletniego podała jedynie, że jego dochód jest wysoki albowiem pobiera on policyjną emeryturę (powódka nie ma dostępu do informacji o pełnych dochodach pozwanego), ponadto nie interesuje się on synem, nie utrzymuje z nim żadnego kontaktu.
W niniejszej sprawie, na jej obecnym etapie sytuacja materialna jak i życiowa pozwanego nie jest w żaden sposób uprawdopodobniona. Matka małoletniego powoda w pozwie wprost stwierdziła, że nie ma informacji o dochodach pozwanego i złożyła liczne wnioski dowodowe związane z ustaleniem sytuacji materialnej pozwanego bieżącej jak i tej w latach poprzednich. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd uznał, że zabezpieczenie powództwa o podwyższenie alimentów na tak wczesnym etapie postępowania nie jest zasadne. Dla niniejszego rozstrzygnięcia także istotnym jest fakt, że dotychczas orzeczone alimenty na rzecz małoletniego powoda oraz dochody jego matki, zabezpieczają podstawowy byt dziecka. Dopiero zaś postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie pozwoli na dokładne ustalenie rozmiaru potrzeb małoletniego i okoliczności o których mowa powyżej, a to z kolei pozwoli ostatecznie rozstrzygnąć o wysokości należnych alimentów. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 3 kwietnia 2013 r. III RC 223/13
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 3
Małoletni powód O. N. – reprezentowany przez matkę – wniósł o zasądzenie od pozwanego P. N. alimentów w kwotach po 1500 zł miesięcznie oraz o udzielenie zabezpieczenia, na czas trwania procesu, alimentów w kwocie po 1500 zł miesięcznie. W uzasadnieniu pozwu m.in. wskazano, iż: małoletni powód urodził się (…); po pierwszych urodzinach małoletniego jego rodzice nie byli już razem; koszty związane z utrzymaniem małoletniego powoda opiewają na kwotę około 2400 zł miesięcznie (wyżywienie 400 zł, zakup odzieży 150 zł, środki czystości i chemia domowa 100 zł, opłata za żłobek wraz z wyżywieniem około 1200 zł, zabawki 100zł, rozrywka 100 zł, wizyty lekarskie oraz zakup leków 100 zł, wypoczynek letni 160 zł – miesięcznie oraz udział w 1/2 kosztów utrzymania mieszkania w tym około 100 zł miesięcznie za energię elektryczną); matka małoletniego powoda od 2 stycznia 2018 r. zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na ¼ etatu na stanowisku sprzedawcy i z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 525 zł brutto miesięcznie. Ponadto wskazano, iż pozwany zatrudniony jest w firmie polskiej, lecz wyjeżdża na delegacje do Szwecji. Matka małoletniego powoda wskazała również, że pozwany przekazał jej na utrzymanie syna w październiku kwotę 600 zł i kwotę 398 zł za żłobek, w listopadzie i grudniu 2017 r. kwotę 600 zł i kwotę 475 zł za żłobek oraz w styczniu br. kwotę 600 zł.
W ocenie Sądu, natomiast brak jest podstaw by zasądzić oczekiwaną przez stronę powodową kwotę zabezpieczenia w wysokości 1500 złotych. Strona powodowa nie uprawdopodobniła bowiem, że usprawiedliwione koszty związane z utrzymaniem małoletniego powoda opiewają na kwotę 2400 zł miesięcznie. Podkreślenia wymaga przy tym okoliczność, że do pozwu – poza odpisem aktu USC oraz umową o świadczenie opieki na dzieckiem – nie załączono żadnych dokumentów, które by obrazowały wysokość wydatków związanych z utrzymaniem dziecka.
Zdaniem Sądu strona powodowa uprawdopodobniła w sposób niedostateczny, iż usprawiedliwione koszty związane z utrzymaniem małoletniego powoda wynoszą tyle, co wskazano w pozwie. Matka małoletniego powoda nie przedstawiła dowodów na poparcie tezy w zakresie kosztów utrzymania dziecka, na które składają się koszty ubrań, wyżywienia, leczenia, zabawek, opłat związanych z rozrywką. Podaną kwotę oparła jedynie na podstawie oszacowania. Rozpoznając wniosek o zabezpieczenie powództwa nie można opierać się jedynie na szacunkach strony powodowej. W konsekwencji nieuprawdopodobnienia wskazanej kwoty, Sąd dokonał samodzielnej oceny potrzeb małoletniego z uwagi na zasady doświadczenia życiowego i określił koszt utrzymania małoletniego na kwotę 1800 złotych miesięcznie. W tym koszt zakupu odzieży dla dziecka w kwocie 100 złotych miesięcznie, albowiem wydatek ten zasadniczo kształtuje się na takim poziomie. Koszty wyżywienia natomiast powinny oscylować w granicy 250 złotych miesięcznie, bowiem małoletni w żłobku ma zapewnione pełne wyżywienie. W związku z tym, iż matka małoletniego, oprócz opłaty za prąd w wysokości 100 zł miesięcznie, nie wskazała jakie ponosi wydatki związane z utrzymaniem mieszkania, Sąd ocenił udział małoletniego powoda w ½ wskazanych kosztów, tj. w wysokości 50 zł. Ponadto w ocenie Sądu średni miesięczny koszt zakupu środków higieny powinien wynosić 100 złotych, z tytułu kosztów leczenia 20 zł miesięcznie i koszt zakupu zabawek i rozrywki 80 zł miesięcznie. Co do kosztów związanych z opłatą za żłobek, Sąd dał wiarę matce małoletniego i ocenił je na kwotę około 1200 zł miesięcznie. Sąd nie uwzględnił natomiast kosztu wypoczynku letniego, albowiem pojedyncze wydatki nie podlegają zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego, ten dotyczy bowiem jedynie wydatków ponoszonych cyklicznie, a nie wydatków jednorazowych. Takie jednorazowe wydatki mogą podlegać alimentacji jedynie w ramach incydentalnie zasądzanych kwot, przeznaczanych na konkretne cele.
Zdaniem Sądu, powyższe wydatki i to we wskazanej powyżej wysokości – oceniane przez pryzmat zasad doświadczenia życiowego i zawodowego – są w sposób naturalny związane z utrzymaniem osoby w takim wieku jak małoletni powód. W tym miejscu należy wskazać iż konieczność odwołania się zasad doświadczenia życiowego i zawodowego w zakresie wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego powoda wynikała z powołanego faktu, że do pozwu, oprócz umowy o świadczenie opieki nad dzieckiem, nie załączono żadnych dokumentów, z których by wynikała wysokość wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego powoda. Oczywistym przy tym jest stwierdzenie, że każde dziecko generuje określone wydatki, dlatego Sąd nie mógł uznać, iż strona powodowa w ogóle nie uprawdopodobniła, jakie wydatki wiążą się z utrzymaniem małoletniego O. N.. Niemniej – jak już sygnalizowano – wydatki, które nie zostały uwzględnione przez Sąd w powyższym zestawieniu, a które to wydatki zostały wyszczególnione w uzasadnieniu pozwu, na tyle odbiegają od wydatków związanych z utrzymaniem kilkuletniego dziecka, że odwołując się do zasad doświadczenia życiowego i zawodowego Sąd nie mógł ustalić usprawiedliwionych kosztów utrzymania dziecka na poziomie 2400 zł miesięcznie.
W ocenie Sądu – na obecnym etapie postępowania – należy uznać, iż pozwany winien uczestniczyć w kosztach utrzymania małoletniego powoda kwotą 900 zł miesięcznie, które pokrywają w połowie koszty związane z utrzymaniem małoletniego O. N., albowiem w świetle twierdzeń pozwu należy stwierdzić, że pozwany z racji posiadania pracy ma stałe źródło dochodu i jednocześnie nie zwalnia się z obowiązku alimentacyjnego poprzez osobistą pieczę nad dzieckiem. Ponadto należy podkreślić, iż matka małoletniego nie wykazała, aby nie mogła pracować w pełnym wymiarze, tym bardziej że małoletni powód uczęszcza do żłobka czynnego od godziny 7 do 17:30.
Jednocześnie należy wskazać, iż przedmiotowa kwota – jako udział pozwanego w kosztach utrzymania małoletniego powoda – może ulec zmianie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie, po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego w sprawie. W zakresie przewyższającym kwotę 900 zł alimentów na rzecz małoletniego powoda Sąd oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenie. Postanowienie Sądu Rejonowego – VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 30 listopada 2017 r. VIII RC 103/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.