Z racji zawarcia związku małżeńskiego współmałżonek osoby dysponującej samodzielnym prawem do mieszkania (domu), uzyskuje własne prawo podmiotowe do korzystania z tego mieszkania w trakcie trwania małżeństwa i to wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Zatem pozytywnymi przesłankami dla tego prawa podmiotowego, które muszą być spełnione kumulatywnie jest fakt pozostawania w związku małżeńskim z osobą dysponującą odrębnym prawem do mieszkania oraz korzystanie z tego właśnie mieszkania wyłącznie w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.
Zgodnie z treścią art. 281 KRO, upoważnienie małżonka do korzystania z mieszkania współmałżonka ma na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych rodziny tzn. wypełnianie zadań służących interesom rodziny jako całości i interesom poszczególnych jej członków przez małżonków połączonych węzłem wspólnego pożycia, realizujących obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania dla dobra rodziny.
Nie ulega wątpliwości, że małżonek korzystający z prawa podmiotowego w oparciu o art. 281 KRO traci to uprawnienie, jeżeli ustanie stosunek małżeństwa na skutek śmierci małżonka, rozwiązania małżeństwa przez rozwód, orzeczenia separacji. Taki skutek wywoła także trwałe zaprzestanie korzystania z takiego mieszkania w celu zaspokajania potrzeb rodziny przez małżonka realizującego swoje uprawnienie z art. 281 KRO.
Bez wpływu na uprawnienie ustanowione na podstawie art. 281 KRO na rzecz małżonka niedysponującego tytułem prawnym do lokalu pozostaje naganne zachowanie drugiego małżonka (mającego prawo do lokalu), który w trakcie trwania związku małżeńskiego porzuca czasowo wspólne lokum czy trwale zmienia miejsce swego zamieszkania.
Istotne jest by mieszkanie to, które było miejscem wspólnego zamieszkiwania przez małżonków i realizacji w ten sposób potrzeb rodziny, nadal stanowiło przedmiot uprawnienia małżonka bez tytułu prawnego do dalszego korzystania z mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny.
Z tego względu, bez znaczenia dla tego uprawnienia pozostaje istniejący między małżonkami ustrój majątkowy (rozdzielność czy wspólność), a także możliwa wielość mieszkań będących odrębną własnością każdego z małżonków, bowiem prawo podmiotowe wynikające z art. 281 KRO uprawniające do korzystania z mieszkania będące odrębną własnością drugiego małżonka odnosi się do takiego lokalu, który służy rodzinie do zaspokajania jej potrzeb mieszkaniowych. W sytuacji gdy jednemu z małżonków przysługuje prawo do kilku mieszkań lub oboje małżonkowie mają własne prawa do jednego lub kilku mieszkań, z reguły tylko jedno z nich służy zaspokojeniu potrzeb rodziny i wówczas jedynie do tego mieszkania ma zastosowanie norma art. 281 KRO. Jeżeli jednak wyjątkowo zaspokojeniu potrzeb rodziny służy więcej niż jedno mieszkanie, do którego prawo przysługuje jednemu małżonkowi, to drugi małżonek jest uprawniony do korzystania ze wszystkich tych mieszkań.
Bez znaczenia dla tego uprawnienia pozostaje też stan faktycznej separacji małżonków oraz jego przyczyny, ani też ustalenie od kiedy datuje się trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Separacja faktyczna mogłaby spowodować utratę uprawnienia z art. 281 KRO, gdyby jej skutkiem było zaprzestanie korzystania z danego lokum stanowiącego odrębną własność drugiego małżonka przez tego małżonka, który realizuje jedynie swe prawo podmiotowe oparte o istniejący stosunek małżeństwa.
Dlatego małżonek, który jest wyłącznym właścicielem mieszkania czy domu nie może żądać od drugiego małżonka odszkodowania za mieszkanie w nim. Przepis art. 281 KRO stanowi środek ochrony dla małżonka prawa do posiadania dachu nad głową w dotychczasowym miejscu realizacji tego prawa i jednocześnie stanowi swoistą zaporę przed dowolnymi i nieuczciwymi zachowaniami małżonka mającego prawo do lokalu, który utrzymując jedynie formalnie dotychczasowy związek małżeński chce jednocześnie w pełni korzystać z prawa własności nie bacząc na prawa i potrzeby swego współmałżonka.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
