Zgodnie z dyspozycją art. 128 dziecko może żądać zasądzenia renty alimentacyjnej od rodziców, a stosownie do art. 133 § 1 KRO rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Obowiązek alimentacyjny istnieje przede wszystkim względem małoletnich dzieci.
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec ich dzieci stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Powinność tą jako treść władzy rodzicielskiej w zakresie pieczy nad osobą dziecka ustanawia art. 96 zd. 2 KRO.
Obowiązek alimentacyjny obejmuje nie tylko dostarczanie środków utrzymania, ale w miarę potrzeby także środków wychowania. Dostarczanie środków utrzymania to w powszechnym rozumieniu tego wyrażenia zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. Dostarczanie środków wychowania zaś obejmuje powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Środki te służą zaspokajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych. Żaden przepis ustawy jednak nie precyzuje w jakiej postaci mają być spełniane świadczenia alimentacyjne, zarówno te przeznaczone na zaspokojenie potrzeb utrzymania jak i wychowania.
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci ma zatem dwojaką postać: wyraża się świadczeniami o charakterze materialnym oraz osobistymi staraniami o jego utrzymanie i wychowanie. Zgodnie bowiem z treścią art. 135 § 2 KRO wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, może polegać także, w całości lub części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Okoliczności konkretnego stanu faktycznego są podstawą do oceny, czy osobiste starania wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w całości czy tylko w części. Zależeć to będzie w głównej mierze od tego jak dalece dziecko absorbuje wychowawczo jedno z rodziców, co pozostaje w ścisłym związku z wiekiem i jego stanem zdrowia. Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane na podstawie wieku, stanu zdrowia, wykształcenia, miejsca pobytu dziecka, jego wymagań żywieniowych oraz innych potrzeb konsumpcyjnych, warunków mieszkaniowych, możliwości zarobkowych dziecka oraz osób zobowiązanych do jego utrzymania, mając na względzie treść art. 96 KRO oraz przede wszystkim okoliczności konkretnego przypadku.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane na podstawie wieku, stanu zdrowia, wykształcenia, miejsca pobytu dziecka, jego wymagań żywieniowych oraz innych potrzeb konsumpcyjnych, warunków mieszkaniowych, możliwości zarobkowych dziecka oraz osób zobowiązanych do jego utrzymania, mając na względzie treść art. 96 KRO oraz przede wszystkim okoliczności konkretnego przypadku. W szczególności usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a także od zasady równej stopy życiowej. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów. Górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1970 r., III CRN 350/69, opublikowane w OSNCP 1970, nr 2, poz. 15 i orzeczenie SN z dnia 20 stycznia 1972 r. , III CRN 470/71, I.. Pr 1972, nr 1-2, poz. 15). Możliwości zarobkowych i majątkowych nie należy przy tym utożsamiać z wysokością faktycznych zarobków, ale według tego, jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i wykorzystuje wszystkie swoje siły umysłowe i fizyczne.
KRiO w licznych przepisach statuuje zasadę równej stopy życiowej rodziców i dzieci. Od chwili urodzenia się dziecka rodzice są zobowiązani zapewnić mu utrzymanie na takiej samej stopie, na jakiej sami żyją. Rodzice zmuszeni są zatem dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, a w sytuacjach skrajnych, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać będzie poświęcenia części składników majątkowych.
Ważnym również jest, iż zaspokajanie w ramach obowiązku alimentacyjnego potrzeb swoich dzieci nie doznaje ograniczeń, w szczególności takich, które ze względu na stopień uciążliwości materialnej chroniłyby zobowiązanego od świadczeń. Przeciwnie, jest on zmuszony znieść tę uciążliwość nawet kosztem obniżenia swojej stopy życiowej. Wysokość alimentów powinna zaś być określona na takim poziomie, aby nie doprowadzić jedynie do niedostatku zobowiązanego.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
W dniu 1 czerwca A. T., działając w imieniu i na rzecz małoletniego powoda J. T. wniosła pozew o zasądzenie alimentów od ojca dziecka – P. K. w kwocie po 1.000 zł miesięcznie na rzecz małoletniego J. T., począwszy od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie alimentów w wysokości 1.350 zł miesięcznie za okres poprzedzający wytoczenie powództwa. Zdaniem przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda koszty wyżywienia mał. powoda i jej samej od czasu porodu wynoszą 900 zł miesięcznie. Początkowo koszty wyżywienia matki mał. syna karmionego piersią, były również w całości kosztami wyżywienia małoletniego powoda, gdyż to od sposobu, ilości i jakości odżywiania matki zależała ilość i jakość pokarmu dostarczanego dziecku. Aktualnie małoletni oprócz karmienia piersią przyjmuje posiłki w postaci kaszek, przecierów i musów. Zdaniem A. T. średni miesięczny koszt zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małoletniego kształtuje się następująco: wydatki na wyżywienie – ok. 200 zł, odzież i obuwie – 250 zł, środki higieny, pielęgnacji i czystości – 300 zł, leki, witaminy, lekarz – 50 zł, koszty mieszkania (opłaty za wodę, prąd, podatek i śmieci w przeliczeniu na ilość osób – 100 zł, opał – 150 zł, zabawki i przybory edukacyjne 150 zł, opłata za tv – 27,50 zł, koszty przejazdów z małoletnim m.in. do przychodni i rodziny – 200 zł, gaz w butli – 25 zł. Łączny szacowany miesięczny koszt utrzymania małoletniego powoda wynosi zdaniem A. T. wynosi ok. 1.455 zł.
A. T. wskazała, że na jej miesięczne koszty utrzymania składają się wydatki na: wyżywienie – ok. 700 zł, odzież i obuwie – ok. 300 zł, środki czystości i higieny – ok. 150 zł, leki i witaminy – ok. 150 zł, koszty mieszkania (opłaty za wodę, prąd, podatek i śmieci) 4 osoby) – 100 zł, opał – 150 zł, opłatę za tv – 27,50 zł, paliwo – 200 zł, gaz w butli – 25 zł, telefon – 55 zł. Ponadto A. T. wskazała, że ponosi roczne koszty: ubezpieczenia samochodu – 631 zł, przegląd techniczny samochodu – 99 zł, naprawy samochodu, wymiany części, przeglądów okresowych – 1.200 zł, sprzęt AGD i RTV, okulary – ok. 1.200 zł, raz na dwa lata, wyjazdy wakacyjne letnie i zimowe z synem – 2.400 zł, prezenty dla syna z tytułu urodzin, świąt wielkanocnych i bożonarodzeniowych – 600 zł. W związku z powyższym średni śródroczny miesięczny koszt swego utrzymania A. T. wyliczyła na kwotę ok. 2.365 zł
W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, analiza zgromadzonego materiału procesowego wskazuje, że powództwo małoletniego zasługiwało na częściowe uwzględnienie – w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego znajduje się płacenie alimentów w wysokości po 700 zł miesięcznie na rzecz małoletniego powoda.
Obecnie koszt zaspokajania stałych, usprawiedliwionych potrzeb małoletniego kształtuje się na poziomie ok. 1500 -1600 zł miesięcznie i składają się nań opłaty za:
– odzież i obuwie ok. 200 zł
– wyżywienie – ok. 200 zł
– pieluchy, kremy, oliwki, chusteczki, środki higieny – ok. 150-200 zł,
– zabawki – ok. 100 zł miesięcznie;
– leki, witaminy, lekarzy – ok. 50 zł
– paliwo ok. 200 zł miesięcznie
– opłatę za tv – 27,50 zł miesięcznie,
– żłobek i radę rodziców – 375 zł,
– opłaty za gaz – 25 zł,
– opłaty za prąd – ok. 31 zł (125 zł opłat miesięcznie w okresie zamieszkiwania 4 osób w domu rodziców A. T.. Z uwagi na wyprowadzkę matki z domu zużycie prądu przypadające na małoletniego nie uległo zwiększeniu),
– opłaty za wodę – ok. 15 zł (60 zł opłat miesięcznie w okresie zamieszkiwania 4 osób w domu rodziców A. T.. Z uwagi na wyprowadzkę matki z domu zużycie wody przypadające na małoletniego nie uległo zwiększeniu),
– opłaty za ogrzewanie domu – ok. 133 zł (4800 zł rocznie: 12 miesięcy: obecnie 3 osoby zamieszkujące w domu. W ocenie Sądu zeznania A. T. złożone w toku rozprawy z dnia 31 maja zakresie w jakim wskazywała, iż koszt oleju opałowego do pieca wynosi obecnie 1600 zł miesięcznie są niewiarygodne – po pierwsze z tego powodu, iż miały powstać wskutek awarii pieca miałowego, w sytuacji gdy wcześniej zeznawała, iż dom jest opalany olejem opałowym, po wtóre biorąc pod uwagę zasady doświadczenia życiowego – koszt ogrzania domu za kwotę 1600 zł miesięcznie jawi się jako nieprawdopodobny, a ponoszenia wydatków na poziomie 1600 zł miesięcznie za opał A. T. nie wykazała żadnym innym dowodem, a to na niej zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 KC, spoczywał ten obowiązek),
– opłaty za okresowe szczepienia, które w większości małoletni już odbył.
Sąd brał także pod uwagę fakt, iż to A. T. alimentuje syna – w zdecydowanie większym niż pozwany zakresie – czyniąc osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie. Rację przyznać należało pozwanemu w tej części, w której podnosił, iż dziecko w wieku małoletniego powoda nie uczęszcza jeszcze na żadne zajęcia sportowe, kulturalne i rekreacyjne. Podobnie w zakres kosztów usprawiedliwionych potrzeb małoletniego J. T. nie wliczał Sąd opłat ponoszonych przez jego matkę na zapłatę podatku rolnego i podatku od nieruchomości, które są zobowiązaniem rodziców A. T.. Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń pozwanego odnośnie wydatków czynionych przez A. T. na paliwo – w części przypadającej na małoletniego, albowiem zrozumiałym jest, że posiadając auto dziecko korzysta z niego bezpośrednio – będąc wożonym do żłobka, lekarzy – choćby na szczepienia, rodziny, ale także pośrednio – gdy matka korzysta z auta dla celów choćby zakupów spożywczych. Sam pozwany wydatki własne na paliwo – wskazał na poziomie zbliżonym do wydatków wskazywanych przez A. T..
Wydatki powyżej kwoty 700zł miesięcznie powinny być finansowane przez matkę małoletniego – jako drugiego z rodziców – albowiem obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach, stosownie do ich aktualnej sytuacji materialnej. Wysokość zarobków otrzymywanych przez A. T. pozwoli jej na utrzymanie syna w pozostałym zakresie. Pozwany wykazał na rozprawie w dniu 14 stycznia, że oczekiwaniem A. T. w dniu 28.04. było płacenie przez niego kwoty 700 zł tytułem alimentów na rzecz małoletniego.
Wynagrodzenie pozwanego wynosi obecnie średnio 3.018,52 zł netto miesięcznie, niemniej w przeszłości było ono wyższe, obecnie jedynie okresowo – w związku z pandemią koronawirusa – w związku ze zmniejszoną ilość zleceń w firmie w której pozwany jest zatrudniony – uległo nieznacznemu obniżeniu. Dochód pozwanego osiągany na przestrzeni lat 2018-2020 jest stabilny, w przeliczeniu na miesiące wynosił on w roku 2018 – 4351 zł, w 2019 – 4755 zł, w roku 2020 – 4436 zł. Koszty związane z jego zamieszkiwaniem wynoszą obecnie 450 zł miesięcznie, pozostałe koszty związane z utrzymaniem pozwanego wynoszą łącznie ok. 1.060 zł miesięcznie (paliwo – 500 zł, wyżywienie – 350 zł, telefon 30 zł, odzież i obuwie – ok. 66 zł, higiena – 50 zł, obowiązkowe ubezpieczenie – 63 zł). Dużym obciążeniem finansów pozwanego jest konieczność spłat rat kredytów, niemniej pozwany powyższe zobowiązania zaciągnął już po rozstaniu z A. T., musiał więc mieć świadomość, iż konieczność spłat rat kredytu w dużym zakresie zmniejszy jego możliwości finansowe. Pozwany ma zapewnione potrzeby mieszkaniowe, zakup nieruchomości gruntowych i budowa domu nie wydają się więc uzasadnioną potrzebą samotnie gospodarującego P. K.. Pozwany winien mieć świadomość tego, że nie powinien pomnażać swego majątku kosztem zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb swego małoletniego dziecka.
Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 128, art. 133 § 1 i 135 KRO orzeczono jak w punkcie I sentencji, zasądzając po 700 zł miesięcznie od 1 czerwca tj. od daty wniesienia pozwu, płatne z góry do dnia 10-ego każdego miesiąca, do rak matki małoletniego A. T., z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności którejkolwiek z rat; w pozostałym zakresie oddalając powództwo małoletniego jako bezzasadne. Płacenie alimentów w wyższej wysokości znajduje się obecnie poza zasięgiem możliwości majątkowych i zarobkowych P. K.; płacenie alimentów ustalonych dotychczas w ramach zabezpieczenia roszczenia świadczy, iż jest to kwota, która pozostaje w zasięgu możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego. Małoletni powód nie ma niezaspokojonych potrzeb z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty. Wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 10 czerwca 2021 r. III RC 289/20
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
