Jak stanowi treść art. 135 § 1 i 2 KRO, zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie albo wobec osoby niepełnosprawnej może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego; w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego. Zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1980 roku w sprawie o sygn. akt III CRN 107/80, LEX nr 8245) w sprawach o alimenty sąd ma obowiązek dokładnego i wnikliwego ustalenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentów oraz możliwości ich zaspokojenia przez zobowiązanego.
Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone wyznacza treść art. 96 KRO, zgodnie z którym rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie, odpowiednio do uzdolnień, do życia w społeczeństwie. Dlatego też rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (opieki, mieszkania, wyżywienia, odzieży, higieny osobistej, leczenia), jak i duchowych (kulturalnych) oraz środki wychowania (w tym kształcenia). Zawsze jednak dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia, stosownej do wieku i pory roku odzieży, środków ochrony zdrowia, edukacji. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności zobowiązanego.
Zakres obowiązku alimentacyjnego, zgodnie z treścią art. 135 § 1 i 2 KRO, zależy z jednej strony od potrzeb osoby uprawnionej, z drugiej zaś strony od możliwości zarobkowych i majątkowych osoby zobowiązanej. Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego przypadku. W szczególności usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a także od zasady równej stopy życiowej. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów. Górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1970 r., III CRN 350/69, opublikowane w OSNCP 1970, nr 2, poz. 15 i orzeczenie SN z dnia 20 stycznia 1972 r. , III CRN 470/71, I.. Pr 1972, nr 1-2, poz. 15). Możliwości zarobkowych i majątkowych nie należy przy tym utożsamiać z wysokością faktycznych zarobków, ale według tego, jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i wykorzystuje wszystkie swoje siły umysłowe i fizyczne. Jednocześnie wysokość alimentów powinna zaś być określona na takim poziomie, aby nie doprowadzić do niedostatku zobowiązanego.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Małoletni J. W. urodził się (…) w W.. Małoletnia M. W. urodziła się (…) w W.. Małoletni pochodzą z nieformalnego związku. Rodzice małoletnich rozstali się. Pozwany pomieszkuje w mieszkaniu zajmowanym przez przedstawicielkę ustawową i małoletnich oraz ponosi wszelkie opłaty związane z korzystaniem z mieszkania, do których zalicza się czynsz 915 złotych, telewizja 90 złotych, gaz 65 złotych, prąd 200 złotych, wywóz śmieci 200 złotych. Gaz i prąd płatne są co 2 miesiące (k. 588-594). Rodzina ma prowadzoną procedurę Niebieskiej Karty w związku ze zgłaszaniem stosowaniem przemocy przez pozwanego.
Małoletni J. W. ma 10 lat. Małoletni jest alergikiem oraz choruje na astmę oskrzelową. Od września będzie uczęszczał na zajęcia z języka angielskiego. Koszty utrzymania małoletniego ustalono na kwotę 1100 złotych, w tym: wyżywienie 600 złotych, odzież 150 złotych, kosmetyki i chemia 80 złotych, leki 66 złotych, telefon 40 złotych, internet 26 złotych, rada rodziców ok. 10 złotych, szkoła 40 złotych, rozrywka 100 złotych. Dodatkowo do kosztów utrzymania małoletniego należy doliczyć koszty mieszkania w kwocie około 333 złote, które ponosi pozwany (k. 588-594).
Małoletnia M. W. ma 8 lat. Cierpi na alergię krzyżową, nie może spożywać cytrusów i pomidorów w okresie jesienno –zimowym. Koszty utrzymania małoletniej ustalono na kwotę 1100 złotych, w tym: wyżywienie 600 złotych, odzież 150 złotych, kosmetyki i chemia 80 złotych, leki 66 złotych, telefon 40 złotych, internet 26 złotych, rada rodziców ok. 10 złotych, szkoła 40 złotych, rozrywka 100 złotych. Dodatkowo do kosztów utrzymania małoletniej należy doliczyć koszty mieszkania w kwocie około 333 złote, które uiszcza pozwany (k. 588-594).
Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów A. K. ma 37 lat. Z tytułu wynagrodzenia za pracę w charakterze nauczyciela wspomagającego w przedszkolu uzyskuje kwotę 2.700 złotych miesięcznie. Korzysta z ulgi podatkowej na dzieci. Kwotę z tego tytułu przeznacza co roku na wakacje. W roku bieżącym kwotę tę przeznaczyła na okulary dla syna, w związku z pogorszeniem jego wzroku. Otrzymuje świadczenie 500+ na dwoje dzieci oraz jednorazowe świadczenie Dobry Start w kwocie 300 zł. Ponadto otrzymuje pomoc z (…) w postaci wykupu obiadów w szkole. Na leki dla dzieci przedstawicielka przeznacza jednorazowo kwotę 400 złotych i leki te wystarczają na okres 3 miesięcy.
Pozwany P. W. ma 40 lat. Jest ratownikiem medycznym, wykonuje pracę kierowcy karetki. Z tytułu wynagrodzenia za pracę uzyskuje kwotę 3.663,20 złotych brutto. W związku z zajęciami komorniczymi otrzymywał do ręki wynagrodzenie w kwocie 2.200 złotych. Z zaświadczenia o wynagrodzeniu wynika, że średnie miesięczne wynagrodzenie netto wynosi 2716,40 złotych. Za dodatkowe godziny pracy otrzymuje stawkę wynikającą z etatu. W kwietniu było to 163 złote. Dorabia zabezpieczając imprezy, jednak zdarza się to rzadko. Posiada samochód marki P. rocznik 2002, którego utrzymanie wynosi około 300-400 złotych miesięcznie. Pozwany pozostaje w nowym nieformalnym związku. Sporadycznie spędza czas z małoletnimi powodami.
Sąd oceniając zeznania A. K. dał im wiarę w zakresie, w którym wskazała rodzaj i zakres potrzeb małoletnich dzieci, a także swoją sytuację życiową oraz majątkową. Zeznania przedstawicielki ustawowej w powyższym zakresie były spójne i logiczne, a także znalazły częściowo potwierdzenie w załączonej dokumentacji. Jednocześnie zauważyć należy, iż nie wszystkie przedstawione przez przedstawicielkę ustawową kwoty przeznaczane na utrzymanie dzieci zostały wskazywane w sposób precyzyjny i konsekwentny, a przede wszystkim racjonalny i zgodny z realiami życia codziennego, w związku z czym Sąd samodzielnie ustalił wysokość usprawiedliwionych wydatków na powódkę opierając się na zasadach doświadczenia życiowego. Zgodnie z utrwalonym poglądem ustalenia Sądu dotyczące sytuacji materialnej stron, jeżeli nie odbiega ona od standardowej, mogą zostać poczynione w oparciu o same zasady doświadczenia życiowego (podobnie: orz. SN z dnia 29 listopada 1949 roku, Wa.C. 167/49, NP 1951 r. Nr 2, s. 52). Zasadę tę Sąd zastosował uzupełniająco dla określenia potrzeb i wydatków stron, a w szczególności podstawowych potrzeb życiowych, stałych opłat i innych kosztów, których wysokość można oszacować bez konieczności odwoływania się do dowodów z dokumentów, mając na względzie powszechnie wiadome, obowiązujące ceny usług i towarów.
Sąd w zakresie przedstawionym w powyższym stanie faktycznym dał wiarę zeznaniom pozwanego P. W. albowiem zeznawał on rzeczowo i logicznie na temat swojej sytuacji życiowej i materialnej. Poza tym Sąd nie znalazł żadnych podstaw podważania treści tych zeznań, a nadto strona powodowa nie kwestionowała również ich treści, w zakresie uznanym przez Sąd.
Czyniąc ustalenia faktyczne Sąd nie uwzględnił paragonów, gdyż świadczą one jedynie o nominalnej cenie danego produktu, co nie stanowi istotnej okoliczności w niniejszej sprawie. Paragon bowiem nie zawiera określenia podmiotu, który dokonuje zakupu, i nie określa, na czyją rzecz dany zakup jest dokonany. Stanowią one jedynie dowód dokonania zakupu określonego towaru albo usługi za oznaczoną kwotę, natomiast same w sobie nie świadczą o poniesieniu przez któregoś z rodziców wydatku na rzecz dzieci.
Bezspornie pozwany, jako ojciec małoletnich powodów jest zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz swoich dzieci, nieposiadających obecnie możliwości do samodzielnego utrzymania się. Wysokość alimentów zależy od uzasadnionych potrzeb uprawnionego i możliwości zarobkowych pozwanego.
W pierwszej kolejności należy podkreślić, że koszty wskazywane przez przedstawicielkę ustawową są zdecydowanie zawyżone i nie udowodniono, aby w rzeczywistości były ponoszone. Ponadto należy zaznaczyć, że poziom życia rodziców małoletnich nie jest na tyle wysoki, aby możliwym było uznanie kosztów w kwocie 3680 złotych za usprawiedliwione. Sąd uznał, że poziom życia stron pozwala na ustalenie usprawiedliwionych kosztów utrzymania małoletnich na kwotę po 1.400 złotych.
Sąd uznał koszty wyżywienia do kwoty 600 złotych na każde z dzieci. Jest to kwota w całości wystarczająca na zabezpieczenie potrzeb dzieci w tym zakresie. należy podkreślić, że małoletni otrzymują również z (…) środki pieniężne na zapewnienie obiadów w szkole. Powoduje to automatycznie zmniejszenie kosztów przedstawicielki z tego tytułu, w związku z brakiem konieczności ponoszenia kosztów obiadów od poniedziałku do piątku, w roku szkolnym, kiedy to dzieci korzystają z obiadów w szkole.
Koszt odzieży i obuwia Sąd ustalił na kwotę 150 złotych, wskazując ją jako adekwatną do aktualnych potrzeb małoletnich oraz do poziomu życia rodziców. Kwota ta jest w stanie pozwolić na zabezpieczenie bieżących potrzeb małoletnich oraz na sezonową wymianę odzieży.
Koszt kosmetyków i chemii ustalono na kwotę 80 złotych. Sąd opierając się w tym zakresie na doświadczeniu życiowym ocenił, że kwota 80 złotych na każde z małoletnich dzieci jest kwotą pozwalającą na zakup wszelkich środków niezbędnych do zaspokojenia ich potrzeb. Należy zaznaczyć, iż produkty tego typu kupowane są zazwyczaj raz na kilka miesięcy.
Na kwotę 66 złotych Sąd ustalił koszt leków. W tym zakresie poczynione ustalenia oparto na twierdzenia przedstawicielki ustawowej małoletnich, która wskazywała, że dzieci cierpią na alergię, a małoletni powód dodatkowo na astmę oskrzelową. Z tego tytułu należało uznać, że kwoty przeznaczane na leki są wyższe niż w przypadku gdyby dzieci były zdrowe i koszty te ponoszone by były wyłącznie w przypadku choroby. Matka uprawdopodobniła, że raz na 3 miesiące konicznym jest zakup leków w kwocie około 400 złotych, co daje koszt miesięczne na każde z dzieci w kwocie po 66 złotych.
Koszt telefonu Sąd ocenił na kwotę po 40 złotych. Jest to kwota uzasadniona i niezawyżona. Dostęp dzieci do telefonu jest w ich wieku niezbędny, zatem koszt ten jest w całości usprawiedliwiony. Usprawiedliwionym kosztem jest również koszt internetu, z którego bezsprzecznie korzystają dzieci, także mając na uwadze okoliczność, iż w ciągu ostatniego roku szkolnego w przeważającej mierze zajęcia odbywały się w sposób zdalny. Koszt ten ustalono na kwotę po 26 złotych dokonując jego podziału na wszystkich mieszkańców. Koszt rady rodziców i szkoły sąd ustalił odpowiednio na kwoty po 8 i 40 złotych. Są to koszty całkowicie usprawiedliwione i konieczne do ponoszenia w związku z uczęszczaniem dzieci do szkoły.
Sąd ustalił również wśród kosztów utrzymania dzieci koszt rozrywki w kwocie po 100 złotych. Koniecznym jest, aby dzieci w fazie wzmożonego rozwoju, w jakiej bezsprzecznie znajdują się powodowie mieli możliwość rozwijania swoich pasji i zainteresowań. Kwota ta pozwoli na zapewnienie tych potrzeb i jest adekwatna do możliwości rodziców. Koszt utrzymania mieszkania Sąd uznał do kwoty po około 333 złotych miesięcznie, albowiem takie kwoty wynikają z zebranego w sprawie materiału dowodowego, w tym przede wszystkim z niekwestionowanych przez stronę powodową zeznań pozwanego. Koszty utrzymania mieszkania rozdzielono na cztery osoby, w związku z okolicznością, iż pozwany deklaruje, że w dalszym ciągu w nim zamieszkuje. Z uwagi na okoliczność, iż wszelkie opłaty związane z korzystaniem z mieszkania ponoszone są przez pozwanego Sąd uwzględnił ten koszt w kwocie zasadzonych alimentów.
Oceniając możliwości majątkowe rodziców należy wskazać, że są one do siebie zbliżone. Pozwany osiąga wynagrodzenie w kwocie brutto około 4.000 złotych. Niemniej jednak z uwagi na potrącenia komornicze rzeczywiście otrzymywane wynagrodzenie sięga kwoty około 2.200 złotych. Matka małoletnich natomiast uzyskuje wynagrodzenie w kwocie netto 2.700 złotych. Zarówno pozwany jak i przedstawicielka ustawowa nie posiadają innych osób na utrzymaniu. Nie posiadają również schorzeń ograniczających ich możliwości zarobkowe. Należy jednocześnie podkreślić, że to matka jest rodzicem wiodącym, sprawującym władzę rodzicielską i zasadnym było ustalić udział pozwanego w kosztach ich utrzymania na 65 % tj. 900 złotych – 600 zł plus 333 złotych kosztów mieszkania na każde z małoletnich (całkowite koszty utrzymania – 1433zł * 65 % = 931 – 333 zł – koszty mieszkania ponoszone przez ojca = 598,45 zł). Pozwany sporadycznie widuje się z małoletnimi, nie spędza z nimi weekendów. Nie angażuje się również w sprawy związane z ich podstawowymi potrzebami jak wizyty lekarskie czy sprawy szkolne. W ocenie Sądu jest on w stanie partycypować w kosztach utrzymania dzieci w kwocie łącznej 1.200 złotych. Należy podkreślić, że okoliczność egzekucji komorniczych są zawinionymi przez pozwanego i nie mogą mieć bezpośredniego negatywnego wpływu na małoletnich. Matka również posiada możliwości do partycypowania w kosztach utrzymania małoletnich w kwocie po 500 złotych na dziecko. Posiada stałe zatrudnienie i możliwość otrzymania nadgodzin, pozwalających na zwiększenie dochodu. Na marginesie wskazać należy, iż środki jakie rodzic uzyskują na dzieci z tytułu świadczeń dobry start w kwocie 300 zł oraz świadczenia 500 plus powinien przeznaczać w pierwszej kolejności na potrzeby dzieci. Wyrok Sądu Rejonowego – V Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 26 maja 2021 r. V RC 530/20
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
